“Doja vetëm të jetoja”: Gazetari i REL/RL, Vladyslav Yesypenko, përshkruan torturat në paraburgimin rus

Gazetari i REL/RL, Vladyslav Yesypenko, ka detajuar për herë të parë se si u torturua pas arrestimit të tij në Krimenë e pushtuar nga Rusia në vitin 2021.

Në intervistën e tij të parë që nga lirimi i tij nga paraburgimi rus në qershor, Yesypenko përshkroi për shërbimin ukrainas të RFE/RL, Radio Svaboda (Radio Liberty), se si u rrah dhe iu nënshtrua goditjeve elektrike për ta detyruar të nënshkruante një rrëfim, të cilin më vonë e tërhoqi në gjykatë.

“Së pari të goditën, pastaj të ndezën energjinë elektrike, pastaj të goditën përsëri dhe pastaj të ndezën përsëri energjinë elektrike. Dhe ndërsa e bëjnë këtë, bëjnë pyetje”, tha ai.

“Unë thashë: Djema, ndalojeni këtë dhe unë do të nënshkruaj çfarë të doni. Nëse thoni se e vrava Kennedyn, në rregull, e vrava Kennedyn. Por ju lutem ndaloni torturën.”

Yesypenko, i cili ka shtetësi të dyfishtë ruse dhe ukrainase, ishte një kontribues i pavarur në Crimea.Realities, një kanal rajonal lajmesh në pronësi të Radio Liberty. Ai u lirua nga paraburgimi rus më shumë se katër vjet pas arrestimit të tij me dyshimin për mbledhjen e informacioneve për shërbimin e inteligjencës ukrainase, një akuzë që ai e mohoi.

Në intervistë, Yesypenko kujtoi momentin e arrestimit të tij më 10 mars 2021. Ai tha se u ndalua nga policia e trafikut ndërsa po drejtonte makinën e një miku në Krime. Por pothuajse menjëherë, agjentë të shërbimit të sigurisë së brendshme të Rusisë, FSB, u shfaqën dhe e shtynë përtokë.

Videoja e FSB-së e arrestimit tregon një granatë të shtrirë në dysheme pranë sediljes së shoferit në makinë, të cilën Yesypenko pretendon se ishte vendosur atje. Ajo u përdor si provë kyçe në çështjen kundër tij.

Disa muaj më vonë, Yesypenko u akuzua për “posedim dhe transportim eksplozivësh”, megjithëse prokurorët më vonë pranuan se granata e “zbuluar” në automjetin e tij nuk mbante gjurmët e gishtërinjve të tij.

Yesypenko tha se pas arrestimit të tij, atij iu lidhën sytë, iu vunë prangat dhe u çua me makinë në një bodrum. Atje, filloi tortura.

“E kuptova se në atë moment nuk isha hero. Doja vetëm të jetoja. Doja që të mbaronte sa më shpejt të ishte e mundur. Kaq ishte e gjitha,” tha ai.

“Në atë moment, nuk më interesonte (çfarë firmosja). E kuptova se për momentin, thjesht duhej të mbijetoja.”

“Po të kërkojnë kudo.”

Një ose dy ditë më vonë, Yesypenko pati një vizitë nga një avokate e caktuar nga Rusia me emrin Violetta Sinyeglazova, e cila donte të sigurohej që ai të nënshkruante rrëfimin e rremë të përgatitur për të.

“Ajo tha: ‘Nëse e bëjmë këtë sot, nëse nënshkruani, gjykata do ta konsiderojë si rrethanë lehtësuese kur të shpallë vendimin'”, kujton ai.

Disa ditë më vonë, në një qendër paraburgimi, ai ishte më pak i ruajtur nga oficerët e FSB-së dhe ishte në gjendje të konsultohej me një avokat që po vizitonte të burgosur të tjerë.

“Ajo tha, ‘Pra, ti je Yesypenko. Gruaja jote dhe avokatët e tu po të kërkojnë kudo. Është shumë mirë që u shfaqe.'”

Të nesërmen, mbërriti një avokat mbrojtës i pavarur dhe Yesypenko nënshkroi një deklaratë duke deklaruar se po e linte Sinyeglazovën në favor të një ekipi të ri ligjor.

Më 18 mars, tetë ditë pas arrestimit të tij, Yesypenko dha një intervistë për një kanal televiziv shtetëror të quajtur Crimea-24. Kjo, tha ai, ishte një nga kushtet për rrëfimin e tij të detyruar.

FSB-ja i dha atij një skenar për ta mësuar përmendësh, të cilin duhej ta përsëriste në intervistë, tha Yesypenko. Kjo përfshinte pretendimin e rremë se granata në makinë i përkiste atij.

“Ata duhej të kompromentonin Radio Liberty dhe Crimea.Realities. Ata u përpoqën t’i tregonin të gjithë botës se edhe punonjësit e Radio Liberty ishin spiunë,” tha ai.

Kërcimi “Mbi një Humnerë”

Gjyqi ishte planifikuar të fillonte më 6 prill. Por Yesypenko tha se disa ditë më parë kishte pasur një vizitë nga një oficer i FSB-së i quajtur Major Korovin, i cili i ofroi cigare dhe u përpoq të sigurohej që Yesypenko do t’i përmbahej skenarit në sallën e gjyqit.

Korovin tha se gruaja e Yesypenkos dhe avokatë të tjerë do të ishin në sallën e gjyqit, por ai do të lejohej të punonte vetëm me Sinyeglazova-n. Yesypenko u pajtua, por po gënjente.

“E kuptova se ishte si të hidhesh mbi një humnerë. Nuk e di nëse do t’ia dalësh apo jo,” tha Yesypenko.

“Ndërsa po bëja rrëfimin, ndihesha shumë keq gjatë gjithë kohës. Ishte sikur të tradhtoje gjithçka që të intereson më shumë, gjithçka që mund të tradhtosh. Kuptova se duhej të përpiqesha, edhe pse mund të mos ia dilja mbanë.”

Në gjykatë, Yesypenko mori përsipër. Ai e anashkaloi skenarin, duke njoftuar se ishte torturuar, se gjithçka që i kishte ndodhur kishte qenë e paligjshme dhe se po kalonte në ekipin e pavarur të mbrojtjes.

“Kjo ishte një tronditje për gjyqtarët dhe një tronditje për prokurorët sepse gjyqi supozohej të ndiqte një kurs të caktuar,” tha ai.

Disa ditë më vonë, Departamenti i Shtetit i SHBA-së bëri thirrje për lirimin e Yesypenkos, duke përsëritur shqetësimet e ngritura tashmë nga grupet e të drejtave të njeriut në lidhje me trajtimin e tij.

Por ai nuk u lirua. Në muajt në vijim, gjyqi vazhdoi dhe Yesypenko tha se ishte detyruar të bashkëpunonte nën kërcënimin e torturave të mëtejshme.

Në shkurt të vitit 2022, një gjykatë e emëruar nga Rusia në Krime e dënoi atë me gjashtë vjet burg për “posedim dhe transportim të eksplozivëve”, një akuzë që ai, punëdhënësi i tij dhe grupet e të drejtave të njeriut e denoncuan si të sajuar.

Gjykata më e lartë e Krimesë, e kontrolluar nga Moska, më vonë e uli dënimin e Yesypenkos në pesë vjet.

Menjëherë pas lirimit të tij më 20 qershor, ai hipi në një fluturim për në Jerevan, Armeni. “Ishte shumë emocionuese. E kuptova: Jam i lirë, ka mbaruar. Ishte si një rilindje”, tha ai.

Nga Armenia, ai udhëtoi për në Pragë, ku takoi familjen e tij dhe më pas u kthye në Ukrainë.

“Kur hymë në stacionin e trenit në Kiev, pashë qytetin, zhurmën dhe rrëmujën. Atëherë e kuptova se isha në shtëpi.”/Rferl/