Rusët po vijnë: Suedia në rrezik ndërsa Rusia tregon muskujt ushtarakë

Jo shumë kohë pasi Rusia filloi grumbullimin e saj masiv të trupave përgjatë kufirit të Ukrainës, disa anije luftarake amfibe ruse u zhvendosën për pak kohë në ujërat e Detit Baltik, disa prej tyre duke u afruar në mënyrë të pakëndshme afër Suedisë. Kjo dhe një seri fluturimesh të kohëve të fundit me dron me origjinë të panjohur mbi termocentralet bërthamore të vendit, e kanë vënë Suedinë në rrezik, duke rizgjuar frikën e kahershme për një sulm të papritur të mundshëm rus.

Forcat e Armatosura Suedeze raportuan në mesin e janarit se gjashtë anije luftarake amfibe ruse kishin lënë bazën e tyre detare në Kaliningrad, një enklavë ruse e vendosur midis Polonisë dhe Lituanisë, dhe kishin hyrë në Detin Baltik. Edhe pse nuk është e pazakontë që anijet ruse të lëvizin në zonë, numri i tyre që lëviznin ishte jashtë të zakonshmes.

Suedia e mori menjëherë lwvizjen si një sinjal paralajmërues, duke iu referuar “ndryshimit të situatës së sigurisë në Evropë dhe në zonën e Detit Baltik” dhe u përgjigj duke rritur me shpejtësi praninë e saj ushtarake në ishullin juglindor suedez të Gotland. Brenda 48 orëve, ishulli me 60,000 banorë u mbush me ushtarë patrullues dhe tanke të blinduara në një skenë të paparë në dekada.

“Ishte shumë e zakonshme të shihje ushtrinë [këtu], por në të vërtetë nuk është më kështu. Këto ditë me të vërtetë të befason”, tha një banor për gazetën e përditshme kombëtare Dagens Nyheter.

Dronët misterioz 

Përafërsisht në të njëjtën kohë, policia suedeze mori disa raporte për dronë veçanërisht të mëdhenj që fluturonin mbi tre centralet bërthamore të Suedisë – Oskarshamn, Ringhals dhe Forsmark – si dhe mbi të paktën dy aeroporte, zonën më të madhe të Stokholmit dhe pallatin e familjes mbretërore në Drotningholm. Origjina e dronëve nuk është identifikuar dhe, më 17 janar, agjencia suedeze e inteligjencës njoftoi se kishte marrë përsipër hetimin.

Incidentet e kanë nervozuar Suedinë. Në javët e fundit, spekulimet kanë qenë të shumta se çfarë mund të thotë një kërcënim i mundshëm nga Rusia për këtë vend të vogël me 10 milionë banorë. Ndërsa disa gazeta kanë diskutuar se sa mund të zgjasë mbrojtja e Suedisë në rast të një sulmi rus, të tjera kanë analizuar arsyet themelore përse Suedia mund të jetë një objektiv ushtarak interesant. Disa media kanë organizuar gjithashtu biseda të drejtpërdrejta në të cilat ekspertët e mbrojtjes kanë marrë pyetje nga anëtarët e shqetësuar të publikut rreth situatës gjithnjë e më të tensionuar të sigurisë në rajon.

Diskutimet nëse Suedia duhet të anëtarësohet në NATO janë rishfaqur gjithashtu, siç bëjnë çdo disa vjet. Por këtë herë debati është nxitur më tej nga këmbëngulja e Rusisë që aleanca ushtarake transatlantike të mos pranojë asnjë anëtar të ri, veçanërisht Ukrainën. Megjithëse qeveria e drejtuar nga socialistët ka përsëritur kohët e fundit qëndrimin e saj të mbajtur prej kohësh se Suedia do të mbetet e “lirw nga aleancat”, shumica e suedezëve mendojnë se anëtarësimi në NATO duhet të jetë një vendim suedez dhe jo rus.

Të hënën, ministrja e jashtme e Suedisë Ann Linde dhe homologu i saj finlandez Peka Havisto, vendi i të cilit gjithashtu nuk është anëtar i NATO-s, e demonstruan këtë pikë duke u takuar me Sekretarin e Përgjithshëm të NATO-s Jens Stoltenberg në Bruksel për “dialog” mbi ” thellimin i partneritetit “.

“Vini re nëndetëset ruse” 

Frika e Suedisë nga Rusia daton qindra vjet më parë, kryesisht e ardhur nga planet konfliktuale të zgjerimit mbi atë që tani është Finlanda. Rusia përfundimisht fitoi, duke vjedhur statusin e Suedisë si një superfuqi evropiane. Që atëherë, “rusët po vijnë!” (Ryssen kommer) është bërë një shprehje e zakonshme suedeze.

Në kulmin e Luftës së Ftohtë në vitet 1980, dhe ndërsa ish-Bashkimi Sovjetik dhe Shtetet e Bashkuara u përpoqën për t’u bërë superfuqia bërthamore më e madhe në botë, afërsia gjeografike e Suedisë me Rusinë – dhe disa shikime të nëndetëseve të dyshuara ruse në arkipelagun e Stokholmit – sollën frikën suedeze në një temperaturë të lartë.

Malin Rising, një gazetare suedeze e rritur në qytetin bregdetar të Nynashamn, kujtoi tensionet. “Më kujtohet se si unë dhe miqtë e mi ngjiteshim në shkëmbinj dhe shikonim mbi Detin Baltik për të parë nëse mund të dallonim ndonjë nëndetëse [ruse]. Kështu luanim atëherë”, tha ajo. “Më kujtohen gjithashtu njerëzit që diskutonin se ku të gjenin strehën më të afërt të bombave në rast se rusët vinin.”

Disa prej strehimoreve që atëherë janë shndërruar në qendra të serverëve të të dhënave, një simbol i ndryshimit të perceptimeve të Suedisë për rreziqet e paraqitura nga Rusia.

Në vitin 2010, më shumë se 20 vjet pas rënies së Bashkimit Sovjetik dhe përfundimit të Luftës së Ftohtë, frika suedeze nga rusët ishte zhdukur disi, dhe qeveria vendosi të heqë dorë nga shërbimi i detyrueshëm ushtarak që kishte qenë në fuqi që nga viti 1901.

Por vetëm shtatë vjet më vonë vendi vendosi të riaktivizojë rekrutimin ushtarak, duke përmendur aneksimin nga Rusia të Gadishullit të Krimesë të Ukrainës në 2014 dhe rritjen e aktivitetit ushtarak në afërsi të Suedisë. Vendi vendosi gjithashtu të bënte rekrutim gjinor neutral dhe të rikthente një garnizon në ishullin Gotland.

Gjithçka rreth Gotland 

Ishulli Gotland dhe vendndodhja e tij strategjike gjeografike në Detin Baltik, është aktualisht në thelbin e frikës suedeze të Rusisë: Ai shtrihet vetëm 300 kilometra në veri të bazës detare të Kaliningradit dhe përballet me tre shtetet baltike (dhe ish-sovjetike) Estonia, Letonia dhe Lituania në lindje.

Me fjalë të tjera, kushdo që kontrollon Gotland-in ka akses të lirë në vendet baltike.

Por ka edhe më shumë: të tre shtetet baltike janë anëtarë të NATO-s, që do të thotë se anëtarët e tjerë të NATO-s – përfshirë Shtetet e Bashkuara – do të ishin të detyruar të dilnin në mbrojtje të tyre në rast të një sulmi sipas nenit 5.

“Për të ndihmuar aleatët e saj, amerikanët do të duhej të dërgonin avionë – shpejt – dhe të fluturonin mbi Detin Baltik. Por nëse rusët do të merrnin kontrollin e Gotland-it, ata mund të përdornin raketa kundërajrore dhe robotë bregdetar, duke e bërë jashtëzakonisht të vështirë për amerikanët arritjen dhe mbrojtjen e Balltikut,” shpjegoi Magnus Christiansson, një studiues në strategjinë ushtarake në Universitetin Suedez të Mbrojtjes.

Christiansson tha se një pushtim rus i shteteve baltike do të ishte shkatërrues për rendin botëror. “Do të shkatërronte plotësisht kredibilitetin e NATO-s, nuk do të mbetej asgjë prej saj, duke parë se ajo është ndërtuar mbi nenin 5, ‘Të gjithë për një, një për të gjithë’. Do të ishte një katastrofë”, tha ai.

Christiansson shtoi se nëse do të rezultonte se rusët ishin në të vërtetë pas fluturimeve të raportuara me dron, me shumë mundësi do të kishte qenë një përpjekje për të frikësuar suedezët, asgjë tjetër. “Sigurisht që ata tashmë e dinë se ku janë termocentralet dhe a nuk e dinë të gjithë se ku është pallati mbretëror?” bëri shaka Christiansson. “Kjo është një mënyrë vërtet e lirë për të nxjerrë dikë jashtë ekuilibrit. Është psikologjike.”

Deri më 18 janar, të gjashtë anijet luftarake amfibe ruse ishin larguar nga Deti Baltik. Por trupat suedeze në Gotland mbeten në vend.