Cila është rëndësia e sanksioneve të SHBA-së ndaj naftës ruse?  

Presidenti i SHBA-së, Donald Trump, ka paralajmëruar atë që ai i quajti sanksione të reja “të jashtëzakonshme” kundër dy prej kompanive më të mëdha ruse të naftës, në një përpjekje për të detyruar Moskën t’i japë fund luftës kundër Ukrainës.

Masat synojnë Rosneft dhe Lukoil – dy kompani të mëdha nafte që, sipas Sekretarit të Thesarit të SHBA-së, Scott Bessent, ndihmojnë në financimin e “makinerive të luftës” të Kremlinit.

Ato përfaqësojnë ndërhyrjet e para të drejtpërdrejta të administratës Trump kundër Rusisë për shkak të pushtimit të saj dhe për këtë arsye shihen si një moment i rëndësishëm gjeopolitikisht.

Cilat kompani preken nga sanksionet e SHBA-së?

Sanksionet, të vendosura nga Zyra e Kontrollit të Aseteve të Huaja (OFAC) e Departamentit të Thesarit të SHBA-së, në mënyrë efektive i vendosin në listën e zezë dy prodhuesit më të mëdhenj të naftës në Rusi.

Rosneft, një kompani e kontrolluar nga shteti e kryesuar nga Igor Sechin, një aleat i ngushtë i Presidentit rus Vladimir Putin, dhe Lukoil, një kompani private, përbëjnë gati gjysmën e eksporteve totale të naftës bruto të vendit, sipas vlerësimeve të Bloomberg.

Së bashku, të dy kompanitë eksportojnë 3.1 milion fuçi naftë çdo ditë.

Vetëm Rosneft përbën gati gjysmën e prodhimit të përgjithshëm të naftës ruse, i cili, sipas vlerësimeve të qeverisë britanike, përbën 6% të prodhimit global.

Pse SHBA-të po vendosin sanksione tani?

Përfundimi i luftës midis Rusisë dhe Ukrainës është bërë një fokus për Trumpin në muajt e fundit, duke fituar një vrull të ri pasi ai ndihmoi në ndërmjetësimin e një armëpushimi në Rripin e Gazës.

Ai deri më tani nuk ka arritur të sigurojë një marrëveshje të ngjashme në Ukrainë, pavarësisht premtimeve të fushatës për të zgjidhur situatën shpejt. Një samit me Putinin në gusht nuk dha rezultate të prekshme dhe Trump është bërë gjithnjë e më i frustruar me Moskën.

SHBA-të dhe aleatët e saj deri më tani janë përmbajtur nga vendosja e kufizimeve në industrinë ruse të energjisë, nga frika e pasojave të gjera për ekonominë globale.

Megjithatë, Trump kohët e fundit rriti presionin mbi aleatët e SHBA-së për të frenuar shpenzimet e tyre për naftën ruse, duke thënë se ai do të vendoste sanksione vetëm nëse ata e bënin këtë.

Ishte refuzimi i Putinit për t’i dhënë fund “luftës së pakuptimtë” që përfundimisht çoi në këtë veprim, tha Bessent të mërkurën.

Lajmi vjen një javë pasi Britania vendosi sanksione të ngjashme ndaj Rosneft dhe Lukoil – dhe vetëm një ditë pasi Shtëpia e Bardhë njoftoi se një takim i planifikuar pasues me Putinin në Budapest do të shtyhej.

“Sa herë që flas me Vladimirin, zhvilloj diskutime të mira, por pastaj nuk del asgjë prej tyre”, shpjegoi Trump. “Thjesht ndjeva se kishte ardhur koha. Kemi pritur gjatë.”

Sa të rëndësishme janë sanksionet e reja të SHBA-së?

Ndikimi shihet si simbolik dhe ekonomik, pasi Trump deri më tani i ka mbështetur shpresat e tij në ndërmjetësimin e një marrëveshjeje paqeje dhe i ka rezistuar vendosjes së sanksioneve.

Dy ish-ambasadorë amerikanë në Ukrainë theksuan se rëndësia e këtij veprimi mund të vlerësohet vetëm në planin afatgjatë.

Sanksionet “me siguri do ta dëmtojnë ekonominë ruse tashmë të sëmurë”, tha ambasadori John Herbst për BBC-në. “Por mendoj se është naive të pritet që vetëm ky hap do ta bindë Putinin të bëjë paqe dhe të tregojë vullnet të mirë”.

“Nëse duam që Putini të negociojë me mirëbesim, do të duhet të mbajmë presion të fortë ekonomik dhe ushtarak për shumë muaj. Por ky është një fillim i mirë”.

Bill Taylor, një tjetër ish-ambasador, i tha BBC-së: “Këto sanksione janë një sinjal për Presidentin Putin se ai duhet të ulet në tryezën e negociatave”.

Si mund të ndikojnë sanksionet amerikane në luftën në Ukrainë?

Trump ka mbështetur vazhdimisht propozimet për t’i dhënë fund luftimeve përgjatë vijave aktuale të frontit, duke sugjeruar që zona duhet të “lihet ashtu siç është”.

Rusia e ka hedhur poshtë këtë propozim, me zëdhënësin e Kremlinit, Dmitry Peskov, i cili deklaroi se Rusia nuk e ka ndryshuar qëndrimin e saj që trupat ukrainase duhet të largohen nga pjesët e rajonit lindor të Donbasit që ende kontrollohen nga Kievi.

Këto sanksione të reja kundër një shtylle kaq kyçe të ekonomisë ruse mund ta shtyjnë Rusinë të rishqyrtojë qëndrimin e saj. Kjo është ajo që shpresojnë SHBA-të – megjithëse analistët që folën me BBC-në nuk kanë gjasa të parashikojnë ndonjë ndryshim të menjëhershëm në terren.

Sipas Dr. Stuart Rollo, një studiues në Qendrën për Studime Ndërkombëtare të Sigurisë në Universitetin e Sidneit, sanksionet shërbejnë për dy qëllime kryesore: “të dëmtojnë materialisht aftësinë e Rusisë për luftë industriale dhe ta detyrojnë Rusinë të pranojë kushtet e paqes nga frika e ndikimit në rritje të sanksioneve në ekonominë dhe shoqërinë e saj”.

Dr. Rollo shtoi: “Ato nuk do të kenë ndikim në të parën. Ato mund të kenë ndikim në të dytën nëse arrihet një ekuilibër i aftë diplomatik midis pasojave të perceptuara të vazhdimit të luftës dhe përfitimeve dhe lëshimeve që do të fitohen nga një paqe e negociuar”.

Michael Raska, profesor asistent në Programin e Transformimeve Ushtarake në Universitetin Teknologjik Nanyang në Singapor, tha se në afat të shkurtër, sanksionet “nuk kanë gjasa të ndryshojnë ekuilibrin ushtarak në Ukrainë”.

Megjithatë, ai shtoi: “Ndërsa kufijtë e fitimit tkurren, Rusia do të përballet me kompromise të vështira midis ruajtjes së stabilitetit socioekonomik dhe financimit të një lufte të zgjatur”. Cilat vende të tjera mund të preken nga sanksionet?

Këto sanksione me siguri do t’i japin një goditje ekonomisë ruse, pasi taksat nga industria e naftës dhe gazit përbëjnë rreth një të katërtën e buxhetit të vendit.

Megjithatë, ndikimi mund të ndihet shumë përtej kufijve të saj.

Nafta dhe gazi janë eksportet më të mëdha të Rusisë – blerësit më të mëdhenj të Moskës përfshijnë Kinën dhe Indinë, dy vendet më të populluara në botë, si dhe Turqinë.

Së bashku, Kina dhe India përbëjnë pjesën më të madhe të eksporteve të energjisë ruse.

Kina bleu një sasi rekord prej më shumë se 100 milionë ton naftë bruto ruse vitin e kaluar, duke përbërë gati 20% të importeve të saj totale të energjisë.

Në mënyrë të ngjashme, eksportet e naftës në Indi, të cilat ishin një pjesë e vogël e importeve para luftës në Ukrainë, janë rritur në rreth 140 miliardë dollarë (103.5 miliardë £) që nga viti 2022.

Trump kishte vendosur më parë një tarifë prej 25% për mallrat nga India në atë që u përshkrua si hakmarrje për importe të tilla.

Megjithatë, Trump tha se kryeministri indian Narendra Modi e siguroi atë në një telefonatë të martën se Delhi “nuk do të blejë shumë naftë nga Rusia” sepse edhe ai “dëshiron të shohë fundin e luftës midis Rusisë dhe Ukrainës”.

Trump po i nxit këto vende të ndalojnë plotësisht blerjen e naftës ruse, duke i detyruar ato të gjejnë furnizues alternativë, potencialisht me kosto më të larta.

Megjithatë, një refuzim mund të çojë Kinën dhe Indinë përballë sanksioneve dytësore nga SHBA-ja.

Edward Fishman, një ish-zyrtar i lartë i sanksioneve në Departamentin e Shtetit të SHBA-së, vuri në dukje se rëndësia e sanksioneve të reja varet nga mënyra se si do të zhvillohen gjërat.

“A do të kërcënojnë SHBA-të në mënyrë aktive me sanksione dytësore bankat kineze, tregtarët e Emirateve të Bashkuara Arabe dhe rafineritë indiane që bëjnë biznes me Rosneft/Lukoil?” shkroi ai në X.

“Pres që të ketë njëfarë reduktimi në biznesin rus të naftës, të paktën në afat të shkurtër.”

Të enjten, një burim me njohuri të drejtpërdrejtë të çështjes i tha Reuters se rafineritë shtetërore në Indi po rishikojnë dokumentet e tyre tregtare për naftën ruse për t’u siguruar që asnjë dërgesë nuk po vjen direkt nga Rosneft dhe Lukoil.

Reliance, blerësi më i madh i naftës ruse në Indi, njoftoi gjithashtu se po rikalibron importet e saj të papërpunuara nga Moska në përgjigje të sanksioneve.

Si mund të ndikojnë sanksionet në çmimet globale të naftës?

Lajmi për sanksionet e Trump ka çuar tashmë në një rritje të çmimeve globale të naftës, me Brent – një pikë referimi kryesore ndërkombëtare e naftës së papërpunuar – që është rritur me 5%.

Në krahasim, Brent u rrit me 1.6% pasi Britania njoftoi sanksione kundër Rosneft dhe Lukoil javën e kaluar.

Ky njoftim e shtyu ambasadën ruse në Londër të paralajmëronte se sanksionet kundër kompanive të mëdha ruse të energjisë do të prishnin furnizimet globale me karburant dhe do të rrisnin kostot në mbarë botën – duke përfshirë edhe për familjet dhe bizneset në Mbretërinë e Bashkuar.

Këto parashikime të zymta nuk duket se janë materializuar në ndonjë masë të konsiderueshme – dhe zbehen në krahasim me rritjen e parë në 24 orët e fundit, ndërsa njoftimi i Trump nxit pasiguri.

Megjithatë, Dr. Rollo beson se edhe në këtë rast të fundit, rritja nuk ka gjasa të zgjasë.

“Në afat të mesëm dhe të gjatë, nuk pres ndonjë ndikim në çmimet globale të naftës, përveç nëse sanksionet dytësore kundër sektorëve të transportit detar dhe financiar që lidhen me këto kompani zbatohen në mënyrë strikte”, i tha ai BBC-së.

/www.bbc.com