Igor Todorov: Rusia po zhvillon një luftë të gjithanshme kundër Perëndimit dhe Ballkani është një nga frontet më të rëndësishme

Rusia po zhvillon një luftë hibride jo vetëm kundër Ukrainës, por po përdor edhe ndikimin e saj në nivele të ndryshme: politike, informative, ekonomike dhe kulturore.

Qëllimi i tij është të minojë besimin në botën perëndimore nga brenda dhe të krijojë burime të reja konflikti.

Me inaugurimin e Presidentit të SHBA-së, Donald Trump, këto kërcënime janë bërë edhe më reale. Igor Todorov (Ukrainë), Profesor në Universitetin Kombëtar të Uzhhorodit dhe Doktor i Shkencave Historike, flet për këtë në një intervistë ekskluzive me The Geopost.

Intervistën e plotë mund ta gjeni këtu:

The Geopost: Presidentët e SHBA-së dhe Ukrainës u takuan së fundmi në Vatikan. Ishte takimi i parë që nga incidenti midis Volodymyr Zelensky dhe Donald Trump në Zyrën Ovale. Çfarë rëndësie ka ky takim për perspektivat e paqes?

Todorov: Fotografia e presidentëve Zelensky dhe Trump në Bazilikën e Shën Pjetrit ka bërë vërtet xhiron e botës. Ka pasur shumë, shumë interpretime. Por sipas mendimit tim, nuk duhet të kënaqemi me komente pozitive, edhe nëse ato vijnë nga rusët të cilët thonë se Trumpit iu dha diçka për të pirë dhe se ai ndryshoi qëndrimin e tij ndaj luftës dhe Ukrainës. Edhe postimet e Trump në rrjetet sociale, në të cilat ai flet pozitivisht për Presidentin e Ukrainës, kanë pak vlerë. Deklaratat nga rrethi i tij i ngushtë – njerëz me arsim të dobët që drejtojnë veprimet e politikës së jashtme të Shteteve të Bashkuara – nuk japin shkak për optimizëm. Sepse në realitet, këto përpjekje për të ndaluar luftën “menjëherë”, madje edhe vlerësimi mjaft kritik nga Shtëpia e Bardhë i iniciativës së Putinit për një armëpushim gjatë festimit të Ditës së Fitores në “Luftën e Madhe Patriotike” – e gjithë kjo tregon më tepër një dëshirë për të mos u prishur festën e tyre të histerisë së Ditës së Fitores…

Sipas mendimit tim, perspektiva e përfundimit të luftës nuk është realiste. Rusia nuk ka devijuar asnjë hap nga kërkesat e saj. Kjo vërtetohet nga një intervistë e kohëve të fundit me Ministrin e Jashtëm Lavrov. Kjo është ajo që ata në fakt kanë synuar që nga fillimi: likuidimin e shtetit ukrainas, shkatërrimin e popullsisë ukrainase me identitet ukrainas dhe restaurimin e perandorisë pikërisht në kurriz të Ukrainës. Prandaj, sipas mendimit tim, nuk ia vlen të merret në konsideratë një perspektivë reale për paqe. Kërkesat e Shteteve të Bashkuara – përfshirë ato në formën e ultimatumeve – në lidhje me njohjen ligjore të kontrollit rus mbi Krimenë dhe pushtimin de facto të katër rajoneve ukrainase janë kategorikisht të papranueshme për Ukrainën. Pati një ngërç në këto çështje dhe asgjë nuk ka ndryshuar.

Pra, të besosh se Trump do të vijë dhe do të zgjidhë gjithçka është fantastike. Edhe pse ai përsëriti 65 herë gjatë fushatës zgjedhore dhe pasi mori detyrën se do ta zgjidhte “konfliktin e Ukrainës” brenda 24 orëve. Kanë kaluar 100 ditë të presidencës së tij dhe situata nuk është përmirësuar. Gjithashtu vërejmë se Shtetet e Bashkuara po mbajnë gjithnjë e më shumë anën e Rusisë. Janë narrativat ruse rreth shkaqeve të luftës dhe mundësive për t’i dhënë fund asaj që përsëriten.

Fatkeqësisht, koncepti i fitores është zhdukur nga hapësira jonë e brendshme e informacionit. Sipas mendimit tim, kjo nuk duhet të lejohet. Sepse, siç tha politikani gjerman Pistorius, Trump në fakt po propozon dorëzimin e Ukrainës dhe “përpjekjet e ndërmjetësimit për paqe” të qeverisë amerikane nuk ishin të nevojshme për këtë.

Deri më tani, perspektiva është mjaft e zymtë. Por në të njëjtën kohë, po shohim një tendencë drejt një roli në rritje për Evropën dhe Bashkimin Evropian, si dhe për Britaninë e Madhe, veçanërisht në lidhje me mbështetjen për Ukrainën, veçanërisht mbështetjen ushtarake. Mund të themi se vektori ukrainas është bërë një nga arsyet e përkeqësimit të marrëdhënieve midis aleatëve të NATO-s. Kërkesat për njohjen e Krimesë si ruse shkelin në thelb parimet e së drejtës ndërkombëtare – në veçanti integritetin territorial dhe paprekshmërinë e kufijve.

Megjithatë, nga perspektiva e interesave amerikane, një qëndrim i tillë mund të duket logjik, pasi pretendimet territoriale (të SHBA-së – shënim i redaktorit) ndaj aleatëve të NATO-s mbeten. Për shembull, në lidhje me Grenlandën – një zonë që i përket Danimarkës. Dhe së fundmi, pas zgjedhjeve të përgjithshme kanadeze, Trump shprehu shpresën se kryeministri i ri do ta bënte Kanadanë shtetin e 51-të. Sigurisht, kjo është e pakuptimtë, por është një realitet i trishtueshëm modern.

The Geopost: Trump dhe ekipi i tij kanë ndryshuar rendin botëror; normat e së drejtës ndërkombëtare nuk zbatohen më. E gjithë kjo përbën një rrezik real që Shtetet e Bashkuara të tërhiqen nga procesi i negociatave dhe nga mbështetja e Ukrainës në përgjithësi. A është Evropa e përgatitur për sfida të tilla?

Todorov: Një rrezik i tillë ekziston vërtet, por nuk është një çështje aktuale. Nga ana tjetër, ka deklarata se Shtetet e Bashkuara nuk do të tërhiqen nga procesi i negociatave, edhe nëse qëllimi i këtij procesi negociator mbetet i dyshimtë.

Sa i përket Evropës, formimi i një “koalicioni të të vendosurve” tregon se politikanët tradicionalë evropianë janë të vetëdijshëm për atë që po ndodh. Kjo vetëdije bazohet në bindjen se demokracia liberale, vlerat demokratike mbi të cilat është themeluar Evropa dhe të cilat janë të mishëruara në preambulën e Traktatit të Atlantikut të Veriut, vazhdojnë të jenë një vlerë për evropianët. Sigurisht, ata do të vazhdojnë ta ndihmojnë Ukrainën brenda mundësive të tyre. Një pyetje tjetër: A mjafton kjo? Nuk ka një përgjigje të qartë për këtë.

Por për fat të keq, ende nuk ka alternativa ndaj luftës sonë – një luftë për pavarësi, për ekzistencën e Ukrainës dhe të popullit ukrainas. Prandaj, shpresojmë që Evropa do të ruajë qëndrimin e saj pozitiv ndaj Ukrainës dhe mbështetjen e saj. Gjithashtu duhet t’i forcojë ato sipas kushteve specifike të pozicionit të Shteteve të Bashkuara.

The Geopost: Kjo është një sfidë shumë serioze, duke pasur parasysh sa shumë është intensifikuar fushata propagandistike ruse në Evropë dhe në botë. Si ia del Rusia ta bindë botën se nuk është ajo agresori, por se Ukraina është fajtore për konfliktin, të cilin Rusia e quan një “operacion ushtarak special”?

Todorov: Nuk mund të thuash që narrativat ruse kanë fituar dhe dominuar botën. Por Rusia po investon shumë para në propagandë që flet për “Nacional-Socializmin Ukrainas”, për kërcënimin ndaj Rusisë nga Ukraina dhe për “operacionin ushtarak special” rus si një hap për të parandaluar veprimet e Ukrainës.

E gjithë kjo funksionon për klasa të caktuara shoqërore. Pse funksionon? Edhe nëse nuk marrim parasysh shumat e mëdha të investuara në propagandë. Fatkeqësisht, në Evropë (dhe jo vetëm në Evropë) ekzistojnë disa stereotipe liberale: se është e mundur të biesh dakord diku në mes, se duhet të merret në konsideratë një këndvështrim tjetër. Ato përhapen nga intelektualë, madje edhe shkencëtarë dhe ekspertë në vendet evropiane, dhe Rusia përdor me sukses “idiotë të dobishëm”. Një rrezik i tillë është sigurisht shumë, shumë serioz. Por kam përshtypjen se shumica absolute e udhëheqësve evropianë (me përjashtim të Viktor Orban dhe Robert Fico) ende e kuptojnë se çfarë po ndodh, dhe shumica e opinionit publik në vendet evropiane mbështet Ukrainën.

Në Shtetet e Bashkuara, pavarësisht qëndrimit de facto pro-rus të administratës Trump, ideja e mbështetjes së Ukrainës dhe promovimit të demokracisë ende po ruhet. Por duket se qeveria amerikane nuk i kushton shumë vëmendje opinionit publik në vendin e vet. Sigurisht, ne duhet të mbrohemi nga kjo. Ukraina ka vetëm aftësi shumë të kufizuara për të mbrojtur veten, por kjo nuk do të thotë që ne nuk duhet ta bëjmë këtë. Megjithatë, janë partnerët tanë në vendet evropiane, shumica e tyre, dua ta theksoj, që mbajnë pikërisht qëndrime të tilla pro-ukrainase.

Megjithatë, ekziston rreziku që propaganda ruse të veprojë në qarqe të tilla populiste dhe margjinale në vendet evropiane. Meqenëse Evropa është një zonë demokratike, gjithmonë ekziston rreziku që këto parti populiste pro-ruse të fitojnë popullaritet.

Teorikisht, ata madje mund të vinin në pushtet. Shpresoj që kjo të mos ndodhë, por një rrezik i tillë duhet të merret në konsideratë edhe. Dhe ne duhet ta kundërshtojmë këtë në të gjitha nivelet: me diplomaci publike dhe tradicionale, me median tonë, me kulturën e të ngjashme.

Ne jemi, si të thuash, në një gjendje lufte totale me Rusinë. Ky nuk është vetëm fronti në Ukrainën lindore, por një front hibrid në të gjitha nivelet.

Rastësisht, ekziston mundësia që incidenti i fundit në Evropë (ndërprerja e energjisë elektrike në Spanjë dhe Portugali, e cila preku edhe disa vende të tjera të BE-së – red.), i cili lidhet me furnizimin me energji, të jetë gjithashtu një veprim rus. Kjo ende nuk është vërtetuar, por është shumë e lehtë të përcaktohet se kush përfiton prej saj. Sigurisht që e dimë kush.

The Geopost: Ne e dimë se sa i madh është ndikimi dhe sfera e interesit të Rusisë në Ballkan dhe veçanërisht në Serbi. Në Beograd ka zyra të Russia Today dhe Sputnik, të cilat transmetojnë propagandën e Kremlinit 24 orë në ditë. Disa analistë dyshojnë se Ballkani mund të bëhet pika e ardhshme e krizës në Evropë nëse lufta në Ukrainë nuk merr fund. A ka ndonjë bazë për një pretendim të tillë?

Todorov: Sipas mendimit tim, po. E kam thënë tashmë se Rusia po zhvillon një luftë në shkallë të plotë kundër Perëndimit dhe Ballkani është një nga frontet më të rëndësishme sepse në disa vende, veçanërisht në Serbi, Bosnjë dhe Hercegovinë dhe madje edhe në Kroaci, ka politikanë dinakë pro-rusë. Prandaj, Rusia po bën gjithçka që mundet për të shfrytëzuar rastin për të përkeqësuar kontradiktat tradicionale në Ballkan për përfitimin e vet. Kjo është një përpjekje e mundshme për të larguar vëmendjen nga lufta në Ukrainë. Dhe mbi të gjitha, për të realizuar interesat e veta gjeopolitike në Ballkan. Deri më tani, nuk ka pasur një përballje serioze, por Rusia po punon për të. Ne duhet të ndërmarrim sa më shumë kundërmasa të jetë e mundur në të gjitha fushat për të parandaluar që Ballkani të bëhet përsëri një vatër krize.

/The Geopost