Ministri i Jashtëm serb Ivica Daçiq vizitoi Moskën dhe zhvilloi bisedime me homologun e tij rus Sergei Lavrov më 21 mars. Masa pritet të tërheqë kritika të forta nga zyrtarët e BE dhe politikanë të tjerë perëndimorë.
Serbia është një nga vendet e pakta evropiane që nuk ka vendosur sanksione kundër Rusisë, duke përmendur lidhjet e gjata miqësore dhe kulturore midis dy vendeve. Pavarësisht se është një kandidate për anëtarësim në BE, Serbia i ka rezistuar presionit të BE-së për të lidhur politikën e saj të jashtme me atë të bllokut.
Pamjet e takimit, i cili filloi me një seancë të hapur për mediat, tregojnë Lavrov dhe Daçiq duke u përshëndetur ngrohtësisht me njëri-tjetrin. Diskutimet fillestare u pasuan nga një takim me dyer të mbyllura.
Në mbrëmje është planifikuar një ndeshje miqësore mes skuadrave ruse dhe serbe – miqësorja e parë evropiane e Rusisë që nga pushtimi i Ukrainës.
Sipas një njoftimi të Ministrisë së Jashtme të Serbisë, bisedimet kishin të bënin me përmirësimin e marrëdhënieve dypalëshe mes dy vendeve, të cilat “karakterizohen nga miqësia tradicionale, afërsia kulturore, shpirtërore dhe historike e dy popujve tanë dhe të bazuara në besimin dhe respektin reciprok”.
Lavrov tha se Moska vlerëson marrëdhëniet e saj me Serbinë dhe përparimin në bashkëpunimin ekonomik.
“Ne jemi të lumtur për këtë takim. Ne vlerësojmë marrëdhëniet në zhvillim midis Federatës Ruse dhe Serbisë. Toni për këto marrëdhënie vendoset nga kontaktet e rregullta midis presidentëve tanë [Vladimir] Putin dhe [Aleksandar] Vuçiç,” tha Lavrov, sipas një deklarata e Ministrisë së Jashtme ruse.
“Ne presim që sot të diskutojmë në detaje çështjet tona dypalëshe dhe ndërveprimin në platformat ndërkombëtare. Jemi të interesuar të dëgjojmë vlerësimet tuaja për atë që po ndodh në Ballkan, ku është krijuar një situatë e rëndë. Të gjithë jemi të interesuar për këtë “Për të parandaluar kriza të reja”, shtoi ministri.
Diskutimet për Kosovën
Në agjendën e takimit ishte çështja e Kosovës, e cila shpalli pavarësinë nga Serbia në vitin 2008. Moska e ka mbështetur prej kohësh Serbinë dhe ka refuzuar të njohë pavarësinë e Kosovës, gjë që ndihmoi në mbajtjen e shtetit të ri jashtë OKB-së dhe organizatave të tjera ndërkombëtare.
Kjo konsiderohet si një nga arsyet kryesore pse Serbia vazhdon të mbajë marrëdhënie miqësore me Rusinë.
Ministri Daçiq falënderoi Federatën Ruse për qëndrimin e saj parimor në ruajtjen e integritetit territorial dhe sovranitetit të Republikës së Serbisë dhe e informoi bashkëbiseduesin për situatën në Kosovë”, thuhet në MPJ të Serbisë.
Serbia po përpiqet të ecë në një vijë të hollë midis Rusisë dhe Perëndimit, e cila është bërë gjithnjë e më e vështirë që nga pushtimi i paprovokuar i Ukrainës nga Rusia në vitin 2022.
Serbia votoi për rezolutat ndërkombëtare që dënojnë pushtimin dhe premtoi mbështetjen e saj për Kievin për integritetin territorial të Ukrainës, por nuk i ndërpreu lidhjet me Rusinë.
Vizita e Daçiqit vjen pas një udhëtimi të ministrit të brendshëm serb të atëhershëm Aleksandar Vulin në Moskë në mesin e vitit 2022. Kjo shkaktoi një mosmarrëveshje publike midis Vulin dhe një anëtari tjetër të kabinetit serb, atëherë ministrja e Energjisë Zorana Mihajlovic. Lideri serb i Bosnjës Milorad Dodik ka shkuar më tej; ai ka vizituar shpesh Moskën dhe e mbështet hapur Putinin.
Në të njëjtën ditë kur Daçiq vizitoi Moskën, ministri i Mbrojtjes i Kosovës, Ejup Maqedonci, njoftoi se Prishtina po dërgonte automjete të blinduara, kamionë dhe predha mortajash në Ukrainë.
Ndërkohë, Vuçiç paralajmëroi kohët e fundit për një përshkallëzim të mundshëm të konfliktit ruso-ukrainas në një konfrontim më të gjerë midis Rusisë dhe Perëndimit nëse përpjekjet për armëpushim dështojnë.
Zgjedhjet e kontestuara
Takimi midis Daçiç dhe Lavrov erdhi vetëm disa ditë pasi presidenti rus Vladimir Putin u rizgjodh për një mandat tjetër gjashtëvjeçar dhe tre muaj pas zgjedhjeve parlamentare të Serbisë në dhjetor 2023.
Daçiç i referohej mesazhit të urimit të Vuçiqit për Putinin për rizgjedhjen e tij në zgjedhje, i cili u përshkrua nga vëzhguesit perëndimorë si i manipuluar në favor të Putinit. Udhëheqësi rus, i cili është në pushtet që nga viti 2000, mori mbi 87% të votave.
Vuçiq ishte një nga të paktët politikanë të rangut të lartë evropian që uroi Putinin.
Zgjedhjet në Serbi – veçanërisht zgjedhjet lokale në Beograd – janë kritikuar gjithashtu nga opozita në vend dhe nga vëzhguesit perëndimorë.
Vendi nuk ka emëruar ende një qeveri të re që nga zgjedhjet që sollën një tjetër fitore për Partinë Progresive Serbe në pushtet. Megjithatë, Ana Brnabiq, e cila deri vonë ishte kryeministre, u zgjodh kryetare e parlamentit më 20 mars dhe më shumë qartësi për qeverinë e re pritet në ditët në vijim.
Kritika ndërkombëtare
Lidhjet e vazhdueshme të Serbisë me Rusinë janë kritikuar ashpër edhe nga zyrtarët e BE-së. Anëtarët e Parlamentit Evropian kanë bërë thirrje që përparimi i Serbisë drejt anëtarësimit në BE të ngrihet nëse nuk përputhet me politikat e jashtme dhe të sigurisë të BE-së.
Anëtari i Bundestagut gjerman Michael Roth, një anëtar i Partisë Social Demokrate të kancelarit Olaf Scholz, ka bërë thirrje vazhdimisht për veprim të BE-së kundër Serbisë lidhur me zhvillimin e zgjedhjeve të fundit.
“Nga Rusia me dashuri…” ka shkruar ai në Twitter dhe ka postuar një foto të Daçiqit me Lavrov.