Ekspertët: Evropa nuk mund të zëvendësojë SHBA-në si një garantues i sigurisë së Ukrainës

Friedrich Merz, i cili do të bëhet kancelar gjerman pas fitores së partisë së tij të Bashkimit Kristian Demokrat në zgjedhjet parlamentare më 23 shkurt, tha se Evropa mund të ketë nevojë të ndërtojë një aftësi “të pavarur” mbrojtëse pasi SHBA-të janë bërë “kryesisht indiferente” ndaj fatit të Evropës.

Një nga prioritetet kryesore të një mekanizmi të ri mbrojtës evropian do të ishte mbrojtja e Ukrainës, e cila po përpiqet të zmbrapsë pushtimin rus për katër vjet tani.

Vendi ka mbijetuar deri më tani kryesisht falë ndihmës së gjerë ushtarake amerikane nga presidenti i atëhershëm Joe Biden. Presidenti i ri Donald Trump ka deklaruar se dëshiron t’i japë fund luftës dhe të kompensojë kostot e Uashingtonit. Ai madje shkon aq larg sa kërkon që Ukraina t’i japë Shteteve të Bashkuara akses në burimet natyrore të vendit në këmbim të dhjetëra miliarda dollarëve që Shtetet e Bashkuara kanë shpenzuar për mbrojtjen e Ukrainës.

Shërbimi rus i Zërit të Amerikës u ka kërkuar ekspertëve të vlerësojnë aftësinë e vendeve evropiane për të ndihmuar Ukrainën të përballojë pushtimin rus si ushtarakisht ashtu edhe ekonomikisht dhe për të rindërtuar infrastrukturën e shkatërruar.

Andriy Zolotarev, drejtor i Qendrës Analitike të Sektorit të Tretë, një institut me bazë në Kiev, i tha Zërit të Amerikës se ndihma ushtarake e SHBA-së është veçanërisht e rëndësishme për mbrojtjen e Ukrainës.

“Shtetet e Bashkuara në veçanti kanë rezerva të mëdha armësh dhe ofrojnë informacione të rëndësishme të inteligjencës,” tha ai. “Të gjitha vendet evropiane të marra së bashku nuk kanë shoqata satelitore si Shtetet e Bashkuara. Për më tepër, Shtetet e Bashkuara kanë lloje armësh jashtëzakonisht të rëndësishme dhe vërtet të pazëvendësueshme për Ukrainën – Patriot [sistemet kundër raketave], ATACMS [raketat e drejtuara me rreze të gjatë], HIMARS [sistemet e lëshimit të shumë raketave], si dhe pjesë rezervë për automjete të blinduara dhe sisteme artilerie, dhe shumë më tepër. Kjo nuk duhet të injorohet në asnjë rrethanë.”

Sipas Zolotarev, Bashkimi Evropian, së bashku me Britaninë, mund të kompensojnë vetëm pjesërisht humbjet që do të pësonte Ukraina si rezultat i ndërprerjes së ndihmës amerikane, megjithëse Evropa prodhon armë të avancuara dhe pajisje të tjera ushtarake.

“Përpjekjet e tyre mund të zbusin efektin negativ, por nuk mund të parandalojnë pasoja të pakëndshme,” tha ai. “Ata vetëm do të vonojnë fundin e pashmangshëm. Evropa aktualisht është në çdo gjë, veçse në formën më të mirë ekonomikisht dhe ushtarakisht.”

Mark Feigin, një aktivist rus i të drejtave të njeriut dhe ish-avokat në mërgim, vuri në dukje në një intervistë për Zërin e Amerikës se ndërsa Evropa përfshin dy vende me arsenal bërthamor – Britaninë dhe Francën – dhe në përgjithësi është shumë më e pasur se Rusia, potenciali ushtarak i kontinentit pengohet nga fakti se ai “nuk është një entitet i unifikuar”.

“Fuqia e Shteteve të Bashkuara është se ajo merr këtë apo atë vendim në mënyrë qendrore, e cila më pas zbatohet vazhdimisht”, tha ai. “Potenciali i Evropës është i shpërndarë… Për më tepër, situata politike në vendet e BE-së është shumë e paqëndrueshme. E gjithë kjo i pengon evropianët të përdorin në mënyrë efektive avantazhet e tyre të dukshme [në konfrontimin me Rusinë]”.

Rindërtimi i Ukrainës

Ekspertët besojnë se rindërtimi i Ukrainës pas luftës do të financohet përfundimisht nga investimet private evropiane. Disa vlerësime sugjerojnë se kjo mund të jetë midis 500 miliardë dhe 2 trilion dollarë. Por sa më gjatë të zgjasë lufta, aq më e vështirë bëhet financimi i rindërtimit të Ukrainës. Por pyetja më e rëndësishme mbetet: kush do të paguajë për të?

“Epo, në mënyrë ideale duhet të jenë paratë ruse,” thotë ekonomisti Alexey Bayer. “Ose përmes pagesave të reparacioneve ose përmes taksave, për shembull mbi eksportet ruse, mbi eksportin e naftës, gazit dhe mineraleve të tjera.”

Megjithatë, Bayer i tha Zërit të Amerikës se nuk ka gjasa që ndonjë qeveri ruse, “qoftë edhe një qeveri post-Putin, do t’i paguante vullnetarisht dëmshpërblime Ukrainës”.

Asetet ruse të ngrira në bankat perëndimore – duke përfshirë dhjetëra miliarda dollarë në valutë dhe rezervat e arit të mbajtura nga Banka Qendrore Ruse – mund të përdoren për të rindërtuar Ukrainën, por kjo do të kërkonte shpronësimin e tyre të plotë.

Shumë ekspertë besojnë se as qeveria amerikane dhe as ajo evropiane nuk do të ndërmerrnin një hap të tillë, megjithëse ky opsion është debatuar ashpër në shtyp.

“Është një gjë të ngrish asetet, por një gjë tjetër t’i konfiskosh ato,” tha Alexander Cooley, profesor i shkencave politike në Kolegjin Barnard.

“Kjo është beteja ligjore që po zhvillohet aktualisht në SHBA dhe BE dhe vendet perëndimore dhe është duke u kontestuar vazhdimisht dhe është një fushë e pasigurt. Mendoj se administrata Trump do të jetë më pak mbështetëse për sekuestrimin e aseteve ruse, veçanërisht pasi kërkon të zgjidhë konfliktin dhe një nga kërkesat kryesore të Rusisë është lirimi i aseteve të saj dhe heqja e shumicës së sanksioneve”, tha ai.

Cliff Kupchan, kryetar i Eurasia Group, një kompani konsulence për rrezikun politik me bazë në Nju Jork, ra dakord se Evropa nuk ka gjasa të mbështesë sekuestrimin e aseteve të ngrira ruse.

“Unë mendoj se evropianët do të vazhdojnë të jenë kundër idesë së thyerjes së normave ndërkombëtare për rezervat dhe kanë frikë se Rusia më pas, mendoj, do të konfiskojë asetet e qeverisë perëndimore dhe asetet private perëndimore,” tha ai.

Dhe megjithëse presidenti ukrainas Volodymyr Zelenskyy dhe zyrtarë dhe ekspertë të ndryshëm perëndimorë kanë bërë thirrje për një “Plan Marshall” për rindërtimin e Ukrainës – një referencë ndaj programit masiv të ndihmës së SHBA për të rindërtuar Evropën Perëndimore pas Luftës së Dytë Botërore – Kupchan tha se një iniciativë e SHBA në atë shkallë për të rindërtuar Ukrainën ishte e pamundur.

“Për momentin, SHBA-të jo vetëm që nuk janë të interesuara, por janë aktive kundër kësaj ideje. Trump beson se Ukraina është një shembull tjetër i Evropës që mbështetet në paratë amerikane.

Megjithatë, Kupchan tha se investimet evropiane do të rrjedhin në rindërtimin e Ukrainës, veçanërisht nëse arrihet një armëpushim dhe paqeruajtësit perëndimorë e sigurojnë atë.

“Unë nuk mendoj se do të jetë aq i ngadalshëm,” tha ai, duke iu referuar rindërtimit të Ukrainës pas luftës. “Po aq shpejt sa do të ishte një Plan Marshall? Nr. Stagnojë? Jo, gjithashtu.”

/www.voanews.com