Presidenti i SHBA-së, Donald Trump, mund t’i furnizojë Ukrainës me raketa lundruese Tomahawk me rreze të gjatë veprimi. A mund të ndryshojnë këto armë rrjedhën e luftës?
Presidenti Donald Trump ka deklaruar ditët e fundit se nuk e ka përjashtuar mundësinë e furnizimit të Ukrainës me raketa Tomahawk të prodhimit amerikan, nëse Rusia vazhdon të refuzojë një zgjidhje paqësore për konfliktin në vazhdim në Ukrainë.
Presidenti ukrainas Volodymyr Zelenskyy ka thënë se ai dhe Trump kanë diskutuar për raketat me rreze të gjatë gjatë një telefonate, megjithëse nuk ka dhënë më shumë detaje.
Zelenskyy beson se raketat Tomahawk mund të ndihmojnë në përfundimin e luftës së Rusisë kundër Ukrainës. “Ne shohim dhe dëgjojmë se Rusia ka frikë se amerikanët mund të na japin Tomahawk — se ky lloj presioni mund të funksionojë për paqen,” tha Zelenskyy më 12 tetor.
Zelenskyy tha se nëse SHBA do t’i furnizonte me këto armë, Ukraina do t’i përdorte vetëm për të goditur objektiva ushtarake ruse.
Ndërkohë, Presidenti rus Vladimir Putin ka deklaruar se raketat nuk paraqesin ndonjë kërcënim serioz për vendin e tij, por shtoi se furnizimi i tyre për Ukrainën do të përbënte “një përshkallëzim krejtësisht të ri dhe cilësisht të ndryshëm” në marrëdhëniet SHBA-Rusi. Zëdhënësi i Putinit, Dmitry Peskov, tha për televizionin shtetëror rus se dërgesat e Tomahawk për Ukrainën po shkaktojnë “shqetësim ekstrem” në Moskë.
Zelenskyy pritet të takohet me homologun e tij amerikan në Uashington të premten.
Ai tha se bisedimet atje duhet të përqendrohen në mbrojtjen ajrore të Ukrainës dhe armët me rreze të gjatë.
Të provuara dhe të testuara
Tomahawk-ët janë raketa lundruese me saktësi të lartë dhe shpejtësi nënsonike. Ato ekzistojnë në shumë variante, mund të mbajnë lloje të ndryshme të koka luftarake, përfshirë ato bërthamore, dhe mund të lëshohen nga platforma të ndryshme.
“Tomahawk-u është një raketë mjaft e vjetër, e zhvilluar në vitet 1970,” tha eksperti ushtarak ukrainas Kostiantyn Kryvolap për DW. “Amerikanët fillimisht e projektuan atë si një sistem shpërndarjeje për koka luftarake bërthamore në tre variante: e lëshuar nga ajri, nga toka dhe nga deti.”
Fillimisht, Tomahawk-u me kokë bërthamore kishte një rreze veprimi deri në 2,500 kilometra (1,554 milje). Me zëvendësimin e kokave bërthamore me ato konvencionale, rrezja e raketave Tomahawk u reduktua në 1,600 kilometra, megjithatë Kryvolap tha se disa variante ende kanë rreze prej 2,500 kilometrash.
Sistemet tokësore të raketave Tomahawk u çmontuan pas nënshkrimit të traktatit për Forcat Bërthamore me Rreze të Mesme (INF) në vitin 1987 midis SHBA-së dhe Bashkimit Sovjetik. Por pasi SHBA u tërhoq nga traktati INF në vitin 2019 gjatë mandatit të parë të Trump, shumë lëshues Tomahawk u rivendosën. Kryvolap beson se Ukraina ka nevojë për këto sisteme tokësore Tomahawk.
Karakteristika kryesore e raketës është aftësia e saj për të fluturuar në lartësi shumë të ulëta duke naviguar terrenin dhe duke shmangur pengesat.
“Fluturimi në lartësi të ulët është veçoria më e rëndësishme e saj; ajo përdor në mënyrën më të mirë teknologjinë e përshtatjes me konturet e terrenit që është në dispozicion për raketat lundruese,” tha Kryvolap, duke shtuar se është raketa lundruese jo-bërthamore me rrezen më të gjatë në arsenalin e Perëndimit.
Pse Tomahawk-ët mund të paraqesin problem për Rusinë
Raketa lundruese Tomahawk u prezantua për herë të parë në vitin 1983 dhe është përdorur nga forcat amerikane në Irak, Libi dhe Siri. Tomahawk-ët u përdorën me sukses për të shkatërruar objektiva të mbrojtjes ajrore ruse në Siri në vitet 2017 dhe 2018, tha Andriy Kovalenko nga Qendra Ukrainase për Luftimin e Dezinformimit.
Tomahawk-ët përdorin sisteme të ndërlikuara navigimi, duke u dhënë kundërshtarëve vetëm disa sekonda për të reaguar sapo raketat të zbulohen nga radari, tha ai.
Një rrjet i dendur radarësh në lartësi të ulët, objektivizim i shpejtë dhe mbrojtje ajrore e sinkronizuar janë të nevojshme për t’i kapur, shpjegoi ai.
“Sistemet [mbrojtëse] ruse mbulonin objektivat siriane në atë kohë, por dështuan [të rrëzonin Tomahawk-ët],” tha eksperti, duke shtuar se raketat janë “veçanërisht efektive kur lëshohen në breshëri, pasi mbingarkesa e mbrojtjes ajrore rrit shkallën e suksesit.”
Sistemet ruse S-400 ose Pantsir, tha ai, janë “të dobëta kundër Tomahawk-ëve.”
Aftësitë e raketës për rreze të gjatë do t’i lejonin forcave ukrainase të godasin objektiva ushtarake kyçe thellë brenda territorit rus deri në 1,600 kilometra (rreth 1,000 milje) larg, tha për DW kryeredaktori i Defense Express, Oleh Katkov. “Një numër fabrikash të armëve ruse mund të shkatërrohen.”
Instituti Amerikan për Studimin e Luftës (ISW) beson gjithashtu se Ukraina mund të përdorë raketat Tomahawk për të dëmtuar rëndë ose shkatërruar objekte ushtarake kyçe brenda Rusisë, si fabrika e dronëve në Yelabuga, Tatarstan, ose baza ajrore Engels-2 në Saratov, të cilën Rusia e përdor për të nisur bombardues për sulme të gjera ndaj Ukrainës. ISW vlerëson se 1,600 deri në 2,000 objektiva ushtarake ruse mund të jenë brenda rrezes së Tomahawk-ëve.
Sa Tomahawk mund të marrë Ukraina?
Ekspertët ukrainas shqetësohen se vendi nuk do të ketë mjaftueshëm Tomahawk për të goditur të gjitha këto objektiva. Nuk është e qartë sa Tomahawk ka SHBA në inventarin e saj, apo sa kushton secila raketë, tha Katkov. Ai shtoi se Uashingtoni tani shet armë për Ukrainën vetëm përmes mekanizmit të NATO-s të quajtur Lista e Prioriteteve për Kërkesat e Ukrainës (PURL), e cila financohet nga vendet evropiane të NATO-s dhe Kanadaja.
Tomahawk-ët janë të shtrenjtë, megjithëse çmimet ndryshojnë në varësi të vendit blerës. Holanda, për shembull, paguan 12.5 milionë dollarë (10.6 milionë euro) për raketë, ndërsa Japonia paguan vetëm 4.25 milionë dollarë, ndoshta sepse SHBA e konsideron Kinën — fqinjin e Japonisë — si një kërcënim të madh për sigurinë, shpjegoi Katkov.
“Nëse marrim një paketë mesatare financimi PURL prej gjysmë miliardi dollarësh dhe përdorim çmimin e Japonisë, kjo do të blinte rreth 117 raketa. Me çmimin e Holandës, numri do të ishte dukshëm më i vogël.
Shkalla e prodhimit për të gjitha variantet e Tomahawk ka qenë rreth 50 raketa në vit. Kjo nuk është shumë, që do të thotë se Ukraina me siguri nuk do të marrë mijëra, ndoshta as qindra raketa,” tha Katkov.
Nëse Ukraina merr ndonjë raketë, apo vetëm një numër të caktuar, kjo do të përcaktojë se si do t’i përdorë ato dhe nëse mund të ndryshojnë rrjedhën e luftës, shtoi ai.
Tomahawk-ët dërgojnë një mesazh të fuqishëm
Vendimi i Trump për të furnizuar Ukrainën me raketa Tomahawk do të vinte si një reagim i drejtpërdrejtë ndaj refuzimit nga ana e Putinit të propozimeve të Trump për paqe në luftën në Ukrainë, tha John E. Herbst, ish-ambasador i SHBA-së në Ukrainë dhe tani drejtor i lartë në Qendrën për Euroazinë të Këshillit Atlantik.
“Histeria e Kremlinit për një mundësi që këto armë t’i dorëzohen Ukrainës tregon se kjo mund të ndikojë në politikat e Putinit,” tha Herbst. Ai beson se, ndonëse raketat Tomahawk nuk ka gjasa ta vendosin fatin e luftës, ato mund të dërgojnë një sinjal të fortë për Putinin dhe ta shtyjnë Kremlinin drejt negociatave për paqe.
Picula: S’ka anëtarësim të Serbisë në BE pa njohur Kosovën, ta arrestohet Radojciq 
Ukraina dhe Mbretëria e Bashkuar bien dakord për prodhimin e përbashkët të dronëve interceptues 
Bashkimi Evropian kërkon t’i japë fund varësisë nga Kina për metalet e rralla 
Në Vjenë vendoset memoriali ‘Lulja e Srebrenicës’ 
Tensionet mbeten të larta ndërsa Kina dhe BE përgatiten për takimin e Brukselit mbi metalet e rralla 
Dy muaj pas publikimit të videos Luçiq-Müller: U ngritën padi penale në TOK për ushtrim ndikimi, por çështja nuk është zgjidhur ende