Si i fshehën të gjeturat e KE-së për Serbinë mediat e kontrolluara nga Vuçiçi?

Raporti i Komisionit Evropian për Serbinë, i publikuar javën e kaluar, ka vënë në dukje progres të përgjithshëm të kufizuar në kapitujt kryesorë që lidhen me sundimin e ligjit. Termi “progres i kufizuar” nënkupton se janë ndërmarrë disa hapa, por ka shumë hapësirë që mbeten për përmirësim. Megjithatë, mediat pro-qeveritare në Serbi e kanë portretizuar raportin pozitivisht, pa përmendur kritikat e ngritura nga Brukseli.

Lajmi për gjetjet e raportit të KE-së u publikua për herë të parë nga agjencia e lajmeve Tanjug të hënën, dy ditë para publikimit zyrtar të raportit. Në artikullin “Komisioni Evropian konfirmon përparimin e
Serbisë në fushat vendimtare”, Tanjug e përshkroi narrativën se gjetjet janë pozitive. Media të tjera pro-qeveritare, si dhe Radio Televizioni i Serbisë, raportuan lajmin e Tanjug.

“Komisioni Evropian, në raportin e tij të ri për vitin 2023, pranoi përparimin e Serbisë në fushën e gjyqësorit dhe mediave dhe ka pasur përmirësim në vlerësimin e përafrimit me politikën e jashtme të BE-së”, shkruan Tanjug.
Qytetarët e Serbisë kanë dëgjuar nga zyrtarët më të lartë shtetërorë se nuk ka vend për shqetësime dhe se të gjeturat e raportit janë pozitive. Të vetmet çështje që përmendi qeveria janë ato që kanë të bëjnë me dialogun Beograd-Prishtinë.
“Mendoj se është e rëndësishme të vërehet progresi në 31 nga 34 fusha. Është thelbësore për demokracinë tonë të shohë përmirësim në sferën e medias. Kjo është e rëndësishme për shkak të gënjeshtrave të shumta që u përhapën në periudhën e mëparshme. Nuk duhet të presim ndonjë ndryshim revolucionar; është e rëndësishme të ecim përpara në rrugën evropiane, por duhet të ruajmë edhe interesat tona jetike kombëtare. Për mua treguesit më të rëndësishëm janë ata ekonomikë”, tha Presidenti serb Aleksandar Vuçiç, duke vazhduar propagandën e mediave që kontrollon vetë ai.

Kryeministrja e Serbisë Ana Brnabiç shprehu mirënjohjen ndaj Komisionit Evropian për punën e tyre të përkushtuar, duke theksuar se është shënuar progres në të gjitha fushat kyçe.

“Është shënuar progres në të gjitha fushat kyçe – sundimi i ligjit, ekonomia dhe të drejtat themelore.

Vetëm në tri fusha është vërejtur stagnim, siç është peshkimi, ku nuk kemi miratuar plan veprimi”, tha Brnabiq.

Çfarë thotë raporti i Komisionit Evropian?

Komisioni Evropian cakton dy vlerësime përshkruese çdo vit për çdo kapitull negociues. E para ka të bëjë me nivelin e përgjithshëm të gatishmërisë së vendit kandidat në atë fushë, ndërsa e dyta vlerëson progresin e bërë në vitin e fundit.

Për sa i përket vlerësimit të parë, nivelit të gatishmërisë, ekzistojnë pesë kategori:”faza e hershme”,”disa nivele të gatishmërisë”; “niveli i moderuar”; “niveli i mirë”; dhe “faza shumë e avancuar”;.

Nëse këto vlerësime shndërrohen në numra nga 1 në 5 dhe llogaritet vlerësimi mesatar për Serbinë në 33 kapituj negociues, ai arrin në 3.05 këtë vit. Kjo paraqet një ndryshim të lehtë krahasuar me vitin e
kaluar kur ishte 3.03.

Vetëm në kapitullin 17: Politika Ekonomike dhe Monetare, niveli i gatishmërisë është ngritur nga “niveli i moderuar” (vlerësimi 3) në vlerësimin “ndërmjet nivelit të moderuar dhe të mirë” (vlerësimi 3.5). Kjo arritje, siç thuhet në raport, është arritur përmes miratimit të sistemeve të reja të rregullave fiskale përmes ndryshimeve në Ligjin për Sistemin Buxhetor në dhjetor 2022.

Për sa i përket vlerësimit të dytë përshkrues të caktuar nga Komisioni Evropian, vlerësimet e progresit ndahen në gjashtë kategori: “në rënie”; “pa përparim”; “përparim i kufizuar”; “diçka përparim”,
“përparim i mirë”; dhe “përparim shumë i mirë”.

Në raportin e vitit të kaluar, Serbia mori një vlerësim "në rënie" për kapitullin e politikës së jashtme dhe asnjë kapitull nuk mori një vlerësim "përparim të mirë". Këtë vit, “progres i mirë” është shënuar në një nga 33 kapitujt, konkretisht në Kapitullin 18: Statistikat, që i atribuohet kryerjes së suksesshme të regjistrimit të popullsisë, siç u tha, në përputhje me standardet e BE-së dhe ndërkombëtare.

Në raport thuhet se polarizimi politik mbeti i dukshëm dhe u thellua më tej pas të shtënave masive tragjike në fillim të majit. Serbia ende duhet të adresojë një sërë rekomandimesh të kahershme nga Zyra
për Institucione Demokratike dhe të Drejtat e Njeriut pranë Organizatës për Siguri dhe Bashkëpunim në Evropë (OSBE/ODIHR) dhe organeve të Këshillit të Evropës në lidhje me kornizën zgjedhore.

Sipas KE-së, debatet në Parlament u karakterizuan nga tensione mes koalicionit të mazhorancës në pushtet dhe opozitës. Kodi i sjelljes nuk zbatohej sistematikisht dhe përdorimi i shpeshtë i gjuhës nxitëse
nuk u penalizua. Sanksionet dhe gjobat u dhanë vetëm për deputetët e opozitës.

Raporti thotë se nevojiten përpjekje të mëtejshme për të siguruar bashkëpunim sistematik dhe të mirëfilltë ndërmjet qeverisë dhe shoqërisë civile. “Një mjedis mundësues për themelimin, drejtimin dhe
financimin e organizatave të shoqërisë civile ende duhet të krijohet në terren, pasi sulmet verbale dhe fushatat e shpifjeve kundër organizatave të tilla vazhduan, përfshirë edhe nga zyrtarë të nivelit të lartë”.

Kur bëhet fjalë për luftën kundër korrupsionit, KE vuri në dukje se në përgjithësi, është bërë përparim i kufizuar gjatë periudhës raportuese, duke përfshirë rekomandimet e vitit të kaluar.

Sa i përket lirisë së shprehjes, është bërë përparim i kufizuar në periudhën raportuese. “Policia dhe prokuroria kanë reaguar me shpejtësi ndaj disa rasteve të sulmeve dhe kërcënimeve, duke punuar me
grupin e përhershëm të punës për sigurinë e gazetarëve.

Megjithatë, rastet e kërcënimeve, frikësimit, gjuhës së urrejtjes dhe dhunës ndaj gazetarëve mbeten shqetësuese, siç është rritja e padive strategjike kundër pjesëmarrjes publike (SLAPP), veçanërisht e nisur nga anëtarë të autoriteteve kombëtare dhe lokale, që mund të prodhojë një efekt ftohës duke përfshirë edhe vetecensurë”, deklaroi KE./The Geopost/