Intervistë me partnerin menaxhues të “Veritas Global” lidhur me raportin “Rrezik i lartë i përshkallëzimit të konfliktit në vitin 2022 në Evropën Lindore”

Instituti zviceran “Veritas Global” ka publikuar së fundmi raportin “Rrezik i lartë i përshkallëzimit të konfliktit në vitin 2022 në Evropën Lindore”. Ky raport përveç tjerash parasheh një rrezik të shtuar të armiqësive, si dhe potencial për më shumë sulme hibride me mundësi reale për ripërtëritje të konfliktit të armatosur në disa pika të nxehta në Evropën Lindore. Raporti gjithashtu vë në pah se konfrontimi etnik në rritje në Bosnje krijon rreziqe për stabilitetin në rajon.

Në periudhën kur bota po përballet me rritjen e lajmeve të rrejshme dhe dezinformimit rus, është rritur edhe niveli i manipulimit të lajmeve. Raporti i “Veritas Global” është keqinterpretuar me qëllime tendencioze dhe dezinformuese nga mediat serbe dhe ruse, duke ndryshuar përmbajtjen e tij dhe duke keqinformuar publikun me tituj të cilët nuk korrespondojnë me përmbajtjen e raportit. Nga ky institut kanë bërë thirrje që mediat të paraqesin në mënyrë objektive raportin e tyre. “The GeoPost” sjell një intervistë me George Anjaparidze, partner menaxhues i “Veritas Global”.

The Geopost: Veritas Global publikoi së fundmi raportin “Rrezik i lartë i përshkallëzimit të konfliktit në vitin 2022 në Evropën Lindore, por edhe një hapje për të siguruar stabilitet” A mund të na tregoni cilat janë gjetjet e këtij raporti?

2022 paraqet një mundësi të paprecedentë. Ndryshimi i sfondit gjeopolitik mund të krijojë një hapje për normalizimin e situatës në konfliktet e gjata në Evropën Lindore. Megjithatë, kjo do të thotë gjithashtu se ekziston një rrezik i shtuar i armiqësive, si dhe potencial për më shumë sulme hibride dhe një mundësi reale për ripërtëritje të konfliktit të armatosur në disa pika të nxehta në rajon.

Qëndrimi këmbëngulës i Rusisë inkurajohet nga fuqia e saj monopole në rritje në tregjet e gazit natyror në Evropë. Pjesa e tregut të importeve të gazit natyror nga Rusia në BE është rritur nga 17% në 2006 në rreth 35% në 2020. Për 7 nga 27 anëtarët e BE-së, gazi natyror rus ishte mbi 90% i të gjitha importeve. Këto zhvillime kanë implikime të gjera që shkojnë përtej funksionimit të tregjeve të energjisë. Një shqetësim i mundshëm është se Rusia mund të përdorë levën e saj për të ndikuar në vendimet e marra në Këshillin Evropian, ku disa vendime merren me unanimitet ose konsensus. Rusia shpreson të përdorë këtë levë për të kufizuar ashpërsinë e sanksioneve në përgjigje të veprimeve të mundshme pushtuese ruse.

Për më tepër, vendimi i SHBA-së për të tërhequr trupat nga Afganistani dhe planet për të “orientuar drejt Azisë” ka krijuar perceptimin e një vakumi pushteti në Evropën Lindore dhe Azinë Qendrore. Rusia i sheh këto zhvillime si një mundësi gjenerimi njëherësh dhe po teston angazhimet e SHBA-së dhe NATO-s në Evropën Lindore. Ndërsa kjo rrezikon përshkallëzimin e konfliktit, krijon gjithashtu një hapje për normalizimin e situatës në konfliktet e gjata në rajon.

Gjithashtu, raporti thekson se vendet e Evropës Lindore janë ndër ato me shkallën më të lartë të vdekshmërisë nga COVID-19. Pjesa më e madhe e rajonit do të vazhdojë të përballet me një perspektivë sfiduese për financat e qeverisë. Ruajtja e aksesit në lehtësirat mbështetëse të financimit të ofruara përmes FMN-së, financuesve rajonalë dhe ndërkombëtarë do të vazhdojë të luajë një rol kritik në zbutjen e ndikimeve ekonomike të pandemisë dhe përballimin e sfidës së COVID-19.

The Geopost: Cilat janë gjetjet kryesore të këtij raporti për Ballkanin Perëndimor?

Mjedisi i jashtëm do të mbetet sfidues në vitin 2022. Në nivel rajonal, konfrontimi etnik në rritje në Bosnje krijon rreziqe për stabilitetin në rajon. Mungesa e progresit në nisjen formale të negociatave të pranimit në BE me Maqedoninë e Veriut, dhe në një masë me Shqipërinë, ka krijuar një perceptim në Ballkanin Perëndimor se oreksi i vendeve anëtare të BE-së për zgjerim të mëtejshëm është acaruar. Fillimi i negociatave të pranimit në BE për Maqedoninë e Veriut në vitin 2022 mund të jetë një moment historik i madh dhe një element thelbësor për rivendosjen e besueshmërisë së BE-së.

Momenti pozitiv drejt anëtarësimit të Maqedonisë së Veriut në BE mund të ketë gjithashtu ndikime të favorshme për dialogun Beograd-Prishtinë të lehtësuar nga BE. Perspektiva e anëtarësimit në BE është një nxitje e madhe për Beogradin për të normalizuar marrëdhëniet me Prishtinën. Ekziston gjithashtu një mundësi për të përdorur analizat ekonomike për të përmirësuar dinamikën e negociatave të dialogut Beograd-Prishtinë të lehtësuar nga BE-ja. Analiza ekonomike mund të ndihmojë në informimin e palëve të interesuara mbi përfitimet dhe kostot e çështjeve që diskutohen. Artikulimi i qartë se si rezultatet nga dialogu mund të shfrytëzojnë më mirë mbështetjen e disponueshme përmes Planit Ekonomik dhe Investimeve të BE-së për Ballkanin Perëndimor, mund të ndihmojë në arritjen e rezultateve më të mira të negociatave.

The Geopost: Kohët e fundit, bota është përballur me përpjekjen e Rusisë për të rritur ndikimin e saj, veçanërisht në rajone të caktuara, duke shkaktuar tensione, por edhe mundësi për deeskalim ushtarak. Si i vlerësoni këto zhvillime?

Në Evropën Lindore, Rusia ka potencialin për të luajtur një rol më konstruktiv në mos-përshkallëzimin e konfliktit. Mundësitë e biznesit dhe investimit mund të shërbejnë si një mundësi për zhvillimin e marrëdhënieve më produktive. Mundësi të mëdha ekzistojnë në zhvillimin e lidhjes së energjisë dhe logjistikës, por edhe në industri të tjera si turizmi dhe bujqësia.

The Geopost: Rusia dhe Kina po përpiqen të përdorin neutralitetin ushtarak të deklaruar të Serbisë për të rritur ndikimin e tyre në Serbi. A mendoni se një qasje e tillë e Serbisë mund të ketë pasoja në procesin e anëtarësimit të saj në BE?

Historikisht, lëvizja e paangazhuar ka rrënjë të thella në rajon. Ne nuk e shohim neutralitetin ushtarak të deklaruar të Serbisë si një pengesë për integrimin në BE. Por pyetja juaj ngre një çështje më të gjerë që është e rëndësishme të merret parasysh jo vetëm në kontekstin e Ballkanit Perëndimor, por edhe më gjerë.

Ekziston një nevojë në rritje për të harmonizuar më mirë parimet dhe praktikat e investimeve në atë që është bërë një grup më i larmishëm i ofruesve të financave të jashtme publike. Kjo është e vërtetë për kreditimin e sektorit publik, por edhe për investime të rëndësishme sistematike në sektorin privat. Nëse qeveritë marrin hua për projekte ekonomikisht të paqëndrueshme, kjo mund të krijojë kufizime fiskale që pengojnë realizimin e investimeve të tjera të dëshiruara. Në mënyrë të ngjashme, nëse investimet e rëndësishme sistematike të bëra nga sektori privat bëhen të papërshtatshme, ato mund t’i ekspozojnë vendet ndaj goditjeve makroekonomike dhe paqëndrueshmërisë.

Arritja e harmonizimit më të mirë të parimeve dhe praktikave të investimeve ndërmjet ofruesve të kapitalit është një imperativ global, por është më urgjent në Ballkanin Perëndimor. Kapitali mund të bëhet i vjetëruar ose i bllokuar nëse shpërndahet pa parashikimin e duhur të përgjegjësive dhe standardeve që vijnë me integrimin më të ngushtë me BE-në. Një faktor që po ndërton shkallën e sfidës lind nga nevoja për të harmonizuar flukset e kapitalit me tranzicionin energjetik të nevojshëm për të arritur qëllimet e ndryshimeve klimatike duke iu përshtatur ndikimeve klimatike. Si grup, ofruesit e kapitalit, marrësit dhe konsumatorët do të jenë në gjendje më të mirë nëse këto çështje trajtohen në fillim.

The Geopost: Edhe pas njohjes së Republikës së Kosovës nga shumica e shteteve anëtare të Kombeve të Bashkuara, BE-së dhe NATO-s, vendimi i GJND-së në favor të shpalljes së pavarësisë së Kosovës dhe pavarësisht bisedimeve ndërmjet Kosovës dhe Serbisë, Serbia vazhdon të mos e njohë Kosovën, a mendoni se njohja reciproke është zgjidhje për të dyja vendet për integrimin e tyre në BE?

Formati i saktë për normalizimin e marrëdhënieve ndoshta më së miri vendoset përmes dialogut të lehtësuar nga BE-ja ndërmjet Beogradit dhe Prishtinës. Por çfarëdo forme të marrë normalizimi, përfitimet ekonomike të anëtarësimit në BE janë pa mëdyshje të qarta. Analiza jonë tregon se si një anëtare e BE-së, Serbia do të kishte akses në 20 herë më shumë ndihmë financiare nga BE-ja përmes programit të kohezionit. Përfitimet ekonomike të grumbulluara për Serbinë përmes kanaleve tregtare dhe investimeve pritet të jenë edhe më të rëndësishme. Por është e rëndësishme të pranohet se përfitimet ekonomike të normalizimit nuk gjenerohen vetëm nga perspektiva e anëtarësimit në BE. Komunitetet lokale do të përfitojnë jashtëzakonisht shumë nga kushtet më të parashikueshme dhe të sigurta të jetesës. Normalizimi gjithashtu do të zvogëlojë mjedisin e rrezikut dhe do të mbështesë investimet në Kosovë, veçanërisht përmes zbatimit të programit të privatizimit. Projektet që mund të përfitojnë përfshijnë infrastrukturën turistike, minierat e mineraleve nxjerrëse si magneziti dhe boksiti, infrastrukturën e komunikimit dhe zhvillimin e pasurive të paluajtshme.

The Geopost: Raporti i fundit i publikuar nga Veritas Global, është keqinterpretuar qëllimisht me qëllime tendencioze dhe dezinformuese nga mediat serbe dhe ruse. A i keni parë këto raporte dhe cili është vlerësimi juaj për këto raportime, në kohën kur është rritur tendenca për lajme të rreme, dezinformata dhe propagandë nga mediat serbe dhe ruse.

Veritas Global është një organizatë e pavarur këshilluese dhe institute kërkimore për ekonominë dhe strategjinë me qendër në Gjenevë, Zvicër. Praktika jonë për ndryshimet klimatike dhe financimin e infrastrukturës ka një fokus global, ndërsa puna jonë në ekonominë e konfliktit është e synuar në Evropën Lindore. Analiza jonë merr mbulim mediatik në disa gjeografi, duke përfshirë Azinë, Evropën, SHBA-në si dhe Ballkanin Perëndimor. Ndërsa mirëpresim mbulimin mediatik, ne do t’i lusim komunitetit të medias që të paraqesë analizën tonë në mënyrë objektive. Për më tepër, ne do të vlerësonim nëse mediat që përdorin analizën tonë do të përfshinin një lidhje në internet në faqen tonë të internetit në mënyrë që lexuesit e tyre të kenë akses të lehtë në raportet tona.

The Geopost