Kongresi dëshiron ta caktojë Rusinë si sponsor të terrorizmit. A do të ndodhë kjo?

Senati i SHBA-së ka avancuar një projektligj dypartiak që do ta caktojë Rusinë si sponsor të terrorizmit nëse nuk arrin të kthejë mijëra fëmijë ukrainas që “i rrëmbeu, i deportoi ose i largoi me forcë” gjatë luftës së saj kundër Ukrainës.

Kjo është hera e dytë që ligjvënësit kanë prezantuar një projektligj të tillë që kur Rusia filloi pushtimin e saj në shkallë të gjerë në shkurt 2022. Aktualisht, vetëm katër vende – Irani, Koreja e Veriut, Siria dhe Kuba – janë përcaktuar nga Uashingtoni si shtete që mbështesin terrorizmin, i cili ka si pasoja financiare ashtu edhe rëndësi simbolike.

Projektligji vjen në një kohë kur ligjvënësit amerikanë po bëhen gjithnjë e më të frustruar me Presidentin rus Vladimir Putin, i cili ka shtuar sulmet ajrore në Ukrainë në muajt e fundit dhe, sipas shumë njerëzve në Perëndim, refuzon të negociojë një marrëveshje paqeje me mirëbesim. Më herët këtë muaj, Rusia nisi dronë që fluturuan në hapësirën ajrore polake dhe u rrëzuan nga forcat polake. Ky ishte konflikti i parë i NATO-s që përfshinte armë ruse që nga fillimi i luftës.

Çfarë përfshin projektligji?

Nëse miratohet, projektligji do të kërkonte që Sekretari i Shtetit i SHBA-së, sipas Aktit për Përcaktimin e Federatës Ruse si Shtet Sponsorizues i Terrorizmit, të paraqesë një raport në Kongres brenda 60 ditëve duke vërtetuar se fëmijët “e rrëmbyer, të deportuar ose të larguar me forcë nga territori ukrainas”, duke përfshirë zonat e pushtuara nga Rusia, janë ribashkuar në mënyrë të sigurt me familjet ose kujdestarët e tyre dhe se riintegrimi i tyre i plotë në shoqërinë ukrainase është duke u zhvilluar.

Kiev vlerëson se më shumë se 19,500 fëmijë ukrainas mbahen nga Rusia. Nëse Ministri i Jashtëm nuk mund të konfirmojë kthimin e tyre, “ai duhet ta përcaktojë menjëherë Rusinë si një shtet që mbështet terrorizmin”.

Cili është ndikimi i mundshëm?

Përcaktimi si shtet sponsor i terrorizmit do ta bënte “shumë të vështirë për këdo që të bëjë biznes të ndershëm me Rusinë”, tha senatori republikan Lindsey Graham, një nga katër sponsorët e projektligjit, kur ata prezantuan legjislacionin më 11 shtator.

Por Shtetet e Bashkuara tashmë kanë vendosur sanksione gjithëpërfshirëse ndaj Moskës, duke përfshirë kufizime në eksportin e teknologjisë amerikane në Rusi dhe mijëra sanksione kundër industrive, kompanive dhe individëve kryesorë rusë.

Kjo do të thotë që ndërsa miratimi i projektligjit do ta bënte më të vështirë heqjen e sanksioneve – diçka që Presidenti i SHBA-së Donald Trump e ka treguar qartë qëllimin e tij për të bërë nëse arrihet një marrëveshje paqeje – ka të ngjarë të shkaktojë vetëm dëme të vogla në ekonominë ruse, përveç nëse Trump do të vendoste sanksione dytësore si një mjet shtesë për të zvogëluar aftësinë e Kremlinit për të zhvilluar luftë.

Sanksionet dytësore ndëshkojnë vendet, kompanitë dhe individët e huaj që shkelin sanksionet e SHBA-së, në këtë rast duke bërë biznes me Rusinë. Kina ka luajtur një rol të rëndësishëm në ndihmën e Rusisë për të anashkaluar sanksionet e SHBA-së: ajo vazhdon të furnizojë Rusinë me teknologji të ndaluar dhe mallra të tjera me përdorim të dyfishtë, dhe gjithashtu blen burime natyrore ruse, duke nxitur kështu ekonominë e luftës së Rusisë.

Trump mund të sanksionojë kompanitë kineze sipas legjislacionit për financimin e terrorizmit, por kjo do të minonte një nga qëllimet kryesore të administratës së tij: arritjen e një marrëveshjeje tregtare me Pekinin. Trump pritet të takohet me Presidentin kinez Xi Jinping në tetor për të arritur një marrëveshje.

Për më tepër, Trump nuk ka nevojë për këtë legjislacion për të vendosur sanksione dytësore ndaj vendeve që tregtojnë me Rusinë – presidenti amerikan mund ta bëjë këtë pa miratimin e Kongresit.

Megjithatë, shtyrja e projektligjit mund t’i sinjalizojë Putinit se presioni po rritet.

“Kjo të paktën do t’u dërgonte një mesazh rusëve se ky është një përparësi për të dyja palët”, tha për Radion Evropa e Lirë Rachel Ziemba, një eksperte e sanksioneve në Qendrën për një Siguri të Re Amerikane, një grup mendimesh në Uashington.

Pse tani?

Ligjvënësit amerikanë që mbështesin Kievin kanë shprehur prej kohësh zemërim për transferimin e fëmijëve ukrainas që jetojnë në territorin e kontrolluar nga Moska në Rusi, duke akuzuar Kremlinin se kërkon të shkatërrojë identitetin ukrainas. “Rrëmbimi” i fëmijëve është “pjesë e përpjekjes së Putinit për të fshirë Ukrainën nga faqja e dheut”, tha senatori demokrat Richard Blumenthal, një nga bashkë-sponsorizuesit e projektligjit.

Në mars të vitit 2023, Gjykata Ndërkombëtare Penale në Hagë lëshoi një urdhër arresti për Putinin për “transferimin e paligjshëm” të fëmijëve nga pjesët e pushtuara të Ukrainës në Rusi, një krim lufte.

Arsyeja për projektligjin tani – më shumë se 43 muaj pas shpërthimit të luftës – është shqetësimi në rritje në Kongres, ndërsa përpjekjet e Trump për t’i dhënë fund konfliktit dështojnë për shkak të refuzimit të Rusisë për të rënë dakord për një armëpushim ose për të bërë lëshime.

Rusia ka qëlluar rregullisht qindra dronë dhe raketa në Ukrainë në sulme natën, shpesh duke vrarë dhe plagosur civilë, ndërsa përparon në vijat e frontit. Ndërhyrja në hapësirën ajrore polake më 10 shtator u pa gjerësisht si një provë e vendosmërisë së NATO-s, dhe një tjetër hap provokues pasoi më 19 shtator. “Ata po e bëjnë këtë tani sepse lufta po përshkallëzohet në vend që të çtensionohet. Njerëzit në Kongres dhe administratë janë gjithnjë e më të shqetësuar dhe të alarmuar për Rusinë”, tha Ziemba për mbështetësit e projektligjit.

A do të kalojë?

Falë mbështetjes së fortë dypartiake, projektligji mund të kalojë lehtësisht nëse hidhet në votim.

Por kjo nuk do të thotë se do të bëhet ligj. Fati i projektligjit varet nga një pyetje që ka mbetur pezull që nga fillimi i mandatit të dytë të Trump në janar: a do të vendosë ai sanksione shtesë ndaj Rusisë si pjesë e përpjekjeve të tij për t’i dhënë fund luftës kundër Ukrainës?

Edhe Trump ka shprehur gjithnjë e më shumë zhgënjimin e tij me kokëfortësinë e Putinit dhe ka thënë vazhdimisht se mund ta godasë Moskën me sanksione të reja. Por, përveç rritjes së tarifave për importet indiane për blerjen e naftës ruse, ai nuk ka vepruar sipas tyre gjatë nëntë muajve të tij në detyrë.

Ndonjëherë, ai ka shprehur shqetësimin se vendosja e sanksioneve të reja do të pengonte përpjekjet e tij për ta sjellë Putinin në tryezën e negociatave.

Ndërsa projektligji i jep SHBA-së një armë shtesë kundër Rusisë, është e paqartë nëse ligjvënësit do ta sjellin atë në votim, përveç nëse e dinë se Trump beson se është koha për të ndërmarrë veprime të ashpra. “Nëse do të kishte një përpjekje serioze për të miratuar projektligjin, nuk kam dyshim se një shumicë pa të drejtë vetoje mund të arrihej nëse republikanët do të ishin të gatshëm ta sfidonin presidentin”, tha për Radion Evropa e Lirë John Herbst, një analist në grupin e ekspertëve të Këshillit Atlantik dhe ambasador i SHBA-së në Ukrainë nga viti 2003 deri në vitin 2006.

Ligjvënësit mund ta anashkalojnë veton e presidentit për një projektligj duke siguruar një shumicë prej dy të tretash në të dyja dhomat e Kongresit, por nuk ka shenja se udhëheqësit republikanë në Senat dhe Dhomën e Përfaqësuesve janë të gatshëm të angazhohen në një përballje të tillë.

Një projektligj që vendos sanksione të reja të rrepta kundër Rusisë u prezantua në pranverë dhe u bashkë-sponsorizua nga më shumë se 80 nga 100 senatorët amerikanë, duke demonstruar mbështetje dërrmuese dypartiake, por ende nuk është sjellë në votim.

“Asgjë nuk ka ndodhur sepse të gjithë po presin dritën jeshile të Trump”, tha Herbst.

Nëse projektligji miratohet dhe nënshkruhet si ligj nga Trump, forca e tij do të varet pjesërisht nga fakti nëse dhe në çfarë mase ai vendos sanksione dytësore ndaj vendeve dhe kompanive që ndihmojnë Rusinë, thonë analistët.

/www.rferl.org