Presidenti i SHBA-së, Donald Trump, ka deklaruar se vendet e NATO-s duhet të ndalojnë blerjen e naftës ruse nëse duan që Uashingtoni të shtrëngojë sanksionet kundër Moskës – por arritja e kësaj mund të jetë kohë-humbëse dhe e vështirë.
Aktualisht, vetëm tre vende të NATO-s importojnë naftë bruto ruse: Hungaria, Sllovakia dhe Turqia. Nga këto të treja, Turqia është blerësi më i madh.
“Sipas të dhënave tona, (Turqia) është importuesi i tretë më i madh i naftës ruse në botë”, tha Petras Kanitas, një analist në Qendrën për Kërkime mbi Energjinë dhe Ajrin e Pastër (CREA) në Vilnius, për Radion Evropa e Lirë më 15 shtator.
“Turqia blen naftë ruse kryesisht sepse është shumë e zbritur”, shtoi ai. “Ajo gjithashtu përfiton nga rafinimi i naftës bruto ruse dhe shitja e produkteve të karburantit në Evropë”.
Trump ka folur për disa kohë për tarifat dytësore kundër vendeve që importojnë naftë ruse dhe tashmë i ka njoftuar ato për Indinë. Në një postim të 13 shtatorit në Truth Social, ai u bëri thirrje “të gjitha vendeve të NATO-s” të ndalojnë importe të tilla.
“Kërcënimet e Trump deri më tani kanë qenë kryesisht të drejtuara ndaj Indisë dhe, në një farë mase, Kinës. Turqia nuk ka qenë kurrë pjesë e kësaj. Pra, ky është një zhvillim i ri interesant”, tha Benjamin Hilgenstock, ekonomist i lartë në Institutin KSE, një organizatë kërkimore me seli në Kiev.
Ideja është të godasë ekonominë ruse duke e privuar atë nga një nga eksportet e saj më të rëndësishme, duke e detyruar Kremlinin të hyjë në negociata serioze për t’i dhënë fund luftës totale që nisi kundër Ukrainës në vitin 2022.
Hilgenstock, i cili është gjithashtu një bashkëpunëtor në Këshillin Gjerman për Marrëdhëniet me Jashtë, tha se humbja e eksporteve turke do të ishte një problem i madh për Moskën.
“Ndoshta do të thotë se ata do të duhet të japin zbritje më të larta për blerësit e tjerë për të devijuar atë vëllim,” i tha ai Radios Evropa e Lirë.
Por kërkesa e Turqisë për naftë ruse bazohet në forca të fuqishme ekonomike që Ankaraja nuk mund t’i injorojë thjesht. Disa nga rafineritë e saj marrin 90 përqind të naftës së tyre të papërpunuar nga Rusia; një ndryshim nuk do të ndodhte brenda natës. Ndryshe nga India dhe Kina, Turqia është gjithashtu një importuese e madhe e produkteve të rafinuara të naftës ruse.
“Sigurisht, [ndërprerja e importeve] do të përbënte një sfidë të caktuar për Turqinë, si dhe për Hungarinë dhe Republikën Sllovake, të cilat nuk kanë ndërmarrë asnjë hap për të diversifikuar furnizimet e tyre,” tha Hilgenstock.
Përveç konsideratave ekonomike, situata politike do ta bënte edhe më të vështirë bindjen e Turqisë për të zvogëluar furnizimet ruse. Meqenëse nuk është anëtare e Bashkimit Evropian, nuk është nën të njëjtin presion si Hungaria apo Sllovakia.
Hungaria dhe Sllovakia
Si Budapesti ashtu edhe Bratislava kanë deklaruar vazhdimisht se varen nga nafta ruse nëpërmjet tubacionit Druzhba.
Kur tubacioni u mbyll nga sulmet ajrore të përsëritura ukrainase në gusht, Ministri i Jashtëm hungarez Peter Szijarto deklaroi: “Nëse furnizimet nëpërmjet tubacionit Druzhba bëhen të pamundura për një periudhë të zgjatur, furnizimi me naftë për Hungarinë dhe Sllovakinë do të bëhet gjithashtu i pamundur.”
Megjithatë, BE-ja ka vendosur një qëllim për t’u bërë e pavarur nga importet ruse të energjisë deri në vitin 2027 duke përdorur rregullat e tregut të brendshëm të BE-së, që do të thotë se Hungaria ose Sllovakia nuk mund të vënë veton ndaj këtij vendimi.
Analistët thonë se të dy vendet mund të importojnë naftë nëpërmjet Tubacionit Adriatik nëpërmjet Kroacisë.
“Diversifikimi nuk është një problem teknik i vështirë, por një çështje vullneti politik dhe ekonomik”, tha Tamas Pletser, një analist i naftës dhe gazit në Erste Bank, për shërbimin hungarez të Radios Evropa e Lirë në fillim të këtij muaji.
“Kjo do ta bënte karburantin më të shtrenjtë, por për sa kohë që ka një treg të lirë, nuk ka mungesa”, shtoi ai.
Analisti i energjisë i CREA-s, Kanitas, theksoi se Republika Çeke arriti të shkëputej plotësisht nga furnizimet ruse me naftë në fillim të këtij viti – një veprim për të cilin ishte zotuar menjëherë pas pushtimit të plotë të Ukrainës nga Rusia në vitin 2022.
“Ata e mbajtën premtimin e tyre”, tha ai, por shtoi se kryeministri hungarez Viktor Orban “ka marrëdhënie të mira me Presidentin Trump. Do të thoja se mund të ketë një lloj heqjeje dorë ose diçka të tillë”.
Tarifat Dytësore
Në postimin e tij, Trump u bëri thirrje gjithashtu vendeve të NATO-s të marrin në konsideratë tarifat prej 50 deri në 100 përqind kundër Kinës për ta ndëshkuar atë për mbështetjen e saj ndaj makinës ruse të luftës.
Kjo kërkesë vjen në një kohë kur vetë Uashingtoni është i përfshirë në një mosmarrëveshje të tensionuar tregtare me Kinën. Trump ka shtyrë vazhdimisht afatin e tij për Kinën që të pranojë kushte të reja tregtare për të shmangur tarifat e reja masive, pasi Kina nuk ka treguar gatishmëri për t’u tërhequr.
Deklarata e Trump u mbështet nga senatori republikan Lindsay Graham, i cili ka mbështetur tarifat masive dytësore për të mbytur partnerët tregtarë të Rusisë.
“Tani është koha që evropianët të ndjekin shembullin e Presidentit Trump dhe të ndërmarrin veprime kundër Kinës dhe Indisë,” tha ai në “Meet The Press” të NBC. “Kina dhe India do të ndryshojnë qëndrimin e tyre ndaj Putinit. Kjo luftë do të marrë fund.”
Megjithatë, meqenëse Evropa ka pranuar rritje drastike të tarifave si çmimin e të bërit biznes me Uashingtonin, ajo është edhe më e varur nga ruajtja e tregtisë me Kinën.
Më 15 shtator, Ministria e Jashtme në Pekin paralajmëroi për “kundërmasa vendimtare” nëse vendet e NATO-s “vendosin tarifa ndaj Kinës”.
Asnjë nga udhëheqësit evropianë nuk ka treguar një rritje të tarifave. As nuk ka pasur shenja të menjëhershme të një uljeje të importeve të naftës.
Hilgenstock tha se Trump mund të duhet të ndërhyjë personalisht te udhëheqësit e Hungarisë, Sllovakisë dhe Turqisë për të sjellë një veprim të tillë.
“Ky është me të vërtetë një bisedë që zoti Trump duhet ta zhvillojë me miqtë e tij (Viktor) Orban, (Robert) Fico dhe (Rexhep Tajip) Erdogan.”/Rferl/
Si mund të mbrohen Polonia, Ukraina dhe NATO nga dronë rusë? 
Kompanitë kineze të minierave paditen për ‘katastrofë ekologjike’ në Zambi 
Dy burra të kërkuar për përpjekje për të kontrabanduar armë në Kinë dhe për të ngacmuar disidentin, ikin nga arresti shtëpiak në Serbi 
Shfaqja e forcës ushtarake nga Bjellorusia dhe Rusia duket të jetë një mesazh për Evropën 
NATO duhet të kalojë në ofensivë kundër Rusisë 
A do ta lustrojë Serbia Vuçiqin dhe ekipin e tij pasi të bien nga pushteti?