Pse Xi po e ndjek nga afër takimin Trump-Putin në Alaska

Takimi i ardhshëm midis Presidentit të SHBA-së Donald Trump dhe Presidentit rus Vladimir Putin deri më tani është pritur me skepticizëm dhe shqetësim në Ukrainë dhe në të gjithë Evropën, por ka një vend ku po mirëpritet: Kina.

Ministria e Jashtme kineze deklaroi më 12 gusht se ishte “e kënaqur që pa Rusinë dhe SHBA-në të qëndronin në kontakt, duke përmirësuar marrëdhëniet e tyre dhe duke avancuar zgjidhjen politike për krizën e Ukrainës”. Këto komente pasuan lëvdatat nga udhëheqësi kinez Xi Jinping gjatë një telefonate me Putin javën e kaluar, në të cilën ai i inkurajoi të dyja palët të avanconin një zgjidhje politike për luftën në Ukrainë në takimin e ardhshëm.

Për Xi, samiti Trump-Putin vjen në një kohë kur Pekini dhe Uashingtoni po punojnë për të përmirësuar marrëdhëniet e tyre. Vonë në mbrëmjen e 11 gushtit, ata e zgjatën afatin e negociatave me 90 ditë për të arritur një marrëveshje tregtare dhe thuhet se po përgatiten për një samit të profilit të lartë midis Xi dhe Trump në tetor që potencialisht mund të hapë rrugën për një marrëveshje edhe më të gjerë midis Kinës dhe Shteteve të Bashkuara.

Craig Singleton, një bashkëpunëtor i lartë në Fondacionin për Mbrojtjen e Demokracive, një grup ekspertësh me seli në Uashington, thotë se Xi po e ndjek nga afër samitin e Alaskës sepse i jep atij një shans për të “studiuar precedentin se si kjo mund të ndikojë në Azi përpara se të takohet me Trumpin”, ndoshta në një samit të tijin, ku ka të ngjarë të diskutohen çështje si marrëdhëniet tregtare dhe Tajvani, ishulli vetëqeverisës që Kina e pretendon si të vetin.

“Pekini e sheh Alaskën si vërtetim të instinkteve negociuese të fuqisë së madhe të Trumpit: duke trajtuar Rusinë, Kinën dhe SHBA-në si pole të barabarta, me logjikën e sferave të ndikimit që kthehen në lojë”, tha Singleton.

Kina është shfaqur si partneri më i fortë i Rusisë që nga pushtimi i plotë i Ukrainës nga Moska në vitin 2022, duke nxitur ekonominë e saj me blerje nafte, duke furnizuar makinën e saj të luftës me produkte me përdorim të dyfishtë dhe duke ofruar mbështetje diplomatike në skenën botërore. Dhe siç i shpjegoi Ministri i Jashtëm kinez Wang Yi shefes së politikës së jashtme të BE-së Kaja Kallas në korrik, Pekini nuk mund të pranojë një disfatë ruse në Ukrainë.

Një samit midis presidentëve të SHBA-së dhe Rusisë pa udhëheqësit ukrainas dhe evropianë është konfirmim për Pekinin se strategjia dhe durimi i tij mund të japin fryte, tha Singleton.

“Alaska nuk ka të bëjë me hartat, por me precedentët,” tha ai. “Nëse agresioni jep fryte në Evropë, parandalimi në Azi bëhet më pak i rëndësishëm.”

A do të takohet Trump edhe me Xi pas samitit të tij me Putinin?

Mbeten shumë të panjohura dhe pasiguri ndërsa Trump dhe Putin përgatiten për takimin e tyre më 15 gusht, i cili mund të krijojë një precedent të frikshëm për Xi.

Ditët e fundit, Trump është përpjekur të minimizojë pritjet për samitin, duke e quajtur atë një takim “për t’u njohur me të tjerët” dhe duke deklaruar se nuk pret që nga takimi të dalë ndonjë marrëveshje konkrete.

Presidenti amerikan është gjithashtu në kontakt të ngushtë me Presidentin ukrainas Volodymyr Zelensky dhe udhëheqësit evropianë përpara takimit dhe tha se do të flasë përsëri me ta “menjëherë pas takimit”.

Megjithatë, me afrimin e samitit, si Pekini ashtu edhe Uashingtoni mund të përpiqen të bëjnë përshtypje tek njëri-tjetri me gjeste vullneti të mirë.

“Sfera ime e kristaltë e turbullt më tregon se Trump do të shpallë një ‘partneritet të madh’ të ri që synon të ndryshojë tonin dhe karakterin e marrëdhënieve SHBA-Kinë në një drejtim më pozitiv”, shkroi Graham Allison, një profesor i Harvardit dhe ekspert i Kinës, në një postim të 11 gushtit në X.

Një datë zyrtare për një takim midis Trump dhe Xi nuk është caktuar ende, por disa raportime mediatike, duke cituar zyrtarë anonimë të lartë amerikanë dhe kinezë, thonë se po diskutohen disa mundësi, me Trumpin që është planifikuar të udhëtojë në Azi në tetor.

Si Trump ashtu edhe Xi do të marrin pjesë në një samit të Shoqatës së Kombeve të Azisë Juglindore (ASEAN) në Kuala Lumpur nga 26 deri më 28 tetor dhe mund të kërkojnë një takim të tyre gjatë qëndrimit në Malajzi.

Një tjetër mundësi e përmendur nga zyrtarët është një takim midis dy udhëheqësve në margjinat e Bashkëpunimit Ekonomik Azi-Paqësor (APEC) në Korenë e Jugut nga 31 tetori deri më 1 nëntor.

Trump dhe Xi gjithashtu mund të përpiqen të zhvillojnë takimin e tyre në Kinë gjatë pak ditëve midis dy samiteve, ndërsa presidenti amerikan është tashmë në Azi.

Çfarë vjen më pas?

Ndërkohë, të gjithë sytë do të jenë tek Trump dhe Putin në Alaska.

Kiev dhe mbështetësit e tij kanë frikë se Putin mund ta përdorë takimin për të ushtruar presion mbi Trump për një marrëveshje që do të ishte e dobishme për Rusinë.

Trump gjithashtu ka qenë i paqartë në lidhje me atë se si duhet të duket saktësisht një marrëveshje paqeje midis Ukrainës dhe Rusisë, por ai përsëri përmendi mundësinë e një marrëveshjeje që përfshin një “shkëmbim tokash” më 11 gusht, ndërsa deklaroi gjithashtu se ai do të “përpiqej të rimarrë një pjesë të atij territori për Ukrainën”.

Pekini ka marrë tashmë disa sinjale inkurajuese nga Shtëpia e Bardhë.

Kina ka përdorur tashmë pozicionin e saj dominues në tregtinë e metaleve të rralla, një grup elementësh të nevojshëm për të prodhuar gjithçka, nga bateritë e automjeteve elektrike deri te teknologjia kritike e mbrojtjes, për të fituar lëshime në lehtësimin e kontrolleve të eksportit të SHBA-së mbi mikroçipin H2O të Nvidia-s.

Ky veprim e përmbysi vendimin e vetë Trump në prill, kur ai vendosi një ndalim për eksportet e çipave H2O në Kinë. Vendimi ka ndarë ekspertët: Disa kundërshtojnë rreziqet e sigurisë kombëtare dhe thonë se nuk ka gjasa t’i japë Kinës një avantazh në garën e inteligjencës artificiale.

Të tjerë nuk pajtohen, përfshirë 20 ekspertë të sigurisë dhe ish-zyrtarë amerikanë që nënshkruan një letër të hapur duke dënuar vendimin.

“Duke furnizuar këto çipa në Kinë, ne po financojmë pikërisht infrastrukturën që do të përdoret për të modernizuar dhe zgjeruar ushtrinë kineze”, thuhej në letër, nënshkruesit e së cilës përfshijnë Matt Pottinger, zëvendëskëshilltarin e parë të Trump për sigurinë kombëtare.

Disa lëvizje të tjera në muajt e fundit janë interpretuar gjithashtu nga vëzhguesit e Kinës si pajtuese ndaj Pekinit, duke përfshirë bllokimin e planeve të presidentit tajvanez për t’u ndalur në Shtetet e Bashkuara gjatë rrugës për një udhëtim diplomatik në Amerikën e Jugut dhe anulimin e një takimi në qershor midis zyrtarëve amerikanë dhe ministrit të mbrojtjes të Tajvanit.

“Nëse Uashingtoni perceptohet si një ‘tradhtar’ i Ukrainës, Pekini do të mësojë një mësim të thjeshtë: shtrëngimi ia vlen dhe kostot janë të menaxhueshme”, tha Singleton.

/www.rferl.org