Serbia sot është një pamje e trishtuar e një tranzicioni demokratik të ngecur: Žarko Korać mbi trashëgiminë e Revolucionit të 5 Tetorit

Një Serbi e lirë, e ndershme dhe demokratike qenë idetë e ndryshimit të pestë të tetorit. Populli donte gjithashtu që vendi të rregullohej si një shtet ligjor normal dhe të jetonte denjësisht nga puna e tij. Në 22 vjetorin e ngjarjeve të 5 tetorit, në të cilin Sllobodan Millosheviqi u rrëzua nga pushteti, Serbia po përballet me probleme të ngjashme, apo edhe të njëjta si atëherë – institucionet e brishta demokratike, fjalimi publik intolerant, ndarjet e papajtueshme politike, mosmarrëveshjet e pazgjidhura kombëtare.

Edhe sot, si në vitin 2000, në pushtet janë ish-aleatët dhe bashkëpunëtorët e Ngushtë të Millosheviqit, dhe si 22 vjet më parë, krijohet përshtypja se është e pamundur të ndryshohet qeveria në zgjedhje të rregullta. Dallimi është se disa nga ish-kundërshtarët e Millosheviqit tani janë aleatë të regjimit aktual, se opozita është e dobët dhe e përçarë dhe se nuk ka asnjë person “që guxon të na shikojë në sy”.

Edhe pse ndryshimet e pesë tetorit janë kryesisht vetëm kujtime, pjesëmarrësit e atyre ngjarjeve pohojnë se idetë e 5 tetorit nuk kanë dështuar, edhe pse pjesa më e madhe e tyre nuk janë realizuar.

Žarko Korać, një nga drejtuesit e DOS-it dhe ish-nënkryetar në qeverinë e Zoran Xhinxhiqit, thotë se 5 tetori, sado që kundërshtarët përpiqen ta përçmojnë, mbetet një moment i ndritshëm në historinë e Serbisë.

“Ai është simbol i shpresës së zgjuar se Serbia mund t’i bëjë gjërat ndryshe, jo vetëm përmes politikës së dhunës dhe nacionalizmit. Shpresat e zgjuara janë gjithmonë vetëm një shans, kurrë një punë e përfunduar. Varet nga bashkëkohësit se sa do ta kuptojnë këtë shpresë. Pavarësisht rezistencës së madhe, Serbia atëherë filloi të ndryshojë në mënyrë demokratike. Dhe kjo me shpejtësi të madhe”, vëren Korać.

Ai gjithashtu thekson se vrasja e Zoran Xhinxhiqit ishte një goditje reale dhe simbolike në fillim të atij ndryshimi.

“Trashëgimia e Milošević e vrau atë. Asnjë nga udhëheqësit e mëvonshëm Të Serbisë nuk ishte i aftë, as nuk donte ta ndryshonte Serbinë me atë shpejtësi. Ata iu përshtatën trashëgimisë politike që vrau Djindjic. Ata po përshtateshin me trashëgiminë politike që vrau Gjingjiqin. Kështu që sot Serbia të jetë një pamje e trishtuar e tranzicionit demokratik të ngecur dhe ripërtëritjes së mendimeve më të dëmshme nacionaliste para autoriteteve para tetorit”, vëren Koraç, ndërsa Srđan Milivojević, një ish-anëtar i Otpor, beson se 5. Tetori është dita më e rëndësishme në historinë e fundit.

Ai thekson se qytetarët e Serbisë ende mund të mësojnë nga ajo ngjarje se është e mundur të mposhtim një diktator nëse duam.

Një sasi e madhe e energjisë krijuese pozitive dhe një shpresë dhe ide e madhe janë shpenzuar, sepse më 5 tetor drejtësia mungoi, sepse ligji për lustracionin nuk u zbatua, ligji për konfiskimin e pasurisë së fituar përmes krimit nuk u miratua dhe ligji për ndalimin e organizatave kriminale nuk u miratua”, vëren Miliojeviq, dhe shton se njerëzit e marrin lehtë tezën e forcave politike të mposhtura se asgjë nuk është bërë dhe se pas 5. Tetor, është pothuajse më keq se para asaj dite të madhe.

Ata kanë harruar, thotë ai, luftërat, sanksionet, hiperinflacionin, reduktimet.

“Ka nga ata prej nesh që nuk do t’i braktisin kurrë këto ide dhe këtë sistem vlerash dhe luftën për të mirën e përbashkët. Ajo që na mëson 5 tetori është se çdo forcë dhe padrejtësi do të marrë fund një herë. E mira është gjithnjë më e fortë se e keqja,” thotë ish-anëtari i Otpor.

Rasim Ljajiq, lideri i SDPS-së, ishte një nga liderët e DOS-it dhe lideri i ndryshimeve të 5 tetorit, por ka dhjetë vjet që është pjesë e qeverisë që u mund më 5 tetor.

Ai thotë për Danas, se nuk ka dyshim se 5. tetori është një ngjarje pozitive historike, sepse, përveç ndryshimit demokratik të qeverisë, Serbia ka dalë nga izolimi ndërkombëtar.

Idetë e 5. tetorit, si integrimi evropian, reformat sociale dhe zhvillimi ekonomik, janë ende të gjalla dhe kanë qenë prioritet i të gjitha qeverive pas vitit 2000. Një pyetje tjetër është se sa shumë nga kjo është realizuar në praktikë. Në çdo rast, pavarësisht nga të gjitha sfidat, kjo datë është e rëndësishme për zhvillimin e demokracisë në vend dhe përparimin e saj të përgjithshëm”,” përfundoi Ljajiç./Danas/