Mejdini: Rusia e konsideron Ballkanin si zonë të saj të influencës, por tani është fokusuar në Ukrainë

Gazetarja e njohur Fatjona Mejdini në një intervistë për Geopost ka folur për ndikimin rus në Ballkan, sa është zbehur ky ndikim pas fillimit të luftës në Ukrainë, miqësinë e Serbisë me Rusinë dhe qëndrimin e saj mes Rusisë e Bashkimit Evropian, propagandën ruse në mediat në Shqipëri, ndihmën e Shteteve të Bashkuara të Amrikës në evidentimin dhe lutimin e kësaj propagande.

Ajo ka folur edhe për nismën më të re rajonale “Ballkani i Hapur”, me theks të veçantë te qëndrimi i Malit të Zi, përkatësisht kryeministrit malazez Dritan Abazoviq, por edhe i shteteve tjera të rajonit.

Në vazhdim mund të lexoni intervistën e plotë:

The Geopost: Si e shihni ndikimin rus në Evropë dhe veçanërisht në Ballkan, a ka ndryshuar diçka nga fillimi i luftës në Ukrainë?

Mejdini: Është  e rëndësishme të  theksohet se e gjithë  retorika e cila ë shtë zhvilluar prej vitesh në lidhje me rrezikun rus në Evropën Lindore, në fakt nuk rezultoi të ishte një retorikë boshe, por një  kërcënim real. Ajo që  ne pamë që ndodhi në Ukrainë na tregoi edhe një  herë se sa e rrezikshme mund të  bëhet Rusia në  marrëdhënie me fqinjët e saj apo me vendet e rajonit me të cilat konsiderohet se Rusia ka pasur një  marrëdhënie historike. Për këtë arsye mendoj se lufta në Ukrainë ishte një lloj këmbane e fortë alarmi që kishte rënë prej kohësh, por shumë nuk e besonin, nuk e mendonin deri në këtë fazë dhe ashtu siç e thashë edhe më lart, kjo luftë na tregoi edhe një herë faktin që kërcënimi rus në rajon nuk duket se ishte vetëm një  retorikë, por ishte diçka e vërtetë të cilën fatkeqësisht e përjetuan në mënyrën më të keqe të mundshme dhe vijojnë duke e përjetuar deri në këto momente populli ukrainas. Tani, për sa i përket ndikimit rus në  Evropë dhe veçanërisht në Ballkan, sigurisht Rusia e konsideron Ballkanin si zonë të  saj të influencës dhe në këtë  kuadër ka qenë gjithmonë e angazhuar me zhvillimet në Ballkan, ka pasur gjithmonë një  rol aktiv dhe mendoj që  ka kërkuar të  eci dhe t’i vendosë  si prioritar interesat e saj. Nëse ka ndryshuar diçka nga fillimi i luftës nuk mund ta them, mendoj që në  këto momente Rusia është shumë e përqëndruar te kriza në  Ukrainë dhe nuk mendoj që  ka në agjendën e saj çështjet e Ballkanit kaq shumë sa që ka qenë në të shkuarën, sepse mendoj se edhe Rusia është e futur në një lojë të  madhe tashmë dhe është duke u vënë në presion të jashtëzakonshëm përsa i përket të gjithë situatës në Ukrainë dhe mendoj se deri në këto momente ose përgjatë këtyre muajve sa është zhvilluar lufta në Ukrainë, Rusia ka pasur një lloj strategjie apo ka pasur kohë apo mundësi të bëjë ndonjë strategji për rajonin e Ballkanit.

The Geopost: Duke ditur se Serbia edhe pas invazionit rus në Ukrainë po mbetet shtet mik i Rusisë, a mendoni se Rusia mund ta shfrytëzojë këtë miqësi për nisjen e ndonjë konflikti të mundshëm në Ballkan, apo ka siguri të mjaftueshme në këtë drejtim?

Mejdini: Unë nuk mendoj realisht. Mendoj që pavarësisht miqësisë së  Rusisë me Serbinë ajo ideja e nisjes së  konkfliktit nga Rusia në Ballkan ende më duket një diçka e largët, aq më tepër pas vëmendjes së shtuar të të  gjithë faktorëve,  edhe BE-së, edhe SHBA-së dhe gjithë  faktorit ndërkombëtar ndaj veprimeve dhe qëndrimeve të  Rusisë, nuk mendoj që  mund të  ketë Rusia të paktën në një të ardhme të  afërt ose afatmesme ndonjë lloj fuqie ose mundësie për të nisur një  konflikt në  Ballkan, sepse kjo pastaj do të  eskalonte shumë dhe mund të ishte fillimi i një  lufte të re botërore, ndaj mendoj që ky është një  hap që s’i shkon ndërmend as palës ruse, sepse Ballkani ka një vëmendje të  shtuar ndaj rrezikur rus, ndaj mendoj se vetë  qeveritë  kanë  filluar t’i marrin këto masa, për të kuptuar se çfarë mund të sjellë  propaganda ruse. Dhe jo vetë me qeveritë e Ballkanit kanë filluar t’i marrin këto masa, por edhe aleatët e Ballkanit siç janë SHBA-të dhe BE-ja sot janë  më  të vetëdijshëm në  lidhje me kërcënimin rus dhe mendoj se e gjithë  kjo që  ndodhi në Ukrainë do ta pamundësonte ndezjen e një  konflikti të  ri.

The Geopost: Si e gjykoni sjelljen e Serbisë në kohën e fundit, qëndrimin e saj mes Rusisë dhe Evropës?

Mejdini: Tani Rusia prej shekujsh është  konsideruar një aleat i ngushtë i sllavëve në  Ballkan dhe në  mënyrë më të  drejtëpwrdrejtë  i serbëve. Nuk duhet të  harrojmë  marrëdhëniet historike që dy vendet kanë pasur me njëra tjetrën dhe po themi nderet diplomatike që  Rusia në mënyrë të vazhdueshme i ka bërë Serbisë. Kështu që unë  mendoj se do të ishte paksa naive të mendohej se Serbia do të kishte një  lloj qëndrimi të  ashpër kundër Rusisë në  lidhje me invazionin në Ukrainë, sepse mendoj që  miqësia dhe lidhjet e shumta mes kë tyre dy vendeve, nuk do ta lejonin kë të  gjë , ashtu siç duket qartë se nuk po e lejojnë , sepse Serbia ë shtë  borxhlie e Rusisë  në  shumë momente thelbësore të egzistencës së shtetit serb, duke nisur që  nga krijimi i këtij shteti Rusia ka luajtur një  rol shumë të madh, duke nisur nga ambiciet e këtij shteti në rajon, duke nisur nga çështja e Kosovës ku Rusia gjithmonë  e ka mbështetur Serbinë dhe ka siguruar që  Kosova të mos avanconte me agjendën e vet në OKB apo në organet e tjera, kështu që mendoj se do të  ishte naive, siç e përmenda që ne të mendonim që befas qeveria serbe apo populli serb do të dënonin ashpër atë çfarë po ndodh në Ukrainë. Dhe prandaj edhe unë  mendoj që ajo që ne kemi parë në Serbi është një lloj dyzimi, kemi një pjesë të madhe të opinionit publik, i cili e mbështet Rusinë për shkak pikërisht të këtyre favoreve dhe lidhjeve historike që  Rusia vazhdimisht i ka bërë Rusisë dhe kemi pastaj një  pjesë mbase më të vogël, shumë herë më të vogël, e cila e shikon si kërcënim këtë lloj lidhjeje me Rusinë, por nga ana tjetër edhe nga pikëpamja morale e dënon atë çfarë Rusia po bën dhe ka bërë në  Ukrainë. Tani dyzimi serb me poltikë n e jashtme gjithmonw ka qenw prezent, ashtu siç e thashë  pavarësisht lidhjeve me Rusinë Serbia gjithmonë ka kërkuar që të jetë anëtare e Bashkimit Evropian dhe të lozi këtë  lojën e dyfishtë midis Rusisë dhe Bashkimit Evropian. Në  këtë  kuadër mendoj se u takon instancave tjera, i takon Bashkimit Evropian të arrijë dhe të kuptojë  realisht edhe qëllimet e qeverisë  dhe qëndrimet e qeverisë serbe në këtë  lloj dyzimi që ata e kanë treguar prej shekujsh

The Geopost: Propaganda ruse ka depërtuar në rajon prej kohësh. A ka elemente të tilla edhe në mediat në Shqipëri, sa vihet re kjo dhe sa luftohet?

Mejdini: Unë mund të them që  për shkak të lidhjeve të  ngushta që Shqipëria ka me SHBA-në, Shqipëria gjithmonë  ka pasur një  vëmendje të shtuar ndaj propagandës ruse dhe për këtë arsye mund të them që krahasuar me vendet e tjera të rajonit në Shqipëri nuk kemi pasur atë lloj propagande të shtuar që e kemi parë në vendet e tjera si Serbia, Mali i Zi apo edhe Maqedonia e Veriut apo edhe vendet e tjera të  rajonit. Unë  mendoj që sigurisht që ka pasur elemente dhe ka elemente të propagandës ruse të cilat filtrohen në mediat në Shqipëri, por mendoj që këto janë minore si impakte dhe mendoj që media në Shqipëri ka lozur një rol të mirë të paktën media tradicionale dhe media e madhe, duke qëndruar larg propagandës ruse, duke e pasur këtë  vetëdije në lidhje me rreziqet që  mund të sillte kjo propagandë . Kështu që mendoj që  kjo propagandë  është shumë e vogël në Shqipëri. Gjithmonë  Rusia ka pasur vështirësi të  mëdha të depërtojë  në  mediat shqiptare që  të  arrijë të bëhet ndikuese edhe për shkak të lidhjeve që ka me BE-në,  por sidomos me SHBA-në  edhe kujdesit të  shtuar që SHBA-ja ka pasur ndaj elementeve të tillë  si media në Shqipëri dhe kjo e ka vështirësuar shumë punën e Rusisë. Mendoj që  instancat përkatëse janë të interesuara dhe ndjekin nga afër infiltrimin e propagandë s ruse në mediat shqiptare dhe mendoj që i kanë të gjitha mundësitë  dhe gjithë vetëdijen për ta luftuar këtë  fenomen, nëse e shikojnë  të  shfaqet.

The Geopost: Mali i Zi së fundmi ka zgjedhur qeverinë e re të pakicës. A mendoni se më këtë është larguar rreziku që pati filluar të ndjehej vitin e kaluar nga ndikimi ruso-serb në këtë shtet?

Mejdini: Sigurisht që unë  mendoj që qeveria e re e pakicës që është formuar në  Mal të  Zi është  një qeveri e cila poi jep Malit të Zi një  theks pro SHBA-së dhe pro BE-së . E vërtetë  që po kështu pati një rrezik për këtë  vend nga qeveria e mëparshme dhe nga lidhjet që  ajo kishte me elementë  ruso-serbë dhe ndikimin e madh që mendohej që  këto dy shtete kishin në Malin e Zi, përmes qeverisë  që u krijua më  parë, nëse tani me krijimin e qeverisë  së re është larguar rreziku. Unë  mendoj që  ky rrezik ë shtë reduktuar, por nuk mund të  them se është eliminuar për shkak se qeveria e re e pakicës e krijuar mund ta ketë  kohëzgjatjen  një apo dy vite dhe sigurisht që  një qeveri tjetë r do të  vijë në Malin e Zi dhe sigurisht që këto forca pro -serbe dhe pro-ruse janë  në  situatë  të  mirë  në  këtë vend, nuk e di nëse do të kenë  mundësi të formojnë shumicë në të ardhmen, por mendoj që absolutisht rreziku rus në  Malin e Zi do të  mbetet prezent për shkak edhe të interesave të  forta që Rusia ka pasur dhe ka ndaj Malit të  Zi, interesave ekonomike, politike, etnike, është  shumë  e rëndësishme në fakt pë r t’i theksuar të  gjitha këto dhe me një  vit apo dy vite në pushtet sa mund të  jetë  kjo qeveri rreziku mund të  avitet, por mendoj se mund të  zvogëlohet, mendoj që puna duhet të vazhdojë  dhe gjithmonë  duhet të  kihet vë mendja e shtuar ndaj ndikimit rus në  Malin e Zi.

The Geopost: Presidenti i Malit të Zi Milo Gjukanoviq gjatë vizitës dyditore në Kosovë ditë më parë, ndër të tjera u deklarua kundër nismës “Ballkani i hapur”. Ndërkohë kemi qëndrimin e tre liderëve tjerë në rajon që janë deklaruar pro kësaj nisme, por së fundmi edhe të vetë kryeministrit të ri malazes z. Dritan Abazoviq, i cili duket se nuk është kundër. Si i shihni ju qëndrimet e liderëve dhe cili është mendimi juaj për këtë nismë?

Mejdini: Duke njohur atë  se çfarë përfaqëson Dritan Abazoviq, unë  mendoj se ai si lider dhe me ato që  ai ka treguar, në  parim ai nuk do të  ishte kundër Ballkanit të Hapur, ashtu siç edhe ju e thoni, por që  sigurisht mendoj se ai është ende i kujdesshëm për të parë se si do të veprojë në këtë  kuadër, është  ende duke marrë kohë  dhe duke menduar në  lidhje me këtë nismë, e cila me thënë  të drejtën pas luftës në  Ukrainë  është  bërë  edhe më  e vështirë  pë r t’u mbështetur dhe për t’u argumentuar e për t’u justifikuar nga partnerët e Ballkanit, që janë  pjesë e kësaj nisme, por nga ana tjetër mendoj që  çështja e Ballkanit të  Hapur është  një çështje delikate, e cila ka argumente edhe pro edhe kundër, nuk është  një çështje e thjeshtë . Si argument pro kësaj nisme do të  jepja faktin që  është  pozitive në  thelb fakti që liderë t e Ballkanit bëhen bashkë dhevendosin që ata duhet të  bashkëpunojnë  me një ri-tjetrin, sepse kjo është  në  të  mirë  të  qytetarë ve të tyre dhe në të  mirë të progreseve të vendeve të  tyre, në  qoftë  se ata përpara janë  mbledhur sepse janë detyruar nga forcat e tjera tashmë, ata duket se kanë  filluar një  lloj tjetë r pjekurie për të  kuptuar se bashkëpunimi duhet të  jetë një gjë që duhet t’iu interesojë atyre vetë dhe për këtë  arsye duhet t’i kontribuojnë, por nga ana tjetër nisur nga ajo që quhet “elefanti në  dhomë” marrëdhëniet e Serbisë  me Kosovën, sigurisht që kjo nismë bëhet e vështirë  për Kosovën  dhe sigurisht që Kosova kërkon garancitë  e veta se si mund të përfaqësohet si e barabartë  në këtë  nismë dhe duke qenë se nuk e sheh këtë  mundësi e kundërshton këtë  nismë . Është delikate, nuk mendoj që  ka një  po ose një  jo, ne e dimë shumë mirë  pse Bosnja nuk i bashkohet kësaj nisme, kjo për shkak të  faktit se gjërat aty janë shumë  të  ndara dhe janë  dy forca kryesore të cilat janë  në garë  në këtë  shtet dhe kjo nuk lejon shpesh që  Bosnja të  ketë  qëndrime ashtu siç deri në  këto momente nuk e njeh pavarësinë  e Kosovës fatkeqësisht, nga ana tjetër kemi pasur një  qëndrim mbështetës të  Maqedonisë  së Veriut, të  Shqipërisë dhe Serbisë , por sigurisht Mali i Zi do të  ishte një  pikëpyetje e madhe në  këtë  proces, kemi edhe një që ndrim krejtësisht kundër të  Kosovës. Vlen të theksojmë  që  ky është  një proces që  nuk mund ta kuptojmë  në këto momente 100% se çfarë  do na sjellë apo në se duhet vijuar apo jo. Mendoj që  bashkëpunimi në  parim është i nevojshëm dhe i domosdoshëm në  rajon. Format pastaj të bashkëpunimit mund të jenë nga më  të ndryshmet, por unë kuptoj që  Kosova kërkon më  shumë  garanci në  këtë  nismë ashtu siç kuptoj në këto momente se edhe Dritan Abazoviqi në  këto momente, duke e ditur se sa delikate ë shtë  kjo çështje në Ballkan është ende duke marrë  kohë  për të vendosur nëse Mali i Zi duhet t’i bashkohet kësaj nisme, por unë  ashtu siç e thashë edhe në  fillim nuk do të  çuditesha që  ai ta përqafonte këtë  nismë dhe do të renditej krah saj.