Trump dhe Azia Qendrore arrijnë marrëveshje për minerale kritike në samitin e Uashingtonit

Presidenti amerikan Donald Trump zbuloi një sërë marrëveshjesh tregtare, diplomatike dhe minerale ndërsa priti pesë liderët e Azisë Qendrore për një samit dhe darkë që synonin të forconin ndikimin e Uashingtonit në rajon.

I shoqëruar nga Sekretari amerikan i Shtetit Marco Rubio dhe Zëvendës Presidenti JD Vance në një tryezë të gjatë në Shtëpinë e Bardhë, Trump tha se ishte i përkushtuar për t’i bërë marrëdhëniet e SHBA-së me Azinë Qendrore “më të forta se kurrë” ndërsa presidentët e Kazakistanit, Kirgistanit, Taxhikistanit, Turkmenistanit dhe Uzbekistanit përshëndetën një epokë të re marrëdhëniesh.

“Fatkeqësisht, presidentët e mëparshëm amerikanë e neglizhuan plotësisht këtë rajon,” tha Trump. “Unë e kuptoj rëndësinë e këtij rajoni”, por “shumë njerëz nuk e dinë këtë”.

Para darkës së tyre të punës, Kazakistani njoftoi një marrëveshje të madhe minerale përmes një partneriteti të ri të përbashkët me Shtetet e Bashkuara për të zhvilluar një nga depozitat më të mëdha të pashfrytëzuara në botë të volframit, i cili ndodhet në vendin e Azisë Qendrore.

Marrëveshja parashikon që kompania amerikane Cove Kaz Capital Group të marrë një aksion prej 70 për qind në sipërmarrje së bashku me firmën shtetërore të minierave të Kazakistanit dhe kostoja vlerësohet të jetë $1.1 miliardë, ndërsa Banka amerikane Export-Import ka lëshuar një letër interesi për të financuar $900 milionë.

Ndër të tjera nga samiti ishte një marrëveshje ende për t’u detajuar plotësisht për shitjen e deri në 37 avionëve Boeing për linjat ajrore kombëtare të Kazakistanit, Taxhikistanit dhe Uzbekistanit. Kazakistani njoftoi gjithashtu më shumë se 30 marrëveshje me vlerë $17.2 miliardë të nënshkruara me kompani amerikane.

Në frontin diplomatik, Kazakistani tha se pret t’i bashkohet Marrëveshjeve të Abrahamit, kornizës së udhëhequr nga SHBA për bashkëpunim midis Izraelit dhe kombeve Arabe dhe Muslimane.

Zyrtarët amerikanë thanë se samiti synon të sinjalizojë një angazhim të ri të SHBA-së për t’u angazhuar me Azinë Qendrore në mënyrë më të qëndrueshme.

“Shpesh kalojmë kaq shumë kohë duke u fokusuar në kriza dhe probleme – dhe ato meritojnë vëmendje – saqë ndonjëherë nuk i kushtojmë kohë të mjaftueshme mundësive të reja emocionuese,” tha Rubio në një mëngjes pune me pesë liderët e Azisë Qendrore më herët më 6 nëntor.

“Dhe kjo është ajo që ekziston këtu tani: një mundësi e re emocionuese në të cilën interesat kombëtare të vendeve tona përkatëse janë të harmonizuara.”

Një Kapitull i Ri Në Politikën e SHBA-së Për Azinë Qendrore

Azia Qendrore po kërkon të balancojë marrëdhëniet e saj tregtare dhe të sigurisë që mbeten të dominuara nga Kina dhe Rusia duke thelluar lidhjet me Shtetet e Bashkuara.

Samiti në Uashington pason përpjekje të tjera nga fuqitë kryesore këtë vit për të thelluar marrëdhëniet me rajonin. Presidenti rus Vladimir Putin iu bashkua një samiti në Taxhikistan në shtator me liderë të tjerë të Azisë Qendrore dhe lideri kinez Xi Jinping udhëtoi për në Kazakistan në qershor për një takim me presidentët e rajonit.

Bashkimi Evropian gjithashtu mbajti një samit me liderët e rajonit në prill në Uzbekistan për të folur për investimet në infrastrukturë dhe qasjen në mineralet kritike të Azisë Qendrore.

Kjo pasuri minerale ishte sërish në fokus në Uashington, me rezervat e thella të rajonit të elementeve të rralla të tokës – 17 elemente të përdorura në gjithçka, nga turbinat e erës tek telefonat inteligjentë e deri te motorët e avionëve luftarakë – dhe depozita të gjera të uraniumit, bakrit, arit dhe mineraleve të tjera strategjike thelbësore për përpjekjet globale për të kaluar në forma më të gjelbra të energjisë.

Pini Althaus, CEO i Cove Kaz Capital Group që arriti marrëveshjen e volframit në Kazakistan, e quajti marrëveshjen “një fitore brezash për SHBA-në dhe nevojat e saj për minerale kritike” dhe i tha Reuters se Trump dhe Sekretari amerikan i Tregtisë Howard Lutnick ndihmuan në negociimin e marrëveshjes për të parandaluar kompanitë kineze që të zhvillojnë depozitën strategjike.

Ben Godwin, kreu i analizës në PRISM, një firmë e inteligjencës strategjike në Londër, i tha RFE/RL se fokusi i samitit në pasurinë minerale të Azisë Qendrore është pjesë e një strategjie të gjatë nga liderët e rajonit për të fituar vëmendjen e Uashingtonit.

“Azia Qendrore po e përdor absolutisht këtë kënd të mineraleve kritike si pikë levëzhe për të marrë më shumë angazhim nga Shtetet e Bashkuara për çështje të tjera që janë më të rëndësishme për rajonin dhe ekonomitë lokale,” tha ai.

“Në vitet 2000, ishte Lufta kundër Terrorit dhe nafta dhe gazi. Më pas ishte një epokë dekarbonizimi ku shumë projekte të reja në Azinë Qendrore u përqendruan rreth energjisë së rinovueshme,” tha Godwin për RFE/RL. “Tani është roli i mineraleve kritike në sigurinë kombëtare.”

Interesi i SHBA-së për mineralet kritike duket se ka filluar të hapë dyer të tjera.

Takimet në Shtëpinë e Bardhë pasuan një grup dypartiak senatorësh që prezantuan legjislacionin më 5 nëntor për të shfuqizuar kufizimet tregtare Jackson-Vanik, kufizime tregtare të epokës së Luftës së Ftohtë, të cilat disa ligjvënës thonë se po pengojnë investimet amerikane në Azinë Qendrore.

“Sot, nuk është tepër vonë për të thelluar bashkëpunimin tonë dhe për të siguruar që këto vende të mund të vendosin vetë për fatin e tyre, ndërsa një Rusi e paqëndrueshme dhe një Kinë gjithnjë e më agresive ndjekin interesat e tyre kombëtare në mbarë globin në kurriz të fqinjëve të tyre,” tha Senatori Republikan Jim Risch i Idaho, kryetar i Komitetit të Senatit për Marrëdhëniet me Jashtë dhe një sponsor i legjislacionit.

Azia Qendrore demonstron forcën e saj në mineralet kritike.

Marrëveshjet pasojnë një armëpushim në luftën tregtare të Pekinit dhe Uashingtonit dhe një konkurrencë të përshpejtuar midis Shteteve të Bashkuara dhe Kinës mbi eksportin e elementeve të rralla të tokës – një pikë kyçe fërkimi në negociatat e tyre tregtare.

Kjo rezultoi në një pauzë njëvjeçare të disa prej kufizimeve të eksportit të Kinës për elementët e rrallë të tokës pas një takimi të fundit të tetorit midis Trump dhe Xi.

Uashingtoni tani po kërkon mënyra të reja për të anashkaluar Pekinin për metalet. Kina përbën pothuajse 70 për qind të nxjerrjes së elementeve të rralla të tokës në botë dhe kontrollon rreth 90 për qind të përpunimit të tyre.

Ndërsa Azia Qendrore mund të jetë një burim afatgjatë, rajoni shpreson se investimet e reja të nevojshme do ta ndihmojnë atë të zhvillojë burimet.

Një raport i ri nga Qendra për Studime Strategjike dhe Ndërkombëtare (CSIS), një qendër kërkimore me bazë në Uashington, tha se “kapitali kinez dhe rus dominon rrjetet e minierave, përpunimit dhe logjistikës së rajonit” dhe paralajmëroi se “barrierat strukturore, duke filluar nga rrugët e transportit perëndimor të pazhvilluara e deri te mungesat e përsëritura të energjisë, vazhdojnë të pengojnë investimet perëndimore.”

Administrata Trump shtoi 10 minerale më 6 nëntor në një listë që ajo e konsideron thelbësore për ekonominë dhe sigurinë kombëtare të SHBA-së, duke përfshirë bakrin, jetik për automjetet elektrike, rrjetet e energjisë dhe qendrat e të dhënave, dhe qymyrin metalurgjik, i përdorur për të bërë koks karburanti për prodhimin e çelikut.

Kazakistani I Bashkohet Një Nisme Diplomatike Amerikane Për Marrëveshjet e Abrahamit

Vendimi për t’iu bashkuar Marrëveshjeve të Abrahamit, një arritje e shquar e mandatit të parë të Trump në detyrë, e vendos Kazakistanin në qendër të një shtytjeje të re nga Shtëpia e Bardhë për të ringjallur nismën e politikës së jashtme.

Marrëveshjet e Abrahamit u hartuan si një mënyrë për të forcuar bashkëpunimin midis Izraelit dhe botës Muslimane, me Emiratet e Bashkuara Arabe, Bahreinin dhe Marokun që nënshkruan marrëveshjen në vitin 2020 për të normalizuar marrëdhëniet e tyre. Administrata Trump thuhet se po kërkon të zgjerojë nismën dhe do të jetë një fokus i një vizite të planifikuar në Uashington më 18 nëntor nga Princi i Kurorës Saudite Mohammed bin Salman.

Presidenti i Kazakistanit, Qasym-Zhomart Toqaev, thuhet se zhvilloi një bisedë telefonike me Kryeministrin izraelit Benjamin Netanyahu për të njoftuar qëllimin e Kazakistanit për t’u bashkuar, megjithëse Astana ka mbajtur tashmë lidhje të plota diplomatike me Izraelin për më shumë se 30 vjet.

Por Joseph Epstein, drejtor i Qendrës Kërkimore Turan të Institutit Yorktown me bazë në Uashington, i tha RFE/RL se ndërsa lëvizja e Kazakistanit mund të duket simbolike, ajo mund të ketë peshë diplomatike në të ardhmen.

“Vendimi i Astanës për t’u bashkuar me Marrëveshjet e Abrahamit shënon fillimin e një faze të re, duke i transformuar marrëveshjet nga një nismë paqeje në Lindjen e Mesme në një koalicion pro-amerikan të vendeve të moderuara Muslimane të përkushtuara ndaj tolerancës dhe prosperitetit,” tha Epstein.

https://www.rferl.org