Nxënësit në Republikën Srpska – po mësojnë histori të rreme,  i lavdërojnë kriminelët e luftës

Libri shkollor i historisë për klasën e nëntë të shkollës fillore në entitetin e Bosnje e Hercegovinës, Republikën Srpska vazhdon të injorojë krimet e Radovan Karaxhiçit dhe Ratko Mladiçit, pavarësisht një vendimi të Gjykatës Kushtetuese të Bosnjës dhe Hercegovinës që kërkon ndryshime.

Kujtojmë se vitin e kaluar, Gjykata Kushtetuese e Bosnjës dhe Hercegovinës pezulloi përkohësisht zbatimin e Rregullores për Studimin e Historisë, sipas të cilit nxënësit e klasës së nëntë në Republikën Srpska mësojnë, ndër të tjera, për Ratko Mladiçin, ish-komandantin e Ushtrisë së RS, dhe Radovan Karaxhiçin, ish-presidentin e RS.

Apeli u paraqit nga deputetët e partive opozitare në Parlamentin e Bosnjës dhe Hercegovinës – Partia e Veprimit Demokratik (SDA), Fronti Demokratik (DF) dhe Aleanca Popullore Evropiane (NES).

Kurrikula u iniciua nga përfaqësuesit e ushtarëve të demobilizuar në RS, dhe ideja u mbështet nga qeveria e entitetit e udhëhequr nga Aleanca e Social Demokratëve të Pavarur (SNDS) e ish-Presidentit të RS Milorad Dodik.

Dhe më herët këtë vit, Gjykata Kushtetuese e BeH vendosi që pjesë të librit shkollor të historisë për nxënësit e shkollës fillore të klasës së nëntë të përdorura në RS nuk ishin në përputhje me Kushtetutën e BeH dhe Ligjin Kornizë për Arsimin e Lartë.

Në faqet 185-192 të librit shkollor, të shkruar nga Dragisha Vasiq dhe të botuar nga Kompania Publike “Instituti për Tekste Shkollore dhe Materiale Mësimore” nga Sarajeva Lindore, theksohet “roli i rëndësishëm” i Karaxhiqit dhe Mladiqit në themelimin e RS, shkruan Balkan Insight.

Çfarë shkruhet në tekstet shkollore të historisë së klasës së nëntë në RS?

Lufta në Bosnjë dhe Hercegovinë nga viti 1992 deri në vitin 1995 në librin shkollor të historisë për shkollat fillore të klasës së nëntë në RS paraqitet përmes kapitullit “Lufta Civile në BeH: Krijimi i Republikës Srpska”.

Kështu, ndër të tjera, thuhet se në “luftën civile në Bosnjë dhe Hercegovinë, ushtritë e serbëve, kroatëve dhe myslimanëve luftuan me njëra-tjetrën”, dhe se “edhe pse më e vogël në numër, ushtria serbe ishte superiore, veçanërisht në fillim të luftës”, raportoi Radio Evropa e Lirë.

Lidhur me Radovan Karaxhiqin, përshkrimi thotë se ai luajti një “rol jashtëzakonisht të rëndësishëm në krijimin e RS” dhe se u dënua me burgim të përjetshëm në vitin 2019. Në të njëjtën kohë, nuk ka informacion në lidhje me krimet për të cilat ai u dënua në Gjykatën e Hagës.

Mladiq përshkruhet si një gjeneral që “luajti një rol të rëndësishëm në mbrojtjen e serbëve në Kroaci në vitin 1991 dhe se nga viti 1992 deri në vitin 1996 ai ishte shefi i Shtabit Kryesor të Ushtrisë së RS”.

Gjithashtu thuhet se autoritetet serbe e ekstraduan Mladiçin në Gjykatën e Hagës në vitin 2011, pa asnjë informacion në lidhje me krimet e luftës për të cilat ai u akuzua dhe më vonë u dënua.

Gjithashtu, një duzinë vendbanimesh dhe qytetesh janë të listuara si vende vuajtjesh masive, por nuk ka asnjë shpjegim shtesë për atë që ndodhi në ato zona gjatë luftës.

Ndër vendet e vuajtjeve është Srebrenica, por nuk përmendet se në korrik të vitit 1995 Ushtria e RS vrau më shumë se 8,000 burra boshnjakë në atë qytet dhe se vendimet ndërkombëtare e kanë kualifikuar këtë krim si gjenocid.

Branko Todoroviq, drejtor ekzekutiv i Komitetit të Helsinkit për të Drejtat e Njeriut nga Banja Luka, thotë se, përveç përmbajtjes në këtë libër shkollor, ka përmbajtje të ngjashme në të gjithë Bosnjën dhe Hercegovinën që është jo vetëm e diskutueshme si pjesë e programit arsimor, por edhe diçka që nuk është në përputhje me vlerat morale, por as me ligjin. Ai shton se nuk është për t’u habitur pse është kështu, për disa arsye.

Todoroviq beson se arsimi në BiH në të gjitha nivelet është lënë plotësisht pas dore si diçka e parëndësishme ose me shumë pak rëndësi për udhëheqësit politikë, dhe se kjo është e dukshme jo vetëm në tekstet shkollore dhe përmbajtjen, por edhe në fondet e alokuara për arsimin.

“Kjo është e dukshme në politizimin e madh, të papërshtatshëm dhe të vazhdueshëm të arsimit, të cilin politika dëshiron, nëpërmjet drejtorëve të shkollave, sigurisht, dhe nëpërmjet ndikimit të saj politik nëpërmjet Ministrisë së Arsimit, ta mbajë nën kontroll të plotë politik – të gjithë procesin arsimor, dhe nëse doni, përmbajtjen e teksteve shkollore”, thotë ai.

Sipas tij, politika dëshiron të kontrollojë arsimin dhe të përcjellë narrativat aktuale politike.

“Narrativa aktuale politike në Republikën Srpska është gjuhë e hapur urrejtjeje. Është një falsifikim i hapur i së vërtetës”, beson ai.

Todoroviq shpjegon se politika dëshiron të falsifikojë faktet e vërtetuara, ndër të tjera, nga gjykata të ndryshme, dhe u kërkon ministrive kompetente dhe u thotë atyre: “Ju i lavdëroni kriminelët e luftës në libra shkollorë, shkruani se ne jemi viktima, ju thoni gënjeshtra, falsifikime, të pavërteta, sepse në këtë mënyrë ne do t’i manipulojmë këto qenie të reja më lehtë dhe nesër ata do të jenë pjesë e manipulimit tonë politik”.

Namir Ibrahimoviq nga Qendra për Iniciativa Arsimore “Hap pas Hapi” beson se vendimi i Gjykatës Kushtetuese duhet të pranohet dhe të funksionojë në përputhje me atë që është vendosur.

Ai gjithashtu beson se ky vendim gjyqësor zgjidh pasojën, jo shkakun.

“Shkaku është shkolla ashtu siç është dhe ky nivel i një lloj njohurie faktike në të cilën ne mendojmë se gjërat që thuhen ekskluzivisht në librin shkollor janë gjithashtu gjëra që bëhen ekskluzivisht brenda klasës”, thotë Ibrahimović dhe shton se libri shkollor materializoi atë që bëhej në shkolla pa atë libër shkollor gjatë gjithë viteve të mëparshme në mënyra të ndryshme. Ai beson se përmes mësimeve të historisë kudo në BiH, shkollat përdoren në një mënyrë që autoritetet përdorin pushtetin e tyre për të indoktrinuar nxënësit me gjëra të ndryshme, më shpesh me pikëpamjen e tyre për të kaluarën, e cila nuk vihet kurrë në dyshim brenda shkollës, dhe as këto përmbajtje nuk përdoren në mënyrë që fëmijët të mësojnë gjëra të rëndësishme dhe të zhvillojnë kompetenca të tjera.

Ibrahimoviq thotë se një sistem i tillë arsimor, në të cilin ka tre të vërteta të ndryshme dhe në të cilin “e vërteta ime” është gjithmonë më e mirë dhe më e saktë se dy të tjerat, në të vërtetë po ndërton një shoqëri që do të jetë plot mosbesim ndaj njëri-tjetrit.

“Ne në të vërtetë nuk po ndërtojmë një shoqëri paqeje, një jetë të sigurt në të ardhmen, të njerëzve që nuk lejojnë që dikush tjetër të marrë vendime për ta dhe t’u tregojë atyre se çfarë të mendojnë për diçka, por në të vërtetë duhet të krijojmë një shkollë të ndryshme, të ndërtojmë individë që mendojnë dhe janë të gatshëm të përballen me atë që ka ndodhur në të kaluarën”, beson ai.

Misioni i OSBE-së në BeH beson se mësimdhënia e historisë është thelbësore për zhvillimin e aftësive të të menduarit kritik të nxënësve, përvetësimin e njohurive dhe të kuptuarit të botës, dhe se në shoqëritë pas konfliktit si BiH, mësimdhënia e historisë dhe të mësuarit rreth historisë luajnë një rol kyç shtesë në kontributin për pajtimin, kohezionin dhe shërimin shoqëror. Misioni iu referua raportit të vitit 2023 “Mësimdhënia e Historisë nga viti 1992 deri në vitin 1995 në Bosnjë dhe Hercegovinë: Ndërtimi i Besimit apo Thellimi i Përçarjeve?”, i cili thotë se qasja ndaj mësimdhënies së historisë duhet të ndryshojë rrënjësisht, veçanërisht në lidhje me periudhën nga viti 1992 deri në vitin 1995.

“Mësimdhënia e historisë në një mënyrë konstruktive që inkurajon të menduarit kritik, ndërton shumëperspektiva, pasqyron faktet e vërtetuara dhe rrënjët e dhunës dhe konfliktit, dhe njeh të gjitha viktimat jo vetëm që u ofron të rinjve një kuptim më të thellë të kompleksitetit të së kaluarës, por gjithashtu kontribuon në pajtim, kohezion shoqëror dhe stabilitet afatgjatë”, deklaroi OSBE-ja.

Harmonizimi i mësimdhënies së historisë me vendimet e Gjykatës Kushtetuese të BeH-së, shtojnë ata, forcon respektin për institucionet dhe sundimin e ligjit dhe siguron që arsimi të mbështesë një kuptim të përbashkët dhe të bazuar në fakte të së kaluarës.

/TheGeopost