Kulti i Putinit në Serbi pasqyron një komb që ende nuk është përballë me të kaluarën e tij

Ukraina sulmon Rusinë!”, lexohej titulli surreal i një raporti në numrin e 22 shkurtit të Informer, tabloidit më të përhapur të Serbisë. Titulli nuk ishte i izoluar, por një shprehje e Putinofilisë që ka qenë e fortë në Serbi për vite me radhë. Ndërsa pjesa më e madhe e botës dënoi agresionin e Rusisë kundër Ukrainës, shumica e mediave në Serbi iu drejtuan glorifikimit të veprimeve të Rusisë. Tabloidët, portalet në internet, të përditshmet, të përjavshmet dhe kanalet televizive mbarëkombëtare festuan shkatërrimin e qyteteve të Ukrainës dhe i dhanë mbështetje me gjithë zemër forcave të armatosura ruse. Vrasja e civilëve, rrafshimi i qyteteve dhe shkatërrimi i monumenteve të kulturës dukej se mbushi disa nga redaktorët e Serbisë me entuziazëm dhe bollëk.

Në Beograd u zhvilluan tubime pro-ruse, në të cilat turma brohoriste Putinin dhe shkronja Z u shkarravit në asfalt. Pjesa tjetër e botës dridhej ndërsa shihte mbulimin në kohë reale të kufomave në rrugët e Buçës, civilët që strehoheshin nga predhat ruse në stacionet e nëndheshme dhe miliona refugjatë që iknin nga vendi i tyre, por në vend të dhembshurisë për viktimat e pafajshme, mirëkuptimi për kriminelët dukej reagimi i tifozëve serbë të Putinit.

Nëse aleatët e presidentit Aleksandar Vuçiq në mediat serbe duken të dëshpëruar për vdekjen dhe shkatërrimin në Ukrainë, ai pretendon se vendi është politikisht neutral. Serbia ka votuar pa dëshirë në favor të rezolutave të Asamblesë së Përgjithshme të OKB-së që dënojnë përdorimin e forcës nga Rusia dhe aneksimin e paligjshëm të territorit ukrainas. Por qeveria Vuçiç ka refuzuar vazhdimisht të mbështesë sanksionet perëndimore kundër Rusisë. Zyrtarë evropianë, senatorë amerikanë dhe të dërguar të ndryshëm janë dyndur tek Vuçiq, duke i thënë se ishte koha për të zgjedhur: A do të jetë Serbia pjesë e Evropës apo aleate e Rusisë? Me gjithë presionin, Vuçiq e mban Serbinë në harresë.

Por nuk mund të ketë asnjë neutralitet kur bëhet fjalë për fushatën e Rusisë kundër Ukrainës. Të mbetesh asnjanës ndërkohë që një xhelat theron një viktimë do të thotë moralisht të anashkalosh xhelatin.

Qëndrimi i Serbisë ndaj luftës në Ukrainë kërkon një kontekst shtesë. Ndërsa në vende të tjera, agjencia shtetërore ruse e lajmeve, Sputnik, dhe kanali televiziv rus RT shpërndajnë propagandën e Kremlinit, në Serbi shumica e mediave vendase veprojnë sikur ata vetë janë pjesë e makinerisë ruse nën komandën e Kremlinit mbikëqyrësit e komunikimit. Problemi nuk kufizohet vetëm në media. Serbia kurrë nuk ka hequr dorë nga ideologjia nacionaliste e Serbisë së Madhe që çoi në luftërat e ish-Jugosllavisë. Përjashtimi i vetëm ishte mandati i shkurtër i kryeministrit Zoran Gjinxhiqit, por ai u ndërpre nga vrasja e tij në vitin 2003.

Udhëheqësit politikë të sotëm serbë ishin pjesëmarrës në luftërat e viteve 1990. Vuçiq ishte një zyrtar i lartë i partisë Radikale Serbe të të dënuarit për kriminel lufte Vojislav Šešelj. Partneri i tij i koalicionit Ivica Daçiq, lider i Partisë Socialiste të Serbisë, ishte zëdhënës i Slobodan Millosheviçit. Një nga bashkëpunëtorët më të ngushtë të Vuçiqit, ministri i Brendshëm, Aleksandar Vulin, e filloi karrierën e tij si funksionar i së Majtës Jugosllave, partia e themeluar nga gruaja e ndjerë e Millosheviçit, Mirjana Markoviç. Ministrja e sotme për Integrime Evropiane, Jadranka Joksimoviç, ka punuar në revistën e partisë Radikale Serbe, Velika Srbija, titulli i së cilës (Serbia e Madhe) flet vetë.

Udhëheqësit politikë serbë ende nuk e pranojnë publikisht Srebrenicën si gjenocid. Nëse fare, ato i referohen “krimeve të tmerrshme” të kryera. Por në nivel shtetëror nuk ka pasur përballje me të shkuarën. Përkundrazi, elitat politike, mediatike, kulturore, kishtare dhe sociale vazhdojnë të mohojnë përgjegjësinë serbe për krimet e luftës. Revizionizmi historik i kohëve të fundit i Serbisë sugjeron se ishin serbët ata që ishin viktima, asnjëherë kriminelët. Kriminelët serbë të luftës të dënuar ndërkombëtarisht kthehen në shtëpi pas vuajtjes së dënimit dhe iu dhanë mirëseardhjet, sinekurat dhe hapësirën mediatike të heronjve për të shpjeguar versionin e tyre të së vërtetës, të cilën gjykata e Hagës, natyrisht, nuk ishte në gjendje ta kuptonte.

Muralet kanë imazhin e Ratko Mlladiqit shpesh me sloganin “heroi serb” në qytete anembanë Serbisë. Kushdo që flet për krimet serbe, njolloset si tradhtar nga një turmë e linçit mediatik. Në zyrën e prokurorisë serbe për krimet e luftës, 2500 raste kanë mbetur në fazën e hetimeve paraprake për vite me radhë. Sipas vlerësimeve të Fondit për të Drejtën Humanitare në Beograd, të paktën 6,000 kriminelë të padënuar lufte ecin lirisht nëpër rrugët e qyteteve serbe.

Për nacionalistët serbë të ekstremit të djathtë, gjendja aktuale e paqes në Ballkan është e përkohshme, ashtu si kufijtë. Ata ende ëndërrojnë për një shtet të madh serb që do të përfshijë Kosovën, Malin e Zi, Republikën Srpska dhe pjesë të Kroacisë. Realizimi i asaj ëndrre nuk është i mundur siq qëndrojnë gjërat, por nacionalistët janë të durueshëm. Pas humbjes në luftërat jugosllave, ata u tërhoqën për të lëpirë plagët e tyre, për të ushqyer urrejtjen ndaj fqinjëve të tyre dhe për ta mbajtur popullatën në një gjendje gatishmërie luftarake nëpërmjet mediave. Që ata duhet të presin kohën e tyre derisa të ndryshojnë rrethanat ndërkombëtare, ka qenë një nga narrativat kryesore të propagandës ruse për tregun serb të filtruar nëpër pjesë të mediave serbe për më shumë se dy dekada.

Ultra-nacionalistët serbë kanë pritur që Rusia të hyjë në një konflikt vendimtar me antikrishtin perëndimor, për të mposhtur Evropën e pafe dhe SHBA-në dhe për të vendosur një rend tjetër botëror. Ata e kanë vendosur besimin e tyre te Putini si një mesia dhe e imagjinojnë atë si një version të përmirësuar të Slobodan Millosheviçit: sundimtar i një perandorie të fuqishme me një arsenal bërthamor në dispozicion.

Kur Rusia pushtoi Ukrainën, ndjekësit e Putinit këtu menduan se ora e tyre kishte ardhur; Ky ishte fillimi i përmbysjes së madhe në të cilën rendi i vjetër do të rrafshohej dhe nga rrënojat e tij do të lindte një botë ku sovraniteti, kufijtë dhe traktatet ndërkombëtare nuk kishin asnjë rëndësi. Në vend të ligjit ndërkombëtar dhe gjërave të tjera perëndimore, ligji i xhunglës do të mbizotëronte, siç e dikton tradita autoritare. Shtetet si Serbia, të favorizuara nga sundimtari i botës i fronosur në Kremlin do të fitonin të drejtën për të përfunduar atë që filluan tre dekada më parë për të krijuar më në fund shtetin e zgjeruar për të cilin kanë dëshiruar me shekuj, për t’iu përshtatur madhështisë së tyre të imagjinuar.

Lavdërimi i agresionit kriminal të Rusisë kundër një vendi sovran mund të duket i çuditshëm për të painformuarit. Por për ata prej nesh që jetojnë në zemër të errësirës, një vend, heronjtë e të cilit janë Slobodan Millosheviq, Radovan Karaxhiq dhe Ratko Mlladiq, nuk presim asgjë më të mirë. Ata që ende besojnë në teoritë e konspiracionit rreth masakrës së vitit 1994 në Markale të Sarajevës se ajo ishte inskenuar dhe kufomat e copëtuara ishin në fakt kukulla, do t’i besojnë lehtësisht propagandës së ngjashme për masakrat e civilëve në Bucha. Nëse hienat e medias mund të tallen me viktimat e gjenocidit të Srebrenicës në TV primetime, pse do të pikëlloheshin për viktimat e krimeve të Putinit? Siç ka thënë shkrimtari dhe mendimtari i madh serb Radomir Konstantinoviq në vitin 1991: “Ne jetojmë në një botë (nëse kjo është të jetuarit) në të cilën monstruozja po bëhet e natyrshme, dhe e natyrshme monstruoze”. Diagnoza e tij e Serbisë, për fat të keq, nuk ka humbur asnjë nga saktësia e saj.

Tomislav Markoviq, i lindur më 1976, jeton dhe punon në Beograd. Ai shkruan poezi, satirë, prozë dhe ese

Ky artikull është pjesë e një serie, botuar në bashkëpunim me Voxeurop, që paraqet perspektiva mbi pushtimin e Ukrainës nga ish-blloku sovjetik dhe vendet kufitare./The Guardian