BE tani ‘më e vendosur’ për të mbrojtur vendet kandidate nga ndërhyrjet e huaja, thotë Kos

Bashkimi Evropian ka një “përgjegjësi” për të ndihmuar vendet kandidate të qëndrojnë në rrugën evropiane, tha këtë javë komisionerja për zgjerim Marta Kos, përpara publikimit të raportit vjetor mbi procesin e anëtarësimit.

Kos tha se BE-ja ka mësuar nga gabimet e saj me Mbretërinë e Bashkuar dhe Gjeorgjinë dhe tani është e gatshme të jetë “më e vendosur”, përfshirë investimin në vendet kandidate për të kundërshtuar narrativat e rreme.

Në një intervistë të martën, ku mori pjesë edhe Euronews, Kos tha se viti 2025 shënoi një ndryshim në qasjen e Komisionit Evropian ndaj zgjerimit, veçanërisht sepse “ishte hera e parë që investuam burime, burime njerëzore, për të ndihmuar në zmbrapsjen e ndërhyrjeve të dëmshme të huaja”.

“Kjo përfshiu për herë të parë dislokimin e ekipit të shpejtë të reagimit hibrid të BE-së,” shtoi ajo.

Përfituesi ishte Moldavia, e cila nisi aplikimin për anëtarësim në BE vetëm disa javë pas pushtimit të plotë të Ukrainës nga Rusia në fillim të vitit 2022. Moldavia përfshin territorin separatist pro-rus të Transnistrisë, gjë që e bën vendin veçanërisht të ndjeshëm ndaj sulmeve hibride.

Presidentja moldave Maia Sandu paralajmëroi para zgjedhjeve parlamentare muajin e kaluar se Rusia po shpenzonte “qindra miliona euro” për të ndikuar votën kundër forcave pro-evropiane. Ekipi i BE-së u dërgua për ta kundërshtuar këtë. Partia e Sandut fitoi me shumicë të madhe.

‘Kemi qenë më mirë’

Sipas Kos, kjo është dëshmi se BE-ja po mëson më në fund nga gabimet e saj: “Kur Britania vendosi të mbajë një referendum, qëndrimi i BE-së ishte: është çështje e brendshme, nuk ndërhyjmë. Nuk thamë as: ‘Ju lutem, mund të qëndroni?’”

“Si në Gjeorgji, ku e dinim që ndërhyrja nga Rusia ishte e lartë, nuk ndihmuam,” shpjegoi Kos.

Ajo shtoi se kjo tregon se BE-ja po merr më seriozisht dezinformimin rus: “Ata kanë bërë shumë dëm, por jam e kënaqur të them se ne kemi qenë më të mirë.”

“Kemi studiuar mirë narrativat ruse, i kemi kthyer për t’i përdorur në mbështetje të Evropës. Dhe sipas mendimit tim, kjo komunikatë strategjike duhet të jetë më e vendosur për të mbrojtur ofertën tonë dhe në një logjikë më afër dinamikave të brendshme të vendeve kandidate.”

“E dini, sapo të marrin statusin e kandidatit, është edhe përgjegjësia jonë t’i ndihmojmë,” tha ajo.

Shefja e zgjerimit të BE-së do të zbulojë javën e ardhshme rishikimin vjetor të Komisionit për progresin e vendeve kandidate në procesin e anëtarësimit.

Moldavia pritet të marrë një yll të artë për përpjekjet e saj. Megjithatë, përkundër miratimit nga Komisioni për hapjen e negociatave, progresi ka ngecur për muaj të tërë pasi oferta e saj është lidhur jozyrtarisht me atë të Ukrainës. Ndërkohë, progresi i anëtarësimit të Kievit po bllokohet nga Hungaria.

Edhe Mali i Zi dhe Shqipëria pritet të lëvdohen për përpjekjet e tyre të vazhdueshme drejt integrimit evropian.

Të dy vendet presin të bëhen anëtarë të plotë të BE-së para fundit të dekadës, me Presidentin malazez Jakov Millatoviq i cili i kërkoi bllokut në fillim të këtij muaji, gjatë një samiti të liderëve në Kopenhagë, të fillojë hartimin e traktatit të anëtarësimit.

Në përgjithësi, Kos, e cila mori detyrën në dhjetor 2024, tha se “2025 ishte në fakt një vit i mirë për zgjerimin” me “më shumë progres se në 15 vitet e fundit”. Megjithatë, ajo paralajmëroi se “rruga (përpara) ka disa pengesa”.

“Vitin e ardhshëm, 2026, do të ketë një rrezik më të lartë me një pyetje qendrore: A mund ta arrijmë si BE?”, tha ajo.

Shumë do të varet nga liderët e BE-së, mbështetja unanime e të cilëve kërkohet për të miratuar çdo hap të ri në procesin e anëtarësimit.

Një plan nga Presidenti i Këshillit Evropian, Antonio Kosta, për të ndryshuar rregullat duke lejuar që hapja e grupeve të vendoset me shumicë të cilësuar, dështoi të fitonte mbështetje muajin e kaluar.

BE-ja po shqyrton gjithashtu ide, duke përfshirë integrimin gradual — ku progresi i qëndrueshëm do të shpërblehej me qasje në fonde dhe programe që mund të tërhiqen në çdo kohë në rast të kthimit mbrapa — dhe masa mbrojtëse të mundshme për të siguruar unitetin e vazhdueshëm.

Njëra nga ato masa mbrojtëse që po shqyrtohet, sipas diplomatëve që folën për Politico, do të ishte parandalimi i anëtarëve të rinj që të ushtrojnë të drejtën e plotë të vetos.