Rizgjedhja pro-BE e Sandu-së provë e ’dështimit’ të Rusisë, thotë Biden

Rezultatet përfundimtare paraprake tregojnë se presidentja pro-perëndimore e Moldavisë, Maia Sandu, ka fituar një mandat të dytë, një moment historik për integrimin e një prej vendeve më të varfra të Evropës në Bashkimin Evropian që presidenti i SHBA Joe Biden tha se ishte provë se ndërhyrja ruse „dështoi“.

Me të gjitha votat e numëruara, Komisioni Qendror i Zgjedhjeve (KQZ) tha se Sandu mori 55.33 përqind ndërsa kundërshtari i saj miqësor me Rusinë, Alexandr Stoianoglo, mblodhi 44.67 përqind – një epërsi prej pak më shumë se 179,000 votash.

Fitorja e Sandu, e ardhur vetëm një javë pasi një tjetër ish-republikë sovjetike, Gjeorgjia, pësoi një pengesë në rrugën e saj drejt BE-së kur zgjedhjet u fituan nga pushtetarët miqësorë të Moskës, erdhi si një lehtësim për partnerët perëndimorë të Moldavisë, të cilët e përshëndetën menjëherë si provë se demokracia mund të fitojë mbi ndërhyrjen ruse.

„Për muaj të tërë, Rusia u përpoq të minonte institucionet demokratike të Moldavisë dhe proceset zgjedhore. Por Rusia dështoi,“ tha Biden në një deklaratë.

“Populli moldav ka ushtruar të drejtën e tij demokratike për të zgjedhur të ardhmen e tij dhe ka zgjedhur të ndjekë një rrugë të lidhur me Evropën dhe demokracitë kudo”, shtoi Biden.

Zëdhënësi i Departamentit të Shtetit, Matthew Miller, kritikoi gjithashtu ndërhyrjen ruse në zgjedhje.

„Rusia bëri gjithçka që ishte në fuqinë e saj për të prishur zgjedhjet, për të minuar demokracinë e Moldavisë…përfshirë blerjen e votave, dezinformimin dhe aktivitetin keqdashës kibernetik, por populli i Moldavisë dolën përpara dhe bënë që zëri i tyre të dëgjohej,“ u tha Miller gazetarëve në Departamentin e Shtetit më 4 nëntor.

Gjatë mandatit të parë të Sandu, Moldavia siguroi statusin e kandidatit në BE në vitin 2022 dhe hapi bisedimet e pranimit në fillim të këtij viti pasi u rreshtua fort me fqinjin e saj lindor, Ukrainën, pas pushtimit të paprovokuar të Rusisë në 2022 dhe iu bashkua regjimit të sanksioneve të BE kundër Rusisë.

Presidentja e Komisionit Evropian Ursula von der Leyen përshëndeti rezultatin në një mesazh në X, duke vënë në dukje se ai do të ndihmojë në çimentimin e rrugës së Moldavisë drejt integrimit euro-atlantik.

„Urime, e dashur Maia Sandu, për fitoren tuaj sonte. Duhet një lloj force e rrallë për të kapërcyer sfidat me të cilat jeni përballur në këto zgjedhje,“ shkroi von der Leyen. „Jam i lumtur që vazhdoj të punoj me ju drejt një të ardhmeje evropiane për Moldavinë dhe popullin e saj.“

„Moldavët kanë treguar edhe një herë vendosmërinë e tyre për të ndërtuar një të ardhme evropiane pavarësisht përpjekjeve hibride për të minuar demokracinë,“ tha shefi i politikës së jashtme të BE-së Josep Borrell në X.

Presidenti ukrainas Volodymyr Zelenskiy përshëndeti fitoren e Sandu në një mesazh në X, duke thënë se moldavët kishin bërë „një zgjedhje të qartë“ drejt integrimit perëndimor.

„Urime Maia Sandu për fitoren e zgjedhjeve presidenciale në Moldavi. Ukraina mbështet zgjedhjen evropiane të popullit moldav dhe është e gatshme të punojë së bashku për të forcuar partneritetin tonë,“ shkroi Zelenskiy.

„Moldavët kanë bërë një zgjedhje të qartë – ata zgjodhën një rrugë drejt rritjes ekonomike dhe stabilitetit social,“ shkroi ai.

Presidenti francez Emmanuel Macron, një mbështetës i vendosur i rrugës së Moldavisë në BE, përshëndeti fitoren e Sandu, duke thënë në X se „demokracia ka triumfuar mbi të gjitha ndërhyrjet dhe manovrat“.

Kryeministri polak Donald Tusk, një ish-president i Këshillit Evropian, dhe Marcel Ciolacu, kryeministri i fqinjit perëndimor të Moldavisë, anëtarit të BE-së dhe NATO-s, Rumanisë, ishin gjithashtu ndër të parët që uruan Sandu.

„Moldavët nga e gjithë bota shkruan sot historinë. Ata rikonfirmuan para gjithë botës jo vetëm guximin e tyre, por edhe besimin e tyre të plotë në të ardhmen e tyre evropiane!“ Ciolacu ka shkruar në Facebook.

Pjesa më e madhe e Moldavisë ishte pjesë e Rumanisë deri në fund të Luftës së Dytë Botërore dhe shumë moldavë kanë gjithashtu shtetësi rumune, e cila u lejon atyre të udhëtojnë dhe të punojnë në Perëndim.

Pak pas mesnatës së 4 nëntorit, kur u bë e qartë se epërsia e saj, e rritur nga votat e diasporës perëndimore, ishte e pakthyeshme, Sandu e ngazëllyer u tha mbështetësve të saj: „Moldavi, ju jeni fitimtare!“

„Sot, të dashur moldavë, ju keni dhënë një mësim për demokracinë, të denjë për t’u shkruar në librat e historisë. Sot, ju keni shpëtuar Moldavinë! Në zgjedhjen tonë për një të ardhme dinjitoze, askush nuk humbi,“ shtoi ajo.

Stoianoglo, një ish-prokuror i përgjithshëm i mbështetur nga Partia Socialiste pro-Ruse, u bëri thirrje mbështetësve të tij që të ruanin qetësinë pasi epërsia e tij fillestare u ngushtua ndërsa votat po numëroheshin nga qytetet e mëdha dhe nga diaspora perëndimore e Moldavisë.

“Demokracia do të thotë mbi të gjitha pjekuri në përballjen me rezultatin”, tha ai.

Por socialistët më vonë lëshuan një deklaratë duke thënë se ata nuk e njohin fitoren e Sandu sepse ajo bazohej në votat nga jashtë.

„Maia Sandu është një presidente e paligjshme, e njohur vetëm nga sponsorët dhe mbështetësit e saj jashtë vendit. Populli i Moldavisë ndihet i tradhtuar dhe i grabitur,“ tha partia në një deklaratë.

Në Gjeorgji, presidentja Salome Zurabishvili duartrokiti fitoren e Sandu, duke shprehur admirimin e saj për rolin vendimtar që luajtën votat e diasporës.

„Zgjedhjet moldave janë ’dëshmia’ më e mirë e zgjedhjeve të vjedhura të Gjeorgjisë: pavarësisht ndërhyrjeve të ngjashme ruse dhe manipulimeve masive, Moldavia u shpëtua nga 300,000 votues të diasporës… diaspora jonë prej 1 milion e fortë u ndalua. Vetëm 34 000 u ’lejuan’ të votonin. „Zurabishvili, i cili ka qenë në opozitë me partinë Ëndrra Gjeorgjiane miqësore me Moskën, shkroi në X.

KQZ raportoi se pjesëmarrja tejkaloi 54 për qind, më e fortë se në raundin e parë dhe gjithashtu më e lartë se në balotazhin presidencial të vitit 2020.

Sipas KQZ-së, votimi i huaj shkoi në Sandu me një diferencë të madhe, me presidentin aktual që fitoi 81 për qind ndaj 19 për qind ndaj kundërshtarit. Votat në Kishinau shkuan gjithashtu për Sandu me një diferencë 57-43.

Moldavia ka pak më shumë se 3 milionë votues të regjistruar, duke përfshirë edhe ata në diasporë. Ajo gjithashtu ka një pakicë të konsiderueshme ruse dhe një rajon separatist të mbështetur nga Moska, Transdniester, i vendosur në bregun e majtë të lumit Dniestër.

Votimi në diasporën perëndimore u vlerësua gjithashtu për ndihmën e palës „po“ për të arritur një fitore të hollë në një referendum të BE-së të mbajtur njëkohësisht me raundin e parë më 20 tetor.

Një ish-zyrtare e Bankës Botërore, e arsimuar në SHBA, Sandu, 52 vjeç, u bë presidentja e parë femër e Moldavisë me një fitore dërrmuese në vitin 2020, duke ecur me një mesazh të fortë pro-BE dhe duke u zotuar të luftojë korrupsionin.

Stoianoglo, 57 vjeç, nga Gagauzia – një rajon autonom turqishtfolës i Moldavisë me ndjenja pro-ruse – bëri fushatë mbi një temë të rendit dhe ligjit, megjithëse kritikët e kritikuan atë për atë që ata thonë se ishte një dështim në adresimin e korrupsionit të nivelit të lartë gjatë kohës së tij në detyrë./Rferl/