Beshlin për The Geopost: Vuçiq krijoi një situatë të re faktike dhe pothuajse askush në Serbi nuk e kundërshton atë në mënyrë aktive

Nëse rezulton se regjimi në Beograd, me gjithë presionin, ryshfetin, me të gjitha parregullsitë me votuesit fantazmë, nuk arrin të transferojë 50 për qind plus një për të mbledhur shumicën në Kuvendin e Beogradit, do të jetë një sinjal i qartë se ky është fillimi i fundit të regjimit të Vuçiqit, vlerëson në një intervistë për The  Geopost Milivoj Bešlin historiani dhe bashkëpunëtori i lartë hulumtues në Institutin për Filozofi dhe Teori Sociale në Beograd.

Ai me kujdes shton se mbetet të shihet se çfarë do të ndodhë kur të vijnë rezultatet e zgjedhjeve.

Beshlin beson se projekti i shtetit të madh është diçka e zakonshme në skenën politike serbe.

“E kam quajtur edhe doktrinën e sovranitetit të kufizuar të shteteve fqinje të Serbisë, ku Vuçiq nominalisht njeh kufijtë në rajon, pavarësinë e këtyre shteteve të fqinjëve tanë, por në thelb nuk e njeh sovranitetin e tyre”.

Vuçiq e paraqet veten, thekson Beshlin, jo si president i të gjithë qytetarëve të Serbisë, por si lider i serbëve në rajon, prandaj edhe kudo ku jetojnë shumica e serbëve në rajon, përkatësisht në Bosnje dhe Hercegovinë, në veri të Kosovës, në Mal të Zi.

“Ai beson se ka të drejtë të përfaqësojë së paku një pjesë të sovranitetit të atyre shteteve, pra në thelb nuk e njeh të drejtën e tyre për sovranitet, më saktë se sovraniteti i tyre duhet të kufizohet me vullnetin e tij dhe ato shtete duhet të jenë lloj shtetesh satelitore të Serbisë”.

I pyetur nëse ka ndonjë forcë në Serbi që e kundërshton aktivisht, Beshlin përgjigjet se “pothuajse nuk ka”.

E ardhmja do të na tregojë nëse dhe në çfarë mase Vuçiq e mori mësimin e tij pas aktit terrorist në Banjska, thotë Beshlin.

“Unë mendoj se do të varet kryesisht nga rezultati më pak nga këto zgjedhje evropiane që do të pasojnë në 2024, dhe shumë më tepër nga rezultati i zgjedhjeve presidenciale amerikane.” Nëse Trump është kandidati i republikanëve dhe nëse ai i fiton ato zgjedhje dhe, përsëri, nëse mysafiri shumë i shpeshtë dhe shumë i dashur i Vuçiqit këtu, Richard Grenell, bëhet Sekretar i Shtetit, mendoj se do të jetë një sinjal shumë i qartë për një sjellje krejtësisht të çrregulluar, agresive të këtij regjimi në rajon dhe se atëherë janë të mundshme surpriza të ndryshme të pakëndshme”.

Intervista e plotë

The Geopost: Qytetarët e Serbisë sot zgjedhin qeverinë e re dhe autoritetet lokale. Nëse marrim parasysh sondazhet parazgjedhore që parashikojnë një fitore të ngushtë të opozitës në Beograd, a mund të flitet për fillimin e fundit të qeverisjes së Aleksandër Vuçiqit apo është shumë herët për këtë?

Beshlin: Së pari do të prisja të shihja rezultatet e zgjedhjeve. Sondazhet parazgjedhore flasin realisht për mundësinë që të ketë ose një rezultat shumë të përafërt në Beograd ose një fitore të opozitës, edhe pse, natyrisht, pyetja kryesore është se çfarë do të thotë në të vërtetë opozita tani. Kjo, le ta quajmë kështu, lista pro-evropiane apo centriste “Serbia kundër dhunës” nuk kontestohet, por diskutohet se si do të thyhen këto parti ultra të djathta, pra opozita e djathtë dhe kush janë në fakt të fjeturit e Vuçiqit dhe cilët nuk janë.

Ajo që nuk dihet gjithashtu është numri aktual i votuesve në Serbi, kryesisht në Beograd. Ajo që ne shohim si informacion jo vetëm në mediat e pavarura, por edhe në kontakt të drejtpërdrejtë me njerëzit, me qytetarë të Beogradit, miq, kolegë, është se ka një numër të madh njerëzish, më saktë votues, vendbanimet e të cilëve janë nga pjesë të ndryshme të Serbisë ose rajonit, kryesisht Bosnja dhe Hercegovina transferohen në Beograd. Pra, numri real i votuesve dhe atyre që realisht do të votojnë në ato zgjedhje është në masë të madhe i pasigurt, gjë që flet për një parregullsi të madhe të këtyre zgjedhjeve. Unë nuk marr pjesë në zgjedhje, nuk kërkoj asnjë alibi për humbjen e mundshme të opozitës apo diçka të ngjashme, por vetëm po theksoj se këto zgjedhje do të kenë një shkallë shumë të lartë parregullsie dhe se për këtë arsye është mjaft e pasigurt dhe mosmirënjohëse për të parashikuar rezultatin e mundshëm të atyre zgjedhjeve, sepse ne kemi shumë ose jashtë mase të panjohura në atë ekuacion.

Por nëse rezulton se regjimi, me gjithë presionet, ryshfetet, me gjithë parregullsitë me votuesit fantazmë, pamë edhe një numër të madh njerëzish që fatkeqësisht nuk jetojnë më dhe që kanë marrë ftesa për të votuar, do të ketë pakicë d.m.th nuk do të arrijnë ta transferojnë atë 50 për qind plus një për të mbledhur shumicën në Kuvendin e Beogradit, do të jetë një sinjal i qartë se ky është fillimi i fundit të regjimit të Vuçiqit. Me të vërtetë mbetet për t’u parë se çfarë do të ndodhë kur të dalin rezultatet e zgjedhjeve.

The Geopost: Ku është lexuar ideja e një ‘Serbie të madhe’ apo një ‘bote serbe’ gjatë fushatës, më saktë, në cilat parti i njihni këto taktika dhe a ka Serbia një listë, parti apo koalicion që ka potencial për të luftuar kundër një ideje të tillë që ëndërron të bashkojë të gjithë serbët?

Beshlin: Natyrisht, ky projekt i shtetit të madh është diçka që, guxoj të them, është e zakonshme në skenën tonë politike. Pra, kur radikalët e maskuar erdhën në pushtet në Serbi në vitin 2012, ishte e qartë se, përkundër faktit se regjimi i mëparshëm i Tadiqit u karakterizua edhe nga aktivitete nacionaliste dhe pretendime të caktuara që ai i shfaqi jo vetëm kur bëhet fjalë për Kosovën, por edhe për Malin e Zi dhe për Bosnjë dhe Hercegovinën, por këtë e bëri mjaftueshëm, të paktën nga kjo distancë ka efekt, edhe pa dhëmbë dhe pa vlera.

Kur radikalët e maskuar nën emrin e progresistëve erdhën në pushtet pas vetëm një apo dy vitesh, kur të gjitha narrativat e tyre të ashtuquajtura reforma dështuan, ata në fakt iu kthyen idesë së tyre themelore, që është nacionalizmi ekstrem, një projekt i madh shtetëror në rajon, një politikë agresive dhe ekspansive në rajon që në thelb mohon fqinjët tanë dhe sovranitetin e tyre. Unë madje e quajta doktrinën e sovranitetit të kufizuar të shteteve fqinje të Serbisë, ku Vuçiqi nominalisht njeh kufijtë në rajon, pavarësinë e këtyre shteteve të fqinjëve tanë, dua të them fqinjët e Serbisë pas-jugosllave, por në thelb nuk e njeh sovranitetin e tyre.

Domethënë, siç e dimë, sovrani është populli, dhe meqë Vuçiq nuk paraqitet si president i të gjithë qytetarëve të Serbisë, por si lider i serbëve në rajon dhe rrjedhimisht kudo ku jetojnë shumica e serbëve në rajon., që është Bosnja dhe Hercegovina në radhë të parë, veriu i Kosovës, Mali i Zi, ai beson se ka të drejtë të përfaqësojë së paku një pjesë të sovranitetit të atyre shteteve, pra në thelb nuk ua njeh të drejtën për sovranitet, më saktë, se sovraniteti i tyre duhet të kufizohet me vullnetin e tij, dhe ato shtete të jenë një lloj shteti satelit i Serbisë. Nëse shohim sjelljen e presidentit malazez (Jakov) Milatoviq në praninë e Vuçiqit, nëse shohim se çfarë lëvizjesh po bën (Milorad) Dodik, duke e falënderuar edhe atë, dhe si duket e gjithë politika e Bosnje-Hercegovinës, atëherë është e qartë se në thelb janë satelitë të Serbisë në njëfarë mënyre, dhe kjo është në fakt e Vuçiqit, doktrina e sovranitetit të kufizuar të shteteve fqinje të Serbisë, d.m.th. për shkak të kornizave ndërkombëtare, ndryshimi i kufijve në rajon, atëherë mund të krijohet një situatë e re faktike, dhe është ajo situatë e re faktike tashmë është dhe e krijuar.

Pra, falë kësaj ai e çoi tmerrësisht drejt nacionalizmit gjithë diskursin publik të Serbisë dhe shumica e opozitës realisht konkurron me të në atë projekt nacionalist. Në veçanti, tani po mendoj për këtë opozitë të krahut të djathtë dhe ultra të djathtë, ku vërtet kemi dëgjuar disa nga propozimet e çuditshme – nga propozimi i krahut të djathtë (Vuk) Jeremiq që përfaqësuesit e serbëve nga Bosnja dhe Hercegovina dhe Mali i Zi kanë garantuar vende në Parlamentin e Republikës së Serbisë ndaj deklaratave tashmë boshe luftarake që vijnë nga përfaqësues të tjerë të kësaj opozite ultra të djathtë – nga Zavetniku te Dveri dhe DSS. Pra, në një farë mënyre, për fat të keq, për shkak të asaj pasqyre të ndryshuar të gjakut të shoqërisë, pra atmosferës në shoqëri, ato narrativa tani janë normalizuar plotësisht, dhe nga ana tjetër, ajo që pyete, a ka njeri që e kundërshton aktivisht – nuk ka pothuajse asnjë. Kjo listë qendrore opozitare, me sa shoh unë, nuk merr pjesë drejtpërdrejt në promovimin e planeve të mëdha shtetërore të Vuçiqit, por nuk i kundërshton ato në mënyrë aktive, ndërsa disa lista opozitare vërtet më të vogla si ‘Serbia në Perëndim’ janë të vetmet që kundërshtuan në mënyrë më aktive politikat e mëdha shtetërore, ekspansive dhe nacionaliste të Vuçiqit.

The Geopost: Pra, ata kanë shumë frikë nga elektorati?

Beshlin: Pikërisht, frika nga elektorati, i cili, si e gjithë shoqëria jonë, është zhvendosur djathtas falë propagandës radikale dhjetëvjeçare të Vuçiqit, dhe pastaj të gjithë kanë frikë për popullaritetin e tyre dhe në fakt konkurrojnë me Vuçiqin në atë projekt të madh shtetëror dhe nacionalist. Kur përmenda Zavetnikun, DSS-në dhe Dverin e Jeremiçqn, nuk duhet harruar këtë listë të djathtë të (Boris) Tadiqit dhe (Sasha) Raduloviçit (“Mirëmëngjes Serbi”).

The Geopost: Gjatë javës, Vuçiq shprehu shqetësimin për situatën rreth Kosovës, të cilën ai e cilësoi si gjithnjë e më ‘të papërshtatshme’. A po paralajmëron ai konflikte të reja, apo rasti në Banjskë, ku u parandalua një gjakderdhje më e madhe, tregoi se Kosova është një pikë përtej së cilës Perëndimi nuk do të tolerojë asnjë aktivitet të Serbisë apo Rusisë?

Beshlin: Mendoj se terrorizmi që u krye në Banjska ishte në fund të fundit krimi që çoi në konfrontimet e armatosura në Kosovë,  ka qenë vija e kuqe ku perëndimi, fuqitë e mëdh, kanë parë besimi që ia dhanë Vuçiqit ai do ta zgjidhë shpejt,  fakti që nuk e ka zgjidhur çështjen e Kosovës për plot dhjetë vjet, është një pritje mjaft e kotë. Mendoj se kemi një periudhë shumë të pasigurt përpara. Pas atij terrorizmi, Vuçiqit iu bë e qartë se nuk do të tolerohej më, ndonëse nuk u fol shumë për këtë në publik, edhe pse në fund iu kërkua të tërhiqte ushtrinë që kishte përqendruar në jug të Serbisë drejt Kosovës për ta ekstraduar Radoiçiqin, i cili dyshohet se ishte ekzekutuesi i atij akti terrorist, tek autoritetet shtetërore të Kosovës. Kjo tashmë nënkuptonte se disi klima ndaj Vuçiqit në Perëndim po ndryshon. Në fund, sipas asaj që dimë, disa nga shtetet kyçe të BE-së, përkatësisht shtetet evropiane, në fakt i kanë paralajmëruar institucionet e Kosovës për qëllimet reale të Vuçiqit. Pra, gjithçka që tha ishte se ai kishte humbur diku në atë moment. E ardhmja do të na tregojë nëse dhe në çfarë mase ai e mësoi mësimin e tij, por mendoj se kjo do të varet kryesisht nga rezultati i zgjedhjeve evropiane që do të pasojnë në 2024, dhe shumë më tepër nga rezultati i zgjedhjeve presidenciale amerikane.

Nëse Trump është kandidati i republikanëve dhe nëse ai i fiton ato zgjedhje dhe, përsëri, nëse mysafiri shumë i shpeshtë dhe shumë i dashur i Vuçiqit këtu, Richard Grenell, bëhet Sekretar i Shtetit, mendoj se do të jetë një sinjal shumë i qartë për një sjellje krejtësisht të çorganizuar, agresive të këtij regjimi në rajon dhe se atëherë janë të mundshme surpriza të ndryshme të pakëndshme.

The Geopost: Dhe Ukraina varet nga SHBA, ku republikanët po vënë në dyshim ndihmën e vazhdueshme për përpjekjet luftarake të Kievit. Në rast të “rënies” eventuale të Ukrainës, çfarë pasojash do të kishte për Ballkanin Perëndimor?

Beshlin: Fitorja e Putinit në Ukrainë, së pari nuk do të jetë një humbje për Ukrainën, por një humbje për Evropën dhe Perëndimin politik, dhe kjo është diçka që do të reflektojë tragjikisht në rajonin tonë. Kjo është diçka që do të inkurajojë të gjitha këto forca pro-ruse dhe ekspansioniste si në Serbi ashtu edhe në BeH, dhe nuk përjashtoj disa skenarë shumë negativë në rajonin e Ballkanit Perëndimor.

The Geopost: Pra, kemi një vit mjaft të pasigurt përpara nesh?

Beshlin: Viti 2024 është një vit shumë i pasigurt dhe shumë do të varet nga rezultati i këtyre superzgjedhjeve, përkatësisht nga zgjedhjet evropiane dhe amerikane.

/The Geopost