KOMENT: Shfaqet kërcënimi kinez për kabllot nëndetëse në Indo-Paqësorin

Më 25 shkurt 2025, Roja Bregdetare e Tajvanit ndaloi Hong Tai 168, një anije mallrash në pronësi kineze, me dyshimin se kishte prerë një kabllo nënujore në brigjet perëndimore të Tajvanit. Ky incident besohet të jetë pjesë e “taktikave të zonës gri” të Kinës – një term dhe strategji e përcaktuar lirshëm në studimin e luftës si veprime armiqësore nën pragun e luftës.

Incidenti shënoi herën e dytë në dy muaj që kabllot që konsideroheshin si infrastruktura kritike kombëtare e telekomunikacionit në ishujt Penghu të Tajvanit u ndërprenë. Megjithatë, falë faktit se kabllot e tjera mbetën të paprekura, incidenti i fundit nuk shkaktoi ndonjë ndërprerje të konsiderueshme për njerëzit në ishuj.

Sipas një raporti të Deutsche Welle, anija, e regjistruar nën flamurin togolez, por ekuipazhuar ekskluzivisht nga shtetas kinezë, u zbulua pranë kabllos së dëmtuar dhe kishte injoruar disa paralajmërime nga autoritetet tajvaneze.

Ky incident nxjerr në pah një prirje të përgjithshme në rajonin Indo-Paqësor si dhe në nivel global: paqartësia e vazhdueshme që rrethon incidente të tilla lejon aktorët shtetërorë të ndërhyjnë në infrastrukturën kritike duke ruajtur mohimin e besueshëm, duke shmangur kështu përshkallëzimin diplomatik ose ushtarak.

Një model i ngjashëm është shfaqur në një zonë tjetër të rëndësishme tregtare detare, Detin Baltik.

Sipas një raporti të dhjetorit 2024 nga Carnegie Endowment for International Peace, anija NewNew Polar Bear me flamurin e Hong Kongut, e regjistruar në Kinë, u përfshi në dëmtimin e dy kabllove të telekomunikacionit nënujor dhe një tubacioni gazi në Detin Baltik në tetor 2023. Një vit më vonë, në nëntor 2024, një tjetër anije mallrash kineze, Yi Peng 3, dyshohet se preu dy kabllo komunikimi nënujor që lidhnin Gjermaninë me Finlandën dhe Lituaninë me Suedinë. Këto incidente kanë ngritur dyshime për sabotim të qëllimshëm, por një atribuim i qartë ende nuk është i mundur.

Një raport i janarit 2025 NBC News thotë se këto raste, të cilat shpesh përfshijnë anije që lundrojnë nën “flamujt e komoditetit” – domethënë, h. Anijet në pronësi të shteteve që nuk e rregullojnë transportin e tyre të lidhur në mënyrë rigoroze – demonstrojnë se si aktorët e orientuar nga shteti mund të kryejnë operacione përçarëse pa përgjegjësi të qartë, duke reduktuar kështu rrezikun e hakmarrjes.

Për më tepër, seria e incidenteve në Detin Baltik mund të ketë shërbyer si një vrapim i thatë për Kinën për të testuar kohën e reagimit dhe mendjen e shteteve me padyshim aftësitë më të mira të sigurisë detare në botë përpara se të përfshiheshin në një model sabotimi që Pekini mund t’i shpëtonte më afër shtëpisë.

Fakti që shtetet e Detit Baltik hezitojnë ose nuk janë në gjendje t’ia atribuojnë qartë këto akte institucioneve të sponsorizuara nga shteti, ka krijuar një precedent shqetësues. Mungesa e atribuimit të qartë e ndërlikon reagimin e menjëhershëm dhe inkurajon aktorët e orientuar nga shteti që të përsërisin taktika të tilla në rajone të tjera strategjike, veçanërisht në Indo-Paqësorin.

Incidentet e fundit në brigjet e Tajvanit janë një shembull i këtij efekti përhapës dhe demonstrojnë nevojën urgjente për përpjekje të koordinuara ndërkombëtare për të mbrojtur infrastrukturën kritike nënujore.

Sipas një raporti të 2017 nga Policy Exchange, kabllot nëndetëse janë thelbësore për komunikimet globale. Ata trajtojnë afërsisht 97% të trafikut ndërkombëtar të të dhënave dhe transaksioneve financiare me vlerë rreth 10 trilion dollarë në ditë. Pavarësisht rëndësisë së tyre të madhe strategjike dhe ekonomike, këto kabllo mbeten shumë të prekshme ndaj dëmtimeve aksidentale dhe të qëllimshme.

Sipas një raporti të vitit 2020 nga Instituti Takshashila i Indisë, riparimi i këtyre kabllove është një ndërmarrje komplekse dhe e kushtueshme që shpesh kërkon anije speciale dhe kohë të zgjatura vendosjeje. Lehtësia me të cilën ata mund të sulmohen nënvizon nevojën urgjente për përmirësimin e masave të sigurisë.

Rajoni Indo-Paqësor është shënuar historikisht nga mosmarrëveshjet territoriale dhe konkurrenca mbi të drejtat e peshkimit, por ndërprerjet e fundit të kabllove nëndetëse tregojnë se peizazhi i sigurisë ka ndryshuar. Sabotimi detar, veçanërisht përmes operacioneve në ‘zonën gri’, shfrytëzon boshllëqet në të drejtën ndërkombëtare dhe mbikëqyrjen detare dhe e bën të vështirë për shtetet e prekura reagimin efektiv.

Për të trajtuar këtë kërcënim të ri, nevojitet një qasje bashkëpunuese. Dialogu Katërpalësh i Sigurisë (Quad), që përfshin Shtetet e Bashkuara, Japoninë, Indinë dhe Australinë, është i pozicionuar mirë për të udhëhequr përpjekjet për të mbrojtur infrastrukturën nënujore.

Krijimi i një force policore të përkushtuar shumëkombëshe të fokusuar në mbrojtjen e kabllove nëndetëse mund të rrisë ndërgjegjësimin në fushën detare, të përmirësojë koordinimin në përpjekjet e reagimit të shpejtë dhe të parandalojë përpjekjet e ardhshme të sabotimit përmes një pranie të dukshme dhe proaktive. Disa veprime kyçe shtesë do të ishin gjithashtu thelbësore për një iniciativë të tillë.

Sipas analizës së Institucionit Takshashila, aftësitë e zgjeruara të mbikëqyrjes dhe monitorimit, duke përfshirë përdorimin e avionëve të përparuar të mbikëqyrjes detare, sistemeve pa pilot dhe mjeteve elektronike të zbulimit, do të përmirësonin zbulimin në kohë reale të aktiviteteve të dyshimta përgjatë rrugëve kritike kabllore.

Për më tepër, forcimi i kuadrit ligjor dhe të politikave midis kombeve Quad mund të lehtësojë reagimet e koordinuara, shkëmbimin e informacionit dhe veprimet e përbashkëta operacionale. Angazhimi i sektorit privat, veçanërisht kompanitë e telekomit dhe operatorët kabllorë nëndetëse, do të ishin kritike në zhvillimin e protokolleve të sigurisë, kryerjen e vlerësimeve të cenueshmërisë dhe sigurimin e aftësive të riparimit të shpejtë në rast ndërprerjesh.

Për më tepër, përpjekjet rajonale për ndërtimin e kapaciteteve do t’u siguronin shteteve më të vogla Indo-Paqësorit mjetet dhe ekspertizën që u nevojiten për të mbrojtur infrastrukturën e tyre detare, duke kontribuar kështu në një arkitekturë më të gjerë sigurie. Zbatimi i këtyre masave jo vetëm që do të forconte rrjetet globale të komunikimit, por gjithashtu do të shërbente si një pengesë kundër akteve të mëtejshme të sabotimit.

Incidentet në Detin Baltik dhe në brigjet e Tajvanit zbulojnë një cenueshmëri strategjike në rritje që kërkon vëmendje të menjëhershme. Përdorimi i mohimit të besueshëm në aktet e sabotimit në det minon normat ndërkombëtare dhe rrezikon integritetin e infrastrukturës kritike. Adresimi i kësaj sfide përmes bashkëpunimit shumëpalësh, monitorimit të zgjeruar dhe kundërmasave vendimtare do të jetë kritike për parandalimin e sulmeve të ardhshme dhe sigurimin e qëndrueshmërisë së komunikimeve globale.

Shtetet Quad kanë mundësinë të marrin një rol udhëheqës në zhvillimin e kundërmasave të fuqishme kundër akteve të sabotimit në det duke shfrytëzuar aftësitë e tyre kolektive. Duke i dhënë përparësi sigurisë së infrastrukturës nënujore, ato mund të forcojnë stabilitetin rajonal, të pengojnë agresionin e fshehtë dhe të ruajnë rendin ndërkombëtar të bazuar në rregulla përballë kërcënimeve në zhvillim.

/www.intellinews.com