A po e përdor Rusia përsëri Serbinë si pionin e saj? Shënjestra është Moldavia, Moska kalon në ofensivë duke ndjekur modelin e vjetër

Në vitet e fundit, Moldavia është gjetur në qendër të tensioneve serioze politike dhe të sigurisë, të cilat janë përshkallëzuar përpara zgjedhjeve parlamentare të planifikuara për 28 shtator 2025. Gjatë kësaj periudhe, autoritetet kanë akuzuar vazhdimisht Rusinë dhe individë nga vende të tjera për përpjekje për të destabilizuar vendin, ndërsa mediat vendase dhe ndërkombëtare kanë raportuar për trajnime të dyshuara për dhunë në Serbi, Mal të Zi dhe vende të tjera.

Arrestime masive para zgjedhjeve

Presidentja moldave Maia Sandu paralajmëroi se Rusia po investonte qindra miliona euro për të minuar zgjedhjet parlamentare dhe për të destabilizuar vendin. Menjëherë pas kësaj, policia moldave kreu bastisje masive në të gjithë vendin dhe arrestoi 74 persona. Autoritetet pretendojnë se shumë prej të arrestuarve ishin trajnuar në Serbi dhe se shërbimet ruse i kishin trajnuar ata për të shkaktuar trazira masive.

Kryeprokurori Viktor Furtuna tha se hetimi ka vazhduar që nga qershori 2025 dhe se deri më tani janë identifikuar 111 persona të lidhur me komplotin. Të dyshuarit morën rreth 400 euro në orë për trajnimin e supozuar në Serbi, i cili u organizua nga qytetarë rusë. Gjatë trajnimit, ata mësuan se si të thyenin kordonet e policisë, të rezistonin ndaj forcave të rendit, të përdornin shkopinj gome, pranga dhe, në disa raste, armë zjarri.

Drejtori i Policisë, Viorel Cernauceanu, shpjegoi se i gjithë plani ishte koordinuar nga Rusia përmes strukturave kriminale. Një nga instruktorët kryesorë, i njohur me nofkën “Bes”, u prezantua si anëtar i shërbimeve speciale ruse. Një tjetër organizator i identifikuar ishte Andrei Pavlov, një oficer i Ministrisë së Mbrojtjes Ruse i njohur për aktivitete subversive në Bashkimin Evropian, Azi dhe Afrikë.

Bashkëpunimi midis strukturave vendase dhe të huaja

Hetimi zbuloi se kurset e trajnimit ishin të lidhura me partitë politike dhe grupet kriminale në Moldavi, ndërsa një rrjet i lidhur me lëvizjen pro-ruse “Şor” shërbeu për të rekrutuar pjesëmarrës të rinj. Me sa duket, disa nga të dyshuarit nuk ishin në dijeni të qëllimit të vërtetë të udhëtimeve të tyre në Serbi, duke besuar se po shkonin në një pelegrinazh dhe më vonë u përfshinë në trajnime për akte të dhunshme. Një pjesë e trajnimit u organizua gjithashtu në territorin moldav. Ekspertët e sigurisë, përfshirë Predrag Petroviq nga Qendra e Beogradit për Politikat e Sigurisë dhe analistin ushtarak Aleksandar Radiq, vlerësuan se shërbimet vendase në Serbi “ka shumë të ngjarë të mos jenë të befasuara”, por kanë heshtur për të shmangur ndërlikimet diplomatike. Sipas mendimit të tyre, Moska po e përdor Serbinë si një “vend të tretë” për të fshehur aktivitetet e saj, ndërsa individë të trajnuar në Moldavi po planifikojnë akte të dhunshme, duke përfshirë përdorimin e eksplozivëve dhe dronëve.

Incidente të mëparshme dhe akuza për një grusht shteti në 2023 dhe 2024

Që në vitin 2023, Presidenti Sandu bëri akuza se shërbimet ruse, me ndihmën e qytetarëve të Serbisë, Malit të Zi dhe Bjellorusisë, po planifikonin një grusht shteti në Moldavi. Plani përfshinte infiltrimin e civilëve, sulmin ndaj ndërtesave qeveritare dhe marrjen e pengjeve. Ndër vendet nën mbikëqyrje ishte një ndeshje futbolli midis FK Partizan dhe FK Sheriff, ku qytetarët e huaj supozohej të shkaktonin incidente.

Në vitin 2024, lajmi për trajnimin e moldavëve në Serbi tërhoqi vëmendjen e medias në rajon. Ekspertët vlerësuan se shërbimet vendase në Serbi nuk u habitën nga këto aktivitete, por mbetën “të heshtura” për të shmangur ndërlikimet politike dhe diplomatike.

Reagimet nga Serbia, Mali i Zi dhe Rusia

Në vitin 2023, Serbia dhe Mali i Zi mohuan fuqimisht përfshirjen e qytetarëve të tyre. Ministri i Jashtëm serb i atëhershëm, Ivica Daçiq, theksoi se Serbia dhe Moldavia ishin vende mike dhe se po kërkonin të gjitha informacionet për të parandaluar çdo përfshirje të qytetarëve të tyre në akte të dhunshme. Ish-kryeministri malazez Dritan Abazoviq deklaroi se akuza të tilla nuk duhet t’i atribuohen politikës zyrtare malazeze, por individëve. Rusia hodhi poshtë akuzat për përfshirje në komplotin e grushtit të shtetit dhe i bëri thirrje Kishinaut të mos bjerë pre e provokimeve.

Konteksti dhe vëmendja ndërkombëtare

Këto ngjarje po zhvillohen brenda kontekstit të një konflikti më të gjerë hibrid në të cilin Moldavia përballet me ndërhyrjen ruse në punët e saj të brendshme, duke përfshirë fushatat e dezinformimit, financimin e partive pro-ruse dhe përpjekjet për të prishur zgjedhjet. Pas pushtimit të Ukrainës nga Rusia në vitin 2022, Moldavia aplikoi për anëtarësim në BE dhe iu dha statusi i kandidatit. Negociatat e pranimit filluan vitin e kaluar, duke rritur më tej tensionet me Moskën.

Një total prej 111 personash janë aktualisht nën hetim penal për trajnim, aktivitete subversive dhe plane të mundshme për dhunë, ndërsa Moldavia balancon nevojën për të ruajtur sigurinë e brendshme me përgatitjet për zgjedhjet e rëndësishme parlamentare që do të përcaktojnë rrugën e saj evropiane ose pro-ruse. Zyrtarët evropianë po e monitorojnë nga afër situatën dhe po shkëmbejnë informacione me Kishinaun, ndërsa qytetarët përgatiten për një nga zgjedhjet më të rëndësishme në dekadën e fundit.