Ukraina ngadalë por me siguri po dobëson kontrollin e Rusisë në Krime

Ndërsa vëmendja ndërkombëtare është e përqendruar fort në përparimin e ushtrisë ruse në Ukrainën lindore dhe pushtimin ukrainas të rajonit rus të Kurskut, është e lehtë të anashkalohen zhvillimet e rëndësishme që ndodhin më në jug në Krime. Gjatë vitit 2024, Ukraina ka arritur një sërë suksesesh strategjike në dhe rreth gadishullit të pushtuar nga Rusia, të cilat meritojnë një shqyrtim më të kujdesshëm dhe mund të ndikojnë në rezultatin përfundimtar të luftës.

Që nga fillimi i vitit, Ukraina ka goditur më shumë se një duzinë objektivash kyçe në gadishull, të cilat luajnë një rol të rëndësishëm në strategjinë ushtarake ruse në vetë Krime dhe në Ukrainën jugore të pushtuar nga Rusia. Këto përfshinin sulme në bazat ajrore ruse, stacionet e radarëve dhe pikat e komunikimit, si dhe shkatërrimin e disa sistemeve ruse të mbrojtjes ajrore.

Paralelisht me eliminimin e forcave ajrore ruse dhe infrastrukturës së komunikimit në Krime, Ukraina kreu gjithashtu një ofensivë inovative detare kundër flotës ruse të Detit të Zi. Ndërsa pak i dhanë fillimisht Kievit një shans në luftën detare, Ukraina ka fundosur ose çaktivizuar rreth një të tretën e të gjithë flotës ruse duke përdorur një kombinim të dronëve dhe raketave detare. Kjo e ka detyruar Kremlinin të tërheqë shumicën e anijeve luftarake të mbetura nga Krimea në sigurinë e Rusisë. Në korrik 2024, Marina e Ukrainës raportoi se luftanijet e fundit ruse ishin larguar nga deti i afërt i Azov.

Në dritën e këtyre pengesave, Rusia thuhet se ka tërhequr disa nga sistemet e saj të kufizuara të mbrojtjes ajrore nga Krimea veriperëndimore dhe i ka përqendruar ato pranë urës së Krimesë që lidh gadishullin e pushtuar me Rusinë përtej ngushticës Kerç. Kjo i bën pjesë të tjera të Krimesë gjithnjë e më të prekshme.

Një aspekt tjetër i rëndësishëm i fushatës ukrainase kundër pushtimit rus të Krimesë është shënjestrimi i rrugëve kryesore të logjistikës. Që kur pushtimi rus i Ukrainës filloi më shumë se një dekadë më parë, Moska ka kërkuar të militarizojë Krimenë. Pas pushtimit të plotë të Ukrainës në vitin 2022, gadishulli shërbeu si një qendër kryesore logjistike për forcat ruse që luftonin në Ukrainën jugore.

Pavarësisht zhvillimit të linjave shtesë hekurudhore tokësore që lidhin Rusinë me rajonet e pushtuara të Ukrainës kontinentale, Krimea vazhdon të luajë një rol të rëndësishëm logjistik në luftë. Në një përpjekje për të dobësuar zinxhirët e furnizimit të ushtrisë ruse dhe për të izoluar Krimenë, Ukraina ka vënë në shënjestër tragetet që transportonin furnizime ushtarake përmes ngushticës Kerç nga Rusia në Krime.

Në pranverën dhe verën e vitit 2024, Ukraina kreu një sërë sulmesh mbi tragetet në vetë Krime dhe në rajonin fqinj rus të Krasnodarit. Këto sulme arritën të prishnin rrugët kryesore të furnizimit për ushtrinë ruse, duke e detyruar Moskën të eksploronte alternativa të improvizuara si përdorimi i maunave.

Përpjekjet e Ukrainës për të izoluar Krimenë janë ndihmuar nga përdorimi i armëve perëndimore, duke përfshirë raketat ATACMS të furnizuara nga SHBA dhe raketat e lundrimit të ofruara nga partnerët britanikë dhe francezë të Kievit. Krimea njihet ndërkombëtarisht si pjesë e Ukrainës, kështu që kufizimet që parandalojnë përdorimin e armëve perëndimore brenda Rusisë nuk zbatohen. Megjithatë, presidenti ukrainas Volodymyr Zelenskyy tregoi në korrik 2024 se aftësia e Ukrainës për të përdorur armët e furnizuara nga Perëndimi në Krime mbeti e kufizuar. “Dua t’ju them sinqerisht se ne nuk mund të përdorim gjithçka dhe kudo në Krime,” tha ai.

Sulmet e Ukrainës në Krime janë shumë të sikletshme për Rusinë. Pushtimi i vitit 2014 i gadishullit ukrainas portretizohet në mënyrë rutinore në propagandën e Kremlinit si arritja më e madhe e të gjithë mbretërimit të Vladimir Putin dhe një simbol i kthimit të Rusisë në statusin e fuqisë së madhe. Prandaj, paaftësia aktuale e Putinit për të mbrojtur Krimenë perceptohet gjerësisht si një poshtërim personal.

Për momentin, Moska mohon përkeqësimin e situatës së sigurisë në Krime dhe vazhdon të promovojë gadishullin si një destinacion të sigurt pushimi. Megjithatë, nëse fushata aktuale në Ukrainë fiton vrull të mëtejshëm, Kremlini do të detyrohet të braktisë këtë qasje si zakonisht dhe të pranojë se pushtimi i Krimesë nga Rusia është në rrezik.

Lufta e Rusisë kundër Ukrainës filloi në vitin 2014 me pushtimin e Krimesë. Shumë analistë besojnë se lufta mund të përfundojë vetëm duke çliruar gadishullin nga kontrolli rus. Është ende shumë herët për të folur për fundin e afërt të okupimit rus. Por duke pasur parasysh tërheqjen e Flotës së Detit të Zi, lidhjet e ndërprera logjistike dhe mbrojtjen ajrore të rraskapitur, kontrolli i Kremlinit mbi Krimenë tashmë duket të jetë dukshëm më i dobët se sa ishte në fillimin e pushtimit të gjithanshëm dy vjet e gjysmë më parë.

Serhii Kuzan është kryetar i Qendrës së Sigurisë dhe Bashkëpunimit të Ukrainës (USCC). Më parë, ai ka shërbyer si Këshilltar i Ministrisë së Mbrojtjes së Ukrainës (2022-2023) dhe si Këshilltar i Sekretarit të Këshillit të Sigurisë Kombëtare dhe Mbrojtjes së Ukrainës (2014).

/www.atlanticcouncil.org