Si e zbuluan ukrainasit ‘Qendrën 16’, sistemin rus të spiunazhit

Detyra e tij kryesore është mbledhja e të dhënave nga hapësira online, monitorimi i komunikimit elektronik të vendeve të huaja dhe kryerja e sulmeve elektronike kibernetike ndaj sistemeve kompjuterike të huaja.

Agresioni rus kundër Ukrainës ka treguar se njësitë ruse nuk janë “të pathyeshme” në fushën e betejës, se dronët dhe mjetet ajrore pa pilot janë e ardhmja e luftës, por gjithashtu se Kremlini është mbështetur për vite me radhë në sulmet kibernetike, spiunazhin elektronik dhe një program masiv tw shpërndarjes sw dezinformatave në internet.

‘Dezinformimi si armë’ nuk është asgjë e re – KGB-ja kishte institute për ‘falsifikimin e historisë’ në Bashkimin Sovjetik, në të cilat punonin qindra ekspertë. Mediat në ish-BRSS ishin në fakt krahu i zgjatur i Kremlinit dhe i KGB-së dhe duket se gjërat nuk ndryshojnë shumë as në Rusinë e sotme të Putinit.

Sekreti më i madh i Ljubjankës

Shërbimi Federal i Sigurisë (FSB), pasardhësi i KGB-së, vazhdon të funksionojë edhe sot në të njëjtën ndërtesë (në gjuhën e quajtur Lubyanka) si paraardhësi i tij. Ndërtesa në stilin neo-barok, e filluar në vitin 1897, përfundoi në “epokën e artë” të sundimit komunist, nga viti 1947 deri në 1953. Edhe pse epoka e komunizmit ka përfunduar zyrtarisht, ‘drapri dhe çekiçi’ mund të gjenden ende në ndërtesë. Pas rënies së Murit të Berlinit, ndërtesa strehonte Administratën e Sigurisë Kufitare të Federatës Ruse dhe Muzeun e KGB-së, ku ekspozohen pajisje të ndryshme të përdorura nga agjentë në mbarë botën. Sot, shërbimi kryesor operacional i FSB-së punon nga një ndërtesë më e madhe dhe më moderne në lagje, në Kuznetski Most 24 (rusisht: Kovačev Most).

Në fillim të vitit 2012, FSB njoftoi se kishte zbuluar dhe arrestuar një shkencëtar rus të paidentifikuar, i cili po punonte në dizajnet e motorëve të raketave balistike. Ai u akuzua dhe më vonë u dënua me dhjetë vjet burg, sepse i dorëzoi një ‘vendi perëndimor’ (me shumë gjasa në SHBA) softuerin që kontrollon fuqinë e motorit të raketave balistike. Shkencëtari nuk e dinte që FSB-ja kishte shtuar më parë një pjesë në softuerin që, nëse aktivizohej jashtë kufijve të Rusisë dhe sistemit kompjuterik origjinal, do të “thirrte menjëherë në shtëpi”, gjë që ishte provë se softueri ishte larguar nga kompleksi i kozmodromit Plesetsky, ku po zhvillohen raketat ruse dhe sistemet hapësinore. Një tjetër shkencëtar, Aleksandar Kuranov, u arrestua gjithashtu vitin e kaluar.

I njohur si një nga ekspertët më të shquar në botë për fizikën e plazmës dhe sistemet shtytëse, ai ka drejtuar zhvillimin e avionëve super të avancuar dhe armëve hipersonike për më shumë se një dekadë. FSB deklaroi në atë kohë se Kuranov “përmes kontakteve nga Tunizia dhe Franca” i dha informacione vendit perëndimor mbi zhvillimin e sistemit “Ayaks”. Është gjithashtu interesante se me këtë Rusia pranoi se ky program ekziston me të vërtetë – që nga viti 2008, në qarqe ekspertësh qarkullojnë histori për zhvillimin e “trekëndëshit fluturues” në Rusi, një super-bombardues që ka të ashtuquajturat motori me puls, mund të fluturojë pa pilot dhe është në gjendje të kalojë të gjithë territorin e SHBA-së në më pak se 45 minuta, që do të thotë se fluturon me një shpejtësi prej 4.5 deri në 6 Mach. Gjithashtu, besohet se ‘Ayaks’ ka një motor krejtësisht të ri ‘magneto-dinamik’, i cili në teori duhet ta lejojë atë të rrijw pezull në ajër, si një helikopter. Përveç gjithë kësaj, që nga viti 2000, Kuranov është kryetar i Panelit Shkencor Ruso-Amerikan për Kërkime të Përbashkëta.

FSB-ja, megjithatë, nuk i zbuloi të gjitha këto duke monitoruar shkencëtarët e saj, apo nga përgjimet e tyre ‘klasike’. Shkencëtarët u mbajtën ‘nën vëzhgim’ të shërbimit për më shumë se një vit (dy vjet e gjysmë në rastin e Kuranov) dhe shpesh u jepeshin dokumente në formë dixhitale, të cilat në dukje ishin autentike, por një ‘gjurmë gishti dixhitale’ shtesë. ‘ ishte fshehur në rekordin e tyre elektronik.’ me anë të së cilës ata mund të gjurmoheshin nëpër internet. Kështu ndodhi me të vërtetë – katër skedarë, të quajtur “Karakteristikat e pulsit HF të avionit”, u dërguan nga Kuranov në një adresë e-mail në Francë vetëm një orë pasi ai i mori ato. Në kohën e arrestimit të Kuranov, përmendej një departament special i FSB-së i quajtur “Qendra 16”, i cili monitoronte aktivitetet e tij.

Në sistemin ushtarak dhe të inteligjencës ruse, njësitë dhe zyrat shpesh kanë emra zyrtarë që përmbajnë numra, kështu që askush nuk i kushtoi vëmendje të veçantë asaj në atë kohë. Kur forcat ukrainase të sigurisë gjetën kamionë të braktisur ushtarakë rusë “BAZ 6909” në afërsi të Kievit në mes të marsit të këtij viti, ishte e qartë se ata “kishin marrë një premium”. Gjegjësisht, ky kamion është pjesa lëvizëse e sistemit ‘Krasukha 4’ (rusisht: Poison Rose) për bllokimin elektronik dhe mbledhjen e të dhënave në terren. Dhe vërtet, vetëm pak kilometra më tutje, në rrugën e asfaltuar, ndodhej moduli komandues dhe operativ i sistemit, i dëmtuar pjesërisht nga një goditje nga një raketë manuale. Në praktikë, ky sistem në terren funksionon si ‘Avax’ (avion mbikëqyrës elektronik brenda NATO-s), është në gjendje të përgjojë komunikimet me radio, mesazhet e koduara përmes sistemit RLNS (Internet me valë për fushën e betejës), dhe versionet më të reja mund të përgjojnë edhe satelitin e komunikimet (qoftë me satelitët ushtarakë, ose me sistemet civile si Iridium).

Gjithashtu, sistemi mund të ndërhyjë me sisteme të tjera të ngjashme, qoftë në tokë apo në ajër. Brenda automjetit janë gjetur edhe dy laptopë me shenja FSB. Njëra ishte thyer, ndërsa tjetra dhe ishte i paprekur, ende në çantën nën panelin e sistemit të kontrollit. Dhe pikërisht në të ekspertët ukrainas gjetën një ‘lidhje të dhënash’ (softuer special) me logon e FSB-së që nuk e kishin parë kurrë më parë – një shpatë dhe mburojë të stilizuar, me një foto të globit dhe mbishkrimin ‘FSB Center 16’. Softueri shpejt pushoi së funksionuari – me shumë mundësi i projektuar për të ‘vetë-shkatërruar’ jashtë një rrjeti ose mjedisi të caktuar kompjuterik. Megjithatë, ishte edhe prova e parë materiale që ‘Qendra 16’ ekziston vërtetw.

Një sekret edhe për zyrtarët e Kremlinit

Ekspertët besojnë se më pak se 20 njerëz në Kremlin dinë për aktivitetet dhe operacionet reale të “Qendrës 16”, duke përfshirë vetë Vladimir Putinin, disa këshilltarë të tij dhe disa njerëz kyç në sistemin rus të sigurisë. Një sistem i tillë është “pjesë e projektimit” – sa më pak të dinë njerëzit për një departament të tillë të FSB-së dhe përgjegjësitë e tij, aq më pak ka mundësi që informacioni të rrjedhë jashtë Rusisë dhe që vendi të mbahet përgjegjës për çështjet ndërkombëtare. fazë diplomatike. Kjo qendër nuk është as në ‘ndarjen e punës’ zyrtare brenda FSB-së – kundër terrorizmit, kundërzbulimit, informacionit të huaj, kontrollit kufitar dhe kontrollit të eksporteve.

“Qendra 16” u krijua në vitin 2010 nga bashkimi i ekspertëve dhe pjesëve për operacione elektronike nga FSB dhe Shërbimi i Inteligjencës së Jashtme (SVR). Detyra e tij kryesore është mbledhja e të dhënave nga hapësira online, monitorimi i komunikimeve elektronike të vendeve të huaja (kryesisht anëtarëve të NATO-s) dhe kryerja e sulmeve elektronike kibernetike ndaj sistemeve kompjuterike të huaja. Në disa dokumente të Kremlinit, qendra quhet “Departamenti për mbledhjen e të dhënave elektronike nga burime të huaja”. Disa dokumente të njësive ruse, të cilat u kapën nga forcat ukrainase, i referohen kësaj qendre si ‘Njësia Speciale 71330′. Jashtë këtyre dokumenteve, është shumë e vështirë të merren detaje për sulmet kibernetike të kryera nga ‘Qendra 16’.

Kjo, para së gjithash, do të komprometonte ndjeshëm pozicionin diplomatik të Rusisë, pasi Rusia mohon me forcë çdo aktivitet elektronik kibernetik jashtë kufijve të saj.

Në mes të gushtit të vitit të kaluar, FBI amerikane publikoi një aktakuzë që për një kohë të gjatë ishte teper sekret brenda sistemit të drejtësisë amerikane. E lëshuar zyrtarisht nga Gjykata Federale në Kansas, aktakuza i referohet tre shtetasve rusë: Pavel Akulov, Marat Tyokov dhe Mikhail Gavrilov. Ata akuzohen për qindra sulme kompjuterike, vjedhje të të dhënave dhe shkatërrim të pajisjeve kompjuterike brenda SHBA-së.

Aktakuza i akuzon ata edhe për sulme kibernetike ndaj 382 kompanive në 135 vende të botës, përfshirë Kanadanë, Francën, Gjermaninë, Spanjën dhe Suedinë, si dhe Kroacinë, Hungarinë dhe Shqipërinë. Ata gjithashtu fajësohen për sulme kibernetike ndaj të paktën dy termocentraleve (të paidentifikuara) bërthamore dhe një rafinerie të madhe të naftës. Me shumë mundësi, sistemet e menaxhimit të energjisë (SCADA-E), të cilat në fakt menaxhojnë vetë reaktorët bërthamorë ose pompat e përpunimit të naftës, janë sulmuar.

Ekspertët e sigurisë në SHBA dhe Britaninë e Madhe besojnë se nënkoloneli i përmendur Pavel Akulov është me shumë gjasa komandanti kryesor në “Qendrën 16”, ndërsa Mikhail Gavrilov është krijuesi kryesor i softuerit dhe teknikave për sulme kibernetike. Prej vitesh, emri i Mikhail Gavrilov është lidhur me një tjetër shërbim rus – GRU. Së bashku me një nga komandantët e operacioneve kibernetike të GRU, Sergey Detistov, ai mori pjesë në krijimin e një prej viruseve kompjuterikë më të rrezikshëm sot, “NonPetya”, i cili sulmoi disa sisteme të transmetimit të energjisë elektrike në mbarë botën, si dhe sistemin e transportit të naftës. Kolonial’ në mes të vitit të kaluar. Vetë Detistov është gjithashtu në listën e kuqe të SHBA-së, dhe është ndër pesëdhjetë personat më të kërkuar në botë. Anëtari i tretë i ‘Center 16’, Marat Tijokov njihet në botën kibernetike si ‘Kn1ghtZer0’ dhe ekspertët besojnë se ai është në të vërtetë lideri i grupit të hakerëve ‘Energetic Bear’ dhe se është edhe hakeri i famshëm ‘Dragonfly’. Nëse emri ‘Ariu Energjik’ tingëllon i njohur, kjo është për shkak se shërbimet ruse kanë disa grupe të tjera të ngjashme të ‘arinjve haker’, më i famshmi prej të cilëve është padyshim ‘Fancy Bear’.

Agjencia amerikane NSA thekson se ‘Qendra 16’ ka kryer sulme kibernetike që të paktën që nga viti 2010, por anëtarët e saj dihet se kanë kryer aktivitete të ngjashme që nga viti 2008. Që nga fillimi i agresionit rus kundër Ukrainës, aktivitetet kryesore të këtij grupi kanë qenë sulme ndaj infrastrukturës kritike të shteteve dhe sistemeve të kontrollit të saj (CNI, Critical National Infrastructure). Agjencia Amerikane e Sigurisë Kibernetike (CISA) deklaron në raportin e saj të fundit zyrtar se ‘Qendra 16’ është përgjegjëse për një fushatë të gjerë sulmesh kibernetike në infrastrukturën brenda SHBA. Që nga fillimi i këtij viti, një pjesë e kësaj njësie të quajtur ‘Koala’ ka tentuar disa sulme ndaj infrastrukturës kompjuterike të autoriteteve vendore (SLTTN, Rrjeti Territorial Fisnor Lokal Shtetëror).

Si Shtëpia e Bardhë, ashtu edhe Departamenti Amerikan i Drejtësisë janë të shqetësuar për sigurinë e të dhënave të qytetarëve, veçanërisht para zgjedhjeve për Kongresin dhe Senatin në vjeshtën e këtij viti. Agjencitë amerikane CIA, DHS dhe CISA paralajmërojnë për një “mundësi më të madhe se 80 për qind” që njësitë kibernetike ruse do të përpiqen të ndikojnë dhe të prishin vetë procesin zgjedhor në disa mënyra. Me shumë mundësi do të jetë vjedhja e identitetit të subjektit të votuesit (vjedhja e identitetit), së bashku me fushatat e dizinformimit të parë tashmë në rrjetet sociale dhe portale. Kështu programi amerikan i drejtësisë ‘Shpërblime për drejtësi’ ofroi së fundmi deri në dhjetë milionë dollarë për çdo informacion që do të çonte në arrestimin ose ekstradimin e një prej hakerëve rusë me urdhër të kuq. Edhe pse kjo nuk ka gjasa në praktikë, nëse Detistov ose Akulov do të ekstradoheshin në SHBA, ata do të përballeshin me të paktën disa dënime të njëpasnjëshme të përjetshme, si dhe dhjetëra milionë dollarë gjoba. Ministria e Punëve të Jashtme ruse deri më tani nuk ka komentuar për këto urdhër-arreste të kuqe të lëshuara për qytetarët e saj./ AL JAZEERA