Trump i kërkon Turqisë të ndalojë blerjen e naftës ruse, ndërsa Erdogan kërkon marrëveshje për F-35

Presidenti amerikan Donald Trump i ka bërë thirrje Turqisë të ndalojë blerjen e naftës nga Rusia. Kjo është pjesë e një iniciative më të gjerë për të privuar Moskën nga furnizimet me energji mes luftës së vazhdueshme në Ukrainë.

Në një paraqitje të përbashkët me Presidentin Recep Tayyip Erdogan në Shtëpinë e Bardhë, Trump deklaroi se ndalimi i këtyre importeve ishte “gjëja më e mirë” që homologu i tij turk mund të bënte.

Takimi në Zyrën Ovale përfundoi pa angazhime konkrete për heqjen e sanksioneve të SHBA-së kundër Turqisë ose shitjen e avionëve luftarakë modernë F-35, megjithëse Trump shprehu optimizëm për të dyja çështjet.

Turqia është bllokuar nga blerja e avionëve luftarakë amerikanë F-35 për vite me radhë. Në vitin 2019, ajo u përjashtua nga një program që prodhonte pjesë për avionin luftarak pasi bleu sisteme të mbrojtjes ajrore nga Rusia.

Gjatë një sesioni të shkurtër pyetje-përgjigje me Erdoganin në Zyrën Ovale të enjten, Trump tha se do të donte që Turqia “absolutisht të mos blejë naftë nga Rusia për sa kohë që Rusia vazhdon fushatën e saj kundër Ukrainës”.

“Gjëja më e mirë që ai mund të bënte është të mos blejë naftë dhe gaz nga Rusia”, tha Trump. “Nëse ai do ta bënte këtë, kjo do të ishte gjëja më e mirë.”

Trump shtoi se beson që Erdogani respektohet si nga Presidenti ukrainas Volodymyr Zelensky ashtu edhe nga Presidenti rus Vladimir Putin, që do të thotë se ai mund të ketë “ndikim të madh” në luftë “nëse dëshiron”.

Së bashku me Indinë dhe Kinën, Turqia është një nga blerësit më të mëdhenj të Moskës për eksportet e naftës dhe gazit, dhe të dhënat tregojnë se sasia e gazit rus që rrjedh përmes Turqisë në Evropë është rritur me mbi 26% në fillim të këtij viti.

Komentet e presidentit amerikan vijnë vetëm disa javë pasi ai deklaroi se ishte i përgatitur të vendoste sanksione më të ashpra ndaj Rusisë nëse vendet e NATO-s përmbushnin kushte të caktuara, duke përfshirë ndalimin e importeve të naftës ruse.

Më parë këtë javë, në një fjalim të gjatë para Asamblesë së Përgjithshme të OKB-së, Trump akuzoi aleatët e NATO-s se “financojnë luftën kundër vetes” përmes blerjeve të tyre të energjisë nga Moska.

Gjatë mandatit të parë të Trump në detyrë, SHBA-të përjashtuan Turqinë nga programi F-35 pasi ajo bleu sisteme raketash tokë-ajër S-400 nga Rusia.

Një projektligj për mbrojtjen e SHBA-së i miratuar në vitin 2020 përfshinte një amendament që e pengonte Turqinë të blinte F-35, përveç nëse qeveria amerikane mund të certifikonte se kishte hequr dorë nga S-400 ruse.

Disa ligjvënës amerikanë kanë ngritur shqetësime në lidhje me shitjen e mundshme, duke pasur parasysh ndërhyrjet ushtarake të Turqisë në Siri dhe një histori shkeljesh të hapësirës ajrore greke.

Më herët këtë javë, Grupi Helenik dypartiak në Kongresin Amerikan paralajmëroi kundër lejimit të Turqisë për të blerë avionë luftarakë F-35, duke përmendur bashkëpunimin e saj ushtarak me Rusinë dhe “mosrespektimin e normave ndërkombëtare dhe parimeve demokratike”.

Megjithatë, në Zyrën Ovale, Trump i tha Erdoganit se do të “ia dilte mbanë” në blerjen e gjërave që ai “do të donte të blinte”.

“Ai ka nevojë për gjëra të caktuara, dhe ne kemi nevojë për gjëra të caktuara”, tha ai. “Dhe do të arrijmë në një marrëveshje. Do ta dini deri në fund të ditës”.

Në një intervistë me Fox News të hënën, Erdogan tha për ndalimin e F-35: “Nuk mendoj se kjo është shumë e përshtatshme për një partneritet strategjik”.

Trump tha gjithashtu se sanksionet kundër Turqisë – të vendosura në vitin 2020 pas blerjes së S-400 – mund të hiqen “shumë shpejt”.

“Nëse kemi një takim të mirë, pothuajse menjëherë”, shtoi ai.

Takimi midis Trump dhe Erdogan është i dyti këtë javë, pasi ata diskutuan shkurtimisht për Gazën në Asamblenë e Përgjithshme të OKB-së së bashku me udhëheqësit e disa vendeve arabe dhe myslimane.

Në intervistën e tij me Fox, Erdogan akuzoi gjithashtu aleatin e SHBA-së, Izraelin, për kryerjen e “gjenocidit të plotë” në Gaza dhe fajësoi kryeministrin izraelit Benjamin Netanyahu për sulmin – një qëndrim që ndryshon dukshëm nga deklaratat publike të Trump. Megjithatë, të enjten në Zyrën Ovale, presidentët e SHBA-së dhe Turqisë shmangën një mosmarrëveshje publike mbi këtë çështje. Izraeli mohon të ketë kryer gjenocid në Gaza.

/www.bbc.com