SHBA-të synojnë ringjalljen ushtarake Aleutiane, ndërsa Rusia dhe Kina zgjerojnë operacionet pranë Alaskës

Në tetor 2024, Roja Bregdetare e SHBA-së zbuloi dy anije kineze që lundronin nëpër Detin e Beringut, së bashku me dy anije patrullimi kufitar ruse, vetëm pak kilometra larg ujërave të Alaskës.

Ishte viti i tretë radhazi që një konvoj i përbashkët ushtarak ruso-kinez lundroi nëpër këtë rrugë ujore strategjike. Një vit më parë, të dy vendet kishin mbajtur stërvitje të përbashkëta detare në rajon me 11 anije – një shenjë e qartë e bashkëpunimit të tyre ushtarak në rritje pranë territorit të SHBA-së.

Kalimi i tetorit, i cili sipas burimeve kineze kaloi nëpër Ngushticën e Beringut në Oqeanin Arktik, ndodhi më pak se tre muaj pas fluturimit të parë të përbashkët të bombarduesve strategjikë kinezë dhe rusë mbi Detin e Beringut.

Rritja e aktivitetit rus dhe kinez pranë Alaskës — vendi ku ndodhet flota më e madhe e avionëve luftarakë të përparuar në Amerikë dhe një gur themeli i mbrojtjes nga raketat — po nxit thirrjet për restaurimin e infrastrukturës ushtarake të epokës së Luftës së Ftohtë në Ishujt Aleutian.

Admirali Samuel Paparo, komandant i Komandës Indo-Paqësore të SHBA-së, i tha Komitetit të Shërbimeve të Armatosura të Senatit më 10 prill se ai mbështet rihapjen e objektit detar të çaktivizuar në ishullin Adak dhe modernizimin e Stacionit Ajror Eareckson në Shemya, posta më perëndimore në zinxhirin ishujsh.

Objektet në Adak dhe Shemya do t’u jepnin Shteteve të Bashkuara “kohë dhe distancë nga çdo forcë që kërkon të hyjë në ujërat ose hapësirën ajrore amerikane”, tha Paparo. Riaktivizimi i Adak do t’u lejonte Shteteve të Bashkuara të dhjetëfishonin mbulimin e rajonit nga avionët e patrullimit detar dhe zbulimit (MPRA), u tha ai ligjvënësve.

Një portë për në Arktik

Zinxhiri Aleutian, i përbërë nga 14 ishuj të mëdhenj dhe 55 ishuj më të vegjël vullkanikë, shtrihet më shumë se 1,600 kilometra nga kontinenti i Alaskës deri në Gadishullin rus të Kamçatkës. Ishujt shtrihen përgjatë rrugëve të mëdha rrethore, rrugët më të shkurtra midis Azisë dhe Amerikës së Veriut, dhe shërbejnë si porta hyrëse për në Oqeanin Arktik dhe Detin e Beringut.

Kamçatka – 800 kilometra në perëndim të Shemyas – është shtëpia e flotës së nëndetëseve të Paqësorit të Rusisë dhe eskuadriljeve të avionëve luftarakë me rreze të gjatë veprimi. Paparo e përshkroi Flotën Ruse të Paqësorit si një “ndërmarrje në rritje” që tani operon “shpesh” në rrugët e mëdha rrethore.

Gjenerali Gregory Guillot, komandant i Komandës Veriore të SHBA-së, dëshmoi para një komisioni të Senatit në shkurt se ringjallja e Adak mund të sigurojë “akses të rëndësishëm detar dhe ajror”.

Pentagoni po shqyrton aktualisht përdorimin e ardhshëm të Adak, i cili ka një port të thellë me tre skela, dy pista 2,100 metra, disa hangare, platforma shkrirjeje të akullit dhe një nga depot më të mëdha të karburantit në Shtetet e Bashkuara.

Gjatë Luftës së Ftohtë, Adak shërbeu si baza kryesore e luftës kundër nëndetëseve në Paqësor, me P-3 Orions që patrullonin rregullisht ujërat përreth. Ishulli strehonte gjithashtu bomba bërthamore të thellësisë B57, të cilat ishin projektuar për të shpërthyer nën ujë dhe për të shkatërruar nëndetëset armike.

Në kulmin e lulëzimit të tij, ishulli strehonte 6,000 ushtarakë dhe familjet e tyre. Baza u mbyll zyrtarisht në vitin 1997. Sot, më pak se 200 njerëz jetojnë në ishull. Alaska Airlines operon një fluturim të vetëm komercial për në Adak duke përdorur avionë Boeing 737.

Stacioni Ajror Eareckson në Shemya ka një pistë dhe hangare prej 3,000 metrash. Shemya gjithashtu strehon sistemin e radarit Cobra-Dane, një sensor i përparuar që përdoret për të ndjekur lëshimet e raketave balistike dhe satelitët. Stacioni ajror shërben gjithashtu si një aeroport alternativ për fluturime civile mbi Paqësorin e Veriut.

Një sfidë e vërtetë

Në shtator, forcat amerikane kryen një stërvitje në Shemya në përgjigje të fluturimit të përbashkët bombardues ruso-kinez.

“Çdo herë që një anije ose avion qeveritar hyn në zonë, ai mbledh të dhëna inteligjence”, tha Troy Bouffard, një ekspert i sigurisë arktike në Universitetin e Alaskës Fairbanks. “E vetmja mënyrë për t’iu përgjigjur është t’i kapësh dhe t’i largosh.”

“Kjo është një sfidë e vërtetë”, shtoi ai. “Dhe vende si Adak ofrojnë pozicione të shkëlqyera për të stacionuar burimet e nevojshme.”

Adak, i cili do të marrë pjesë në stërvitjen Northern Edge të Komandës Indo-Paqësore në gusht, mund të presë avionët P-8A Poseidon – avioni më i përparuar i patrullës detare të Amerikës dhe pasardhësi i P-3. P-8 është bazuar në Boeing 737 dhe është projektuar për të zbuluar dhe shkatërruar si anijet sipërfaqësore ashtu edhe nëndetëset.

P-8 luan një rol qendror në luftën anti-nëndetëse të SHBA-së dhe aleatëve të saj. SHBA-të rifilluan fluturimet e avionëve P-8 nga baza e tyre ajrore në Keflavik të Islandës në vitin 2018, pas një ringjalljeje të aktivitetit rus pranë hendekut GIUK, një pikë kyçe detare në Atlantik.

Aleatë të tillë si Kanadaja, Gjermania dhe Norvegjia kanë njoftuar se duan të blejnë avionët për të zëvendësuar P-3-at e tyre. Norvegjia ka ndryshuar planet e saj për të mbyllur një bazë ajrore në Arktik pas pushtimit rus të Ukrainës dhe tani do ta përdorë atë për fluturime detare me dronë, si plotësim i avionëve të saj P-8.

Rruga më e shkurtër e fluturimit me raketë për në SHBA

Flota e Paqësorit e Rusisë pritet të rritet në 45 anije luftarake të modernizuara, përfshirë 19 nëndetëse, deri në fillim të viteve 2030. Disa nga anijet më të reja janë të armatosura me raketa hipersonike Zircon, të cilat mund të arrijnë shpejtësi që tejkalojnë Mach 5 dhe të godasin objektiva qindra kilometra larg.

Ndërkohë, Kina po ndërton marinën më të madhe në botë për sa i përket numrit të anijeve. Shërbimi Kërkimor i Kongresit vlerëson se flota e saj mund të rritet nga 370 në 435 anije deri në vitin 2030. Sipas raporteve të inteligjencës, Rusia po e ndihmon Kinën të zvogëlojë shenjat akustike të nëndetëseve të saj – një faktor vendimtar që ua vështirëson zbulimin e tyre forcave amerikane.

Ekspertët paralajmërojnë se nëse nëndetëset kineze të pajisura me armë bërthamore arrijnë në Arktik, kjo do të rriste ndjeshëm aftësinë e Pekinit për një sulm të dytë kundër Shteteve të Bashkuara. Rruga më e shkurtër e fluturimit për raketat drejt kontinentit amerikan kalon mbi Arktikun.

Prania ajrore e Rusisë në rajonin e Beringut dhe në Arktik po rritet gjithashtu. Një komandant i lartë në Alaska u tha gazetarëve në vitin 2021 se avionët rusë të kapur nga SHBA-të pranë ose brenda zonës së identifikimit të mbrojtjes ajrore në Alaska kishin arritur një nivel të lartë pas-sovjetik.

Kjo rritje përkon me zgjerimin e shpejtë dhe rinovimin e dhjetëra objekteve ushtarake në Arktik nga Moska, duke përfshirë fushat ajrore dhe vendet e radarëve.

Nëse rihapen, Shtetet e Bashkuara nuk pritet të stacionojnë shumë personel ushtarak në ishuj, të cilët janë të njohur për erërat e forta, mjegullën e dendur, qiellin e vranët vazhdimisht dhe temperaturat e ulëta. Një vlerësim i Kolegjit të Luftës Detare të vitit 1937 i përshkroi ishujt si me “disa nga kushtet më të këqija të motit në botë”.

Japonia Perandorake pushtoi dy nga ishujt në qershor të vitit 1942, duke shënuar vetëm herën e dytë në historinë e SHBA-së që territori i saj u pushtua nga një armik i huaj. Edhe pse forcat amerikane i rimorën ishujt, fushata 14-mujore Aleutiane kushtoi 225 avionë amerikanë, shumica e të cilëve u humbën për shkak të motit ekstrem të rajonit.

/www.rferl.org