Rusia e lënë mënjanë në Lindjen e Mesme të Re pas marrëveshjes së Trumpit midis Izraelit dhe Gazës

Përmbledhje

Ndikimi i Rusisë në Lindjen e Mesme ka rënë ndjeshëm që nga ndërhyrja e saj në Siri në vitin 2015 në mbështetje të Bashar al-Asadit.

Moska u përjashtua nga një samit kyç në Egjipt më 13 tetor, duke nënvizuar rolin e saj të dobësuar diplomatik në rajon.

Rusia përballet me sfidën e balancimit të marrëdhënieve të saj me Iranin dhe shtetet e Gjirit mes ndryshimeve strategjike dhe përqendrimit të saj në luftën në Ukrainë.

Në fund të vitit 2015, Kremlini shënoi një fitore të rëndësishme kur nisi një ndërhyrje ushtarake në Siri për të shpëtuar regjimin në rënie të shpejtë të Presidentit të atëhershëm sirian Bashar al-Asad dhe për të çimentuar rolin e tij si një lojtar kryesor në Lindjen e Mesme.

Por 10 vjet më vonë, Asadi është rrëzuar dhe një sërë ngjarjesh të rëndësishme – më së fundmi marrëveshja e armëpushimit e ndërmjetësuar nga SHBA-ja më 13 tetor midis Izraelit dhe Gazës – po e përmbysin këtë përshtypje. “Rusia nuk është margjinalizuar kaq diplomatikisht në Lindjen e Mesme që nga ndërhyrja e saj në Siri në vitin 2015”, tha për Radion Evropa e Lirë Hanna Notte, drejtoreshë e Euroazisë në Qendrën James Martin për Studime të Mospërhapjes së Armëve Bërthamore.

Ky status i dobësuar ishte i dukshëm në Egjipt më 13 tetor, kur Presidenti i SHBA-së Donald Trump, së bashku me udhëheqës të tjerë nga më shumë se 20 vende, kryesoi një samit që synonte të binte dakord për një armëpushim të përhershëm në Gaza. Rusia mungonte dukshëm në takimin diplomatik, dhe Ministri i Jashtëm rus Sergei Lavrov u tha gazetarëve se Moska nuk ishte ftuar.

Më parë, Kremlini anuloi një samit të udhëheqësve arabë të planifikuar për më vonë këtë javë në Moskë. Bloomberg, duke cituar burime të njohura me çështjen, tha se arsyeja e vërtetë për anulimin ishte se shumë pak udhëheqës rajonalë kishin konfirmuar pjesëmarrjen e tyre.

Zyrtarët evropianë, duke folur në kushte anonimiteti, i thanë gjithashtu Radios Evropa e Lirë se marrëveshja dhe samiti i anuluar nënvizojnë humbjen aktuale të ndikimit të Rusisë në Lindjen e Mesme.

“Ishte padyshim një tjetër shenjë se roli i Rusisë në rajon po bie”, tha për Radion Evropa e Lirë një zyrtar i BE-së përgjegjës për Rusinë dhe Euroazinë. “Samiti i anuluar është një tjetër shenjë. Vetëm dy krerë shtetesh – nga Siria dhe Iraku – kishin konfirmuar pjesëmarrjen e tyre.”

Një tjetër diplomat i BE-së i tha Radios Evropa e Lirë se mungesa e Rusisë në samitin në Egjipt ishte “një fitore për Perëndimin”.

“Ishte një pamje mjaft mbresëlënëse të shihje udhëheqësit e SHBA-së, vendeve arabe dhe Perëndimit në podium, ndërsa Rusia dhe Kina nuk luajtën asnjë rol në këtë çështje”, tha diplomati i BE-së për Radion Evropa e Lirë.

Moska përballet me një Lindje të Mesme që ndryshon me shpejtësi

Kjo vjen pasi pozicioni i Rusisë në Lindjen e Mesme ka pësuar një sërë pengesash në vitet e fundit, ndërsa Moska i dha përparësi pushtimit të saj gati katërvjeçar të Ukrainës.

Asadi, të cilin Moska, së bashku me Iranin, e mbështeti ushtarakisht gjatë luftës civile siriane, u rrëzua nga pushteti në fund të vitit 2024 dhe më vonë iku në Moskë.

Sulmet e Hamasit më 7 tetor 2023, të cilat shkaktuan një luftë më të gjerë midis Izraelit dhe Gazës, paraqitën sfida të reja diplomatike për Moskën me Tel Avivin, pasi Kremlini kishte kaluar dekada duke ndërtuar lidhje strategjike.

Kjo u pasua në qershor nga sulmet ajrore të SHBA-së dhe Izraelit kundër Iranit, të cilat e dobësuan ushtarakisht Teheranin – partnerin më të rëndësishëm të Moskës në rajon – dhe e bënë Rusinë të ngurronte ta furnizonte atë me më shumë armë.

Kjo është pjesë e asaj që analistët e quajnë një llogaritje e re politike nga Moska, pasi ajo mbetet e përqendruar në luftën në Ukrainë dhe ka pak burime strategjike për t’i devijuar në rajone të tjera të botës.

“Është çështje e gjerësisë së hapësirës,” tha Notte. “Qoftë paaftësi apo mungesë vullneti, Rusia thjesht ka më pak burime ushtarake për të vendosur diku tjetër.”

Pengesat diplomatike të Moskës i shtohen një rrjeti i ndërlikuar partneritetesh dhe nevojash strategjike me të cilat Rusia duhet të përballet në Lindjen e Mesme.

Rusia ka mbajtur prej kohësh marrëdhënie të ngushta me Iranin. Moska mbetet një investitor i madh i huaj dhe furnizues armësh, dhe Teherani i siguroi Kremlinit dronë shumë të nevojshëm gjatë vitit të parë të pushtimit të Ukrainës duke e ndihmuar Moskën të krijojë një fabrikë kyçe për prodhimin e dronëve në vend.

Megjithatë, Presidenti rus Vladimir Putin po kërkon të thellojë lidhjet me shtetet e Gjirit, siç janë Emiratet e Bashkuara Arabe (EBA) dhe Arabia Saudite, dy partnerë gjithnjë e më të rëndësishëm për Moskën që nuk do ta mirëprisnin një Iran më të fuqishëm.

Kjo e ka vënë Moskën në një pozicion të vështirë, pasi ajo kërkon të mbështesë partnerin e saj më të rëndësishëm në rajon, duke ruajtur njëkohësisht lidhjet me shtetet e Gjirit, të cilat janë thelbësore për Moskën si një qendër për të mbijetuar sanksionet perëndimore të vendosura ndaj saj që nga pushtimi në shkallë të plotë i Ukrainës në shkurt 2022.

Poshtë, por jo jashtë loje

Ndërsa marrëveshja e fundit me Izraelin dhe Gazën përfaqëson një përparim diplomatik, një marrëveshje afatgjatë për një paqe të qëndrueshme është larg nga e sigurt.

Notte shton se, ndërsa pozicioni i Rusisë në rajon mund të jetë zvogëluar që nga kulmi i saj pas ndërhyrjes në Siri, përjashtimi i saj nga samiti nuk do të thotë që Moska nuk është më një fuqi e madhe në Lindjen e Mesme.

“Edhe nëse Rusia nuk do të ishte e bllokuar në Ukrainë, ndoshta nuk do të ishte një lojtare në çështjen Izrael-Palestinë”, tha Notte. “Roli i Moskës në çështjen Izrael-Palestinë ka qenë mjaft i kufizuar që nga fundi i Luftës së Ftohtë.”

Ndërsa Rusia përballet me pyetje në lidhje me të ardhmen e saj në Lindjen e Mesme, Moska ka arritur të rivendosë ngadalë pozicionin e saj në Siri.

Rusia sfidoi parashikimet pas përmbysjes së Asadit duke ruajtur bazën e saj detare në Tartus dhe bazën ajrore Khmeimim në Siri, ndërsa përdori ndikimin e saj si anëtare e përhershme e Këshillit të Sigurimit të OKB-së si një ofertë paqeje për të ndërtuar marrëdhënie pozitive me qeverinë e Presidentit sirian Ahmed al-Sharaa.

Sharaa priti personalisht një delegacion të nivelit të lartë nga Moska muajin e kaluar, dhe në një intervistë më 12 tetor me CBS, presidenti sirian dukej se e mbante derën hapur për ndërtimin e lidhjeve më të thella me Rusinë në të ardhmen.

“Një konflikt me Rusinë do të ishte shumë i kushtueshëm për Sirinë në këtë kohë. Gjithashtu nuk do të ishte në interes të vendit”, tha ai./Rferl/