Vasickova: Dezinformimi kinez në rritje, përforcohet nga narrativat pro-ruse

Evropa Qendrore po përballet me rritje të ndikimit të dezinformatave kineze, thotë për The Geopost, Marketa Vasickova – analiste në Institute for Global Analytics. Deria shton se të njëjtat po përforcohen shumë prej narrativave pro-ruse. 

Në intervistën për The Geopost, Vcasickova flet edhe për ndërhyrjet e huaja në proceset zgjedhore, si një nga sfidat më të mëdha të sigurisë informative në Evropë.

Intervista e plotë:

The Geopost: Faleminderit për këtë intervistë për The Geopost. A mund të na tregoni pak për situatën në Çeki lidhur me dezinformimin dhe në Evropën Qendrore në përgjithësi?

Vasickova: Ka shumë narrativa dezinformative pro-ruse në Republikën Çeke, veçanërisht të lidhura me luftën në Ukrainë. Ky dezinformim është pak më ndryshe nga ai që shohim në pjesë të tjera të Evropës Lindore, sepse nuk është domosdoshmërisht pro-rus, por më tepër anti-ukrainas, dhe mbështetet në idenë se ukrainasit janë, si të thuash, gjakpirës të sistemit shoqëror. Nga ana tjetër, edhe pse ka një përhapje të fortë të këtij dezinformimi, ka edhe përpjekje të mëdha për ta frenuar atë. Për shembull, disa vjet më parë, rreth tetë nga kanalet kryesore të dezinformimit u ndaluan dhe dezinformimi rus njihet si një kërcënim sigurie. Në mënyrë të ngjashme, ndikimi i dezinformatave kineze po rritet, duke përforcuar shumë prej narrativave pro-ruse. Por edhe kjo po frenohet dhe ka përpjekje të mëdha për ta kundërshtuar atë. Kështu që unë do të thosha se Republika Çeke është unike për sa i përket përpjekjeve të saj për ta frenuar këtë. Por sigurisht që nuk duhet të nënvlerësojmë fuqinë e këtyre rrëfimeve, sidomos në grupe jashtë kryeqyteteve dhe jashtë qyteteve të mëdha.

The Geopost: Ju keni zgjedhje tani, dhe vitin e kaluar kishte zgjedhje në Evropë. Çfarë lloj kërcënimi apo ndërhyrje ka në zgjedhje?

Vasickova: Sigurisht që ka shumë ndërhyrje në rrjetet sociale, si kudo në Evropën Qendrore dhe Lindore dhe në Ballkan. Ky është një kërcënim në rritje sepse shpesh ekziston një ndjenjë se të rinjtë janë më demokratikë dhe përparimtarë. Por kjo ndonjëherë mund të jetë një gabim. Në Bullgari, për shembull, shumë të rinj janë në fakt antidemokratikë dhe anti-BE.

Këtë duhet ta dimë në zgjedhjet e ardhshme. Ne pamë gjithashtu modele mjaft kërcënuese në zgjedhjet presidenciale tre ose katër vjet më parë, kur, për shembull, kandidati kryesor dhe presidenti aktual Pavel u akuzua se ishte në favor të luftës vetëm sepse donte të dërgonte ndihma në Ukrainë. Pra, ne shohim se si këto narrativa po shtrembërohen nga dezinformatat, dhe duhet të kemi kujdes nga kjo.

The Geopost: Keni ndonjë rast të ndërhyrjes kineze në Republikën Çeke apo Evropën Qendrore?

Vasickova: Siç thashë, ndërhyrja kineze është aty. Deri më tani, ajo ka shërbyer kryesisht për të përforcuar dezinformimin rus dhe narrativat ruse. Ka disa raste të izoluara, por aktualisht janë në kontroll. Shërbimet e inteligjencës çeke po punojnë shumë kundër tij, kështu që kjo është pozitive. Megjithatë, duhet të jemi të vetëdijshëm se në të ardhmen nuk duhet të barazojmë këto strategji, dezinformimin pro-rus dhe dezinformimin pro-kinez. Duhet të kujtojmë se secili prej tyre është unik dhe secili punon në mënyrën e vet për të arritur qëllimet e veta.

The Geopost: Në Samitin Ballkanik të Dezinformimit ne flasim për rastet në Ballkan, por ju jeni gjithashtu studiuese e analizave globale në Bullgari. Cila është situata tani, sepse ka shumë ndërhyrje dhe dezinformata në Rumani dhe Bullgari, por a mund të flisni pak për rastin bullgar në veçanti?

Vasickova: Në rastin bullgar ekziston një cenueshmëri e madhe politike. Në të kaluarën, ka pasur shumë trazira politike rreth zgjedhjeve, të cilat dezinformatat ruse përpiqen t’i shfrytëzojnë. Narrativat pro-ruse dhe dezinformatat ruse janë të pranishme jo vetëm në media, ku ka shumë aktorë pro-Kremlinit, por edhe në të gjithë spektrin politik, jo vetëm në të majtë, në të djathtë apo midis fraksioneve nacionaliste, por të përhapur. Kështu ndodh me politikën dhe median. Dezinformimi rus gjithashtu funksionon kryesisht në një mënyrë të fshehtë, joformale. Bëhen përpjekje për t’u futur në rrjete, p.sh. të ndikojë në rrjetin energjetik, ose në sektorin e mbrojtjes e kështu me radhë, dhe bëhen përpjekje për të paraqitur se bashkëpunimi politik dhe ekonomik midis Bullgarisë dhe Rusisë është i dobishëm për të dyja palët.

Pra, ky është një nga narrativat. Kemi edhe narrativën klasike se Rusia është shpëtimtarja dhe prandaj i detyrohemi atyre mirënjohje, kësaj ideje të vëllazërisë sllave, që mendoj se është mjaft e ngjashme në Ballkan dhe në Evropën Qendrore Lindore. Pra, këto janë llojet e narrativave, dhe sigurisht që ka narrativa që lidhen me luftën në Ukrainë, si portretizimi i Ukrainës si fajtore ose Perëndimi si fajtor për pushtimin.

Pra, këto janë lloji i narrativave, dhe pastaj sigurisht që ato kanë ndikim jo vetëm në peizazhin mediatik, në peizazhin e informacionit, por edhe për sa i përket, për shembull, universiteteve dhe llojit të informacionit që u mësohet studentëve. Ka gjithashtu shumë kontestime për kujtesën, dhe ju keni shumë politikanë që kundërshtojnë, për shembull, heqjen e statujave sovjetike. Pra, ka të bëjë shumë me kujtesën dhe historinë, por edhe me peizazhin e informacionit tani. Dhe si pjesë e IGA, ne kryejmë shumë sondazhe të opinionit publik.

Në vitin 2024, ne kryem një sondazh të madh të opinionit për të zbuluar se si këto narrativa ndikojnë në të vërtetë njerëzit dhe opinionet e tyre për çështje të tilla si NATO, BE, Rusia dhe Kina. Dhe ne zbuluam se, për shembull, qëndrimet ndaj NATO-s janë bërë më pozitive, ndërsa qëndrimet ndaj BE-së janë bërë më negative. Shumë të rinj, për shembull, e konsiderojnë BE-në diktatoriale. Pra, ka një lloj pabarazie në këtë fushë. Pika e fundit që do të doja të theksoja është se njerëzit po bëhen gjithnjë e më të prirur drejt vendeve autoritare, përfshirë Rusinë dhe Kinën. Pra, ndërsa njerëzit vazhdojnë t’i shohin Francën dhe Gjermaninë si partnerët më të mirë strategjikë për Bullgarinë, ne shohim gjithashtu se Rusia dhe Kina janë shumë afër, gjë që është pak shqetësuese.

/The Geopost