Volodymyr Shcherbachenko: Propaganda është një armë lufte, një armë e përgatitjes për luftë

Së fundmi, aktivistët e të drejtave të njeriut nga Qendra e Ukrainës Lindore për Iniciativa Qytetare prezantuan librin “Qyteti ku filloi lufta” në Qendrën për të Drejtën Humanitare në Kosovë në Prishtinë.

Kjo është një vepër për mjetet dhe metodat që Rusia ka përdorur në territoret e pushtuara të Ukrainës që nga viti 2014. Libri bazohet në dëshmitë e banorëve të qytetit ukrainas të pushtuar dhe më vonë të çliruar të Slovianskut në rajonin e Donjeckut. Ai përshkruan aspekte të ndryshme të jetës në qytetin e pushtuar, të cilat u riprodhuan në çdo vendbanim të ri të pushtuar nga rusët.

Volodymyr Shcherbachenko, bashkëautor i librit dhe drejtor i Qendrës së Ukrainës Lindore për Iniciativat e Shoqërisë Civile, foli për The Geopost për rëndësinë e dokumentimit të krimeve të luftës, kundër propagandës dhe kontrollit të fakteve.

Intervista e plotë:

The Geopost: Përshëndetje, zoti Volodymyr. Ju mirëpresim në Prishtinë.  Më 27 shkurt, ukrainasit do të prezantojnë në kryeqytetin e Republikës së Kosovës librin “Qyteti ku filloi lufta” për fillimin e luftës në Ukrainë. Ju lutemi na tregoni për këtë projekt.

Shcherbachenko: Po, me të vërtetë, ne po prezantojmë një libër të quajtur Qyteti ku filloi lufta. Libri i kushtohet ngjarjeve të vitit 2014 në Ukrainën lindore. Organizata jonë, Qendra e Ukrainës Lindore për Iniciativat Qytetare, si dhe një numër i organizatave tona partnere për të drejtat e njeriut kanë mbledhur materiale për këtë libër për shumë vite.

Libri bazohet në materiale dokumentare, dëshmi të më shumë se 80 personave, intervista me zyrtarë dhe materiale shtypi të kohës.  Ne i kemi mbledhur këto të dhëna gjatë shumë viteve për të përshkruar se si u pushtua qyteti, pse ishte e mundur dhe si popullsia civile e përjetoi këtë tragjedi.

Libri ishte planifikuar të botohej në prag të pushtimit të plotë në vitin 2022. Por fatkeqësisht pushtimi filloi me fuqi të plotë dhe ne e botuam librin jo në atë kohë por më vonë.

Në një moment menduam se ndoshta nuk kishim më nevojë për të pasi ngjarjet rreth nesh ndryshuan dhe evoluan. Por edhe në 2022-2023 u bë e qartë se botimi është ende i rëndësishëm, sepse libri mbulon aspekte të ndryshme të luftës, se si lufta prek kryesisht popullsinë civile. Këto përfshijnë problemet me aksesin në kujdesin mjekësor, arrestimet e paligjshme, ekzekutimet jashtëgjyqësore, problemin e minave tokësore dhe ndikimin e propagandës ruse në mënyra të ndryshme përmes Kishës Ortodokse Ruse, përmes organizatave rinore pseudo-patriotike dhe përmes shtypit. Rezulton se të gjitha këto aspekte të luftës që u shfaqën në vitin 2014 janë ende aktuale sot.

Dhe ia vlen të theksohet propaganda veçmas, sepse ajo është gjithashtu një armë lufte, një armë e përgatitjes së luftës, dhe ajo që përshkruhet në libër mbetet e rëndësishme edhe sot e kësaj dite, jo vetëm për Ukrainën, por edhe për shumë vende të tjera ku Rusia po përpiqet të ruajë ose forcojë ndikimin e saj, sepse në thelb të njëjtat mjete përdoren kudo.

The Geopost: Si i keni mbledhur të dhënat për këtë libër, dhe sa mendoni se është aktual edhe sot, dhe sa interesant do të jetë për njerëzit nga Kosova që kanë përjetuar gjithashtu luftën, apo mund t’i prekë?

Shcherbachenko: Kemi kryer intervista të hollësishme me njerëz që i mbijetuan pushtimit të Slovianskut, me ata që u çuan “në bodrum”, me ata që jetonin në qytet, me ata që humbën të afërmit dhe miqtë nga granatimet; folëm me ata që rezistuan në qytetin e pushtuar, folëm me mjekë. Kjo është një mënyrë për të mbledhur informacion, një tjetër është për të analizuar shtypin.

Kolegia ime Nadiia (bashkautore e librit, shënimi i redaktorit) mund të na tregojë se si e analizoi gjuhën e urrejtjes dhe nxitjen dhe se si rusët krijuan një atmosferë frike dhe urrejtjeje ndaj Ukrainës në qytetin e pushtuar. Ne u takuam me zyrtarë, Ministrinë e Situatave të Emergjencave (tani Shërbimi Shtetëror i Emergjencave të Ukrainës, shënimi i redaktorit), Shërbimin e Sigurisë së Ukrainës (SBU, shënimi i redaktorit), përfaqësues të këshillit të qytetit – kështu kemi mbledhur të dhëna. Sa i përket rëndësisë, mendoj se është aty, sepse territori i Kosovës është një zonë ku jeton një pjesë e madhe e popullatës serbe, dhe Serbia vazhdimisht përpiqet të manipulojë ndjenjat dhe të dhe nxis konflikte.

Dhe në Ukrainë ishte, e dini, mbi bazën e një konfrontimi kaq të qartë kombëtar. Por kur një vend që nuk ka hequr dorë nga ambiciet e tij perandorake, përpiqet të manipulojë një pjesë të popullsisë, duke përfshirë përmes propagandës, duke krijuar struktura në këto territore që po përpiqen t’i heqin… Mund të bëj shumë paralele mes asaj që ka bërë Rusia dhe asaj që vazhdon të bëjë në territoret e pushtuara përkohësisht në Ukrainë.

Dua të them, me sa di unë situatën në Kosovë, ka të bëjë me krijimin e strukturave paralele të sigurisë në zonat e banuara me serbë, për propagandën, për lidhjet ndërmjet strukturave publike dhe shtetërore në Serbi dhe një pjesë të Kosovës, dhe nuk ka të bëjë vetëm me shkëmbimin kulturor…

The Geopost: Sa e rëndësishme mendoni se është të luftoni dezinformimin dhe propagandën ruse?

Shcherbachenko: Sigurisht që është e rëndësishme, sepse është pjesë e strategjisë së pushtimit, përgatitjes për pushtimin. Jo vetëm që fillon me përgatitjet ushtarake, d.m.th mbledhin armë, stërvitin ushtarë, por njëkohësisht kryejnë punë propagandistike subversive në zonat që duan të pushtojnë.

Dhe kjo bëhet kryesisht përmes fushatave dezinformuese, përmes përhapjes së propagandës, lajmeve të rreme, përmes përhapjes së disa narrativave të rreme, përmes përpjekjeve për të vënë kundër njëri-tjetrit pjesë të caktuara të shoqërisë ukrainase.  Dhe kjo është propagandë, dhe shpesh fshihet, njerëzit nuk e shohin, kryhet duke përdorur metoda tinzare, bëhet nga njerëz me përvojë, manipulojnë vetëdijen.

Fatkeqësisht, njerëzit bien pas, besojnë në disa gjëra, personalisht kam parë njerëz që bien viktimë e kësaj propagande dhe kur njeriu fillon të besojë në të, është shumë e lehtë ta manipulosh, ta kthesh kundër bashkëqytetarëve. Ata mund të marrin armët dhe të kundërshtojnë shtetin e tyre ose të mbështesin pasivisht pushtuesit.  Dhe është e rëndësishme ta njohësh dhe ta kuptosh këtë, kështu që është e rëndësishme t’i hedhim poshtë këto mite dhe t’i vëmë në dukje.

Rusia po investon shuma të mëdha në këto fushata propagandistike në të gjithë botën, përfshirë edhe Evropën. Dhe për t’iu kundërvënë kësaj, ne duhet të flasim për të, të mbajmë ngjarje që rrisin ndërgjegjësimin e njerëzve, i ndihmojnë ata të mësojnë, të bëjnë gjykimet e tyre, të gjykojnë se çfarë është faktike dhe çfarë jo.  Dhe kjo i ndihmon njerëzit të bëhen më rezistent.

/The Geopost