Çfarë nxjerr në pah Ukraina për NATO-n dhe BE-në

Ngritja ushtarake e Rusisë përgjatë kufirit të Ukrainës ka nxitur një përgjigje koherente nga NATO dhe ka ekspozuar përçarjen e BE-së. Pa një politikë të qartë ndaj fqinjëve të saj lindorë dhe Moskës, unioni nuk mund të përballojë sfidat e sotme gjeopolitike.

Nuk u pëlqen ta pranojnë atë. Por ka një rivalitet të panevojshëm mes NATO-s dhe Bashkimit Evropian. NATO është një organizatë ushtarake, mbrojtëse, ndërsa BE-ja është ekonomike dhe politike me burime të mëdha për të bërë ndryshim për anëtarët e saj dhe për fqinjët e saj. Të dyja organizatat mund të plotësojnë njëra-tjetrën, me NATO-n e fokusuar në operacionet ushtarake dhe BE-në në misionet civile.

Krizat në fqinjësinë lindore të Evropës, e fundit në radhë frikësimi ushtarak i Rusisë ndaj Ukrainës deri në atë masë ku Moska po kërcënon sovranitetin dhe pavarësinë e saj, po testojnë NATO-n dhe BE-në. Rezultati do të ndikojë në aftësinë e Evropës për të vepruar në mënyrë strategjike dhe për t’u integruar më tej. Shenjat nuk duken të mira për asnjërin.

NATO ka pasur mjaft dallimeve midis anëtarëve të saj evropianë. Ju kujtohet se si pushtimi i SHBA-së në Irak në 2003 pothuajse shkatërroi NATO-n. Më pas, Franca dhe Gjermania u rreshtuan me Rusinë për të kundërshtuar sulmin. Moska pothuajse arriti të arrijë qëllimin e saj afatgjatë për ndarjen e aleancës transatlantike. Ndërhyrja ushtarake e NATO-s në Libi në vitin 2011 dhe tërheqja e saj e fundit nga Afganistani e la aleancën të “lënduar” dhe të demoralizuar.

Por që kur Rusia filloi të kërcënonte përsëri se do të pushtonte Ukrainën, NATO-ja ka shfaqur kurajo. Ajo po dërgon trupa në shtetet baltike dhe në Rumani. Edhe pse Ukraina ose Gjeorgjia nuk do t’i bashkohen aleancës së shpejti, Sekretari i Përgjithshëm i NATO-s, Jens Stoltenberg refuzon t’i dorëzohet kërkesës së Rusisë për të përjashtuar pranimin.

Forca e NATO-s do të testohej vërtet nëse aleanca do t’i ofronte Ukrainës Planin e Veprimit të Anëtarësimit. Kjo do ta vendoste vendin në një trajektore drejt NATO-s, por gjithashtu do të çonte në një reagim të paparashikueshëm nga Rusia. Mos harroni se si NATO i hapi derën Malit të Zi që nuk ishte aspak i përgaditur për t’u bashkuar me aleancën dhe kërcënohej nga Rusia nëse do ta bënte. Asgjë nuk ndodhi.

Mënjanë këtë, në Ukrainë NATO po e mban linjën. Kjo është pavarësisht përpjekjeve të Gjermanisë për të ndaluar disa nga anëtarët e saj që të dërgojnë armë në Kiev. Më e dukshme, dhe ky është ndryshimi i madh midis NATO-s dhe BE-së, shumica e anëtarëve të Evropës Perëndimore dhe Lindore të aleancës tani kanë filluar të ndajnë një perceptim të përbashkët të kërcënimit.

Në BE nuk është kështu.

Kur bëhet fjalë për Ukrainën, përveç mungesës pothuajse të ndonjë lidershipi nga Komisioni Evropian, Shërbimi Evropian i Veprimit të Jashtëm dhe Këshilli Evropian, blloku është i mbushur me përçarje.

Nuk është vetëm se vendet anëtare kanë luftuar për të rënë dakord për sanksione shtesë ndaj Rusisë. Dy vendet më të rëndësishme, Franca dhe Gjermania, duket se nuk i marrin seriozisht pikëpamjet e shteteve baltike dhe evropianëve qendrorë, ndryshe nga NATO. Është sikur Evropa Qendrore dhe Balltiku të kenë prishur zonën e rehatisë që karakterizonte BE-në përpara atij zgjerimi të madh të vitit 2004. Kriza në Ukrainë i ka theksuar këto dallime.

Kjo është dobësia më e madhe e BE-së: mungesa e ndonjë politike strategjike ndaj fqinjëve të saj lindorë nga njëra anë dhe ndaj Rusisë nga ana tjetër. Kriza që po shpaloset në Ukrainë konfirmon këto deficite intelektuale, politike dhe strategjike.

Do të kishte një ndryshim të madh nëse Gjermania do të merrte drejtimin në largimin e BE-së nga kjo. Kjo duket e pamundur. Qeveria në Berlin është e ndarë për mënyrën se si të merret me Rusinë. Një krah në Partinë Social Demokratike të kancelarit Olaf Scholz është lidhur me konceptin e Ostpolitikës. Mbështetësit e kësaj politike të Luftës së Ftohtë besojnë se forcimi i lidhjeve politike, tregtare dhe ekonomike me Moskën do ta afronte Rusinë me Perëndimin. Në vend të kësaj, ajo i ka bërë elitat politike dhe lobet ekonomike të Gjermanisë më të varura nga Rusia.

Kjo varësi, e ilustruar nga gazsjellësi i diskutueshëm Nord Stream 2, ka thelluar dyshimet midis nordikëve, balltikëve dhe evropianëve qendrorë të BE-së për ndarje në dysh të Gjermanisë ndaj Rusisë dhe se si pozicioni i saj ndaj Ukrainës shihet përmes prizmit të Rusisë. Në të vërtetë, për shkak të këtyre pikëpamjeve, është e vështirë të shihet se BE-ja bëhet më e integruar politikisht. Mosbesimi ndaj Berlinit është i thellë.

Pozicioni i Francës gjithashtu ka tronditur disa qeveri të BE-së. Thirrjet e presidentit francez Emmanuel Macron për një Evropë për të ndërtuar aftësitë e veta strategjike dhe mbrojtëse nuk kanë të bëjnë me pavarësimin e bllokut nga NATO ose Shtetet e Bashkuara. Ato kanë të bëjnë me përgatitjen e Evropës për t’u marrë me ndryshimin e peizazhit gjeopolitik dhe ndryshimet e pushtetit, të dominuara nga Kina dhe Rusia. Politikat e tyre mund të minojnë demokracitë perëndimore dhe stabilitetin e BE-së nëse evropianët nuk e njohin natyrën e kërcënimeve të paraqitura nga Pekini dhe Moska. Ukraina duhet të detyrojë një rishikim të madh në kryeqytetet evropiane.

Burimi: carnegieeurope