Ukraina: Pasiguritë më të medha të Perëndimit

Teksa tensionet mbi Ukrainën arrijnë po arrijnë kulmin, ekspertët paralajmërojnë për viktima të rënda, mijëra refugjatë, një vend të thyer – dhe një kontinent të paqëndrueshëm.

Megjithatë, në përplasjen e tij me Perëndimin për Ukrainën, presidenti rus e ka çuar lojën në një nivel krejtësisht të ri. Varësisht se kë pyesni, Putini do ta zhysë Evropën në konfliktin e saj më serioz ushtarak që nga Lufta e Dytë Botërore ose po bën një bllof të përpunuar për t’i treguar Perëndimit se ai është më i rrezikshëm se kurrë.

Nëse vëmendja është ajo që ai kërkon, ai e ka atë. Në rrezik nuk është vetëm e ardhmja e një Ukraine të lirë dhe demokratike, por e gjithë arkitektura e sigurisë e Evropës pas Luftës së Ftohtë.

Pasi grumbulloi më shumë se 100,000 trupa dhe pajisje ushtarake përgjatë kufirit të Ukrainës në pika strategjike nga Bjellorusia në Krime, Putin e ka vënë Rusinë në një pozicion për të sulmuar dhe pushtuar fqinjin e saj jugor brenda disa javësh. Forcat e armatosura të Ukrainës, sado të vendosura, nuk do të ishin të krahasueshme me ushtrinë ruse të pajisur mirë dhe të testuar në betejë. Pyetja nuk është nëse Ukraina mund të zmbrapsë një sulm, por për sa kohë mund t’i mbajë rusët larg – dhe çfarë do të ndodhë më pas.

“Rusët mund të mos kenë shumë vështirësi për të shpallur fitoren pas disa javësh, por atëherë do të fillojë lufta e vërtetë,” tha Maximilian Terhalle, një studiues gjerman i studimeve të luftës dhe profesor i ftuar në Shkollën Ekonomike të Londrës. “Vështirësia do të ishte ta mbanin atë dhe rusët mund të shikonin shumë shpejt një luftë brutale guerile.”

Pavarësisht rreziqeve të tilla, një sërë kërkesash maksimaliste që negociatorët e Kremlinit iu dorëzuan zyrtarëve amerikanë në një takim në Gjenevë këtë muaj, sugjerojnë se Putini nuk po kërkon një zgjidhje diplomatike.

Kushtet e Moskës për t’u tërhequr – ndalimi i zgjerimit të mëtejshëm të NATO-s, përfundimi i bashkëpunimit midis aleancës dhe vendeve joanëtare dhe ndalimi i aktivitetit të NATO-s në territorin e anëtarëve të saj të Evropës Qendrore dhe Lindore – ishin kërkesa dukshme të pamundura. Një teori është se me listën e tij joreale të dëshirave, udhëheqësi rus thjesht po përpiqej të krijonte një gjethe fiku për librat e historisë, me shpresën se nuk do të fajësohet i vetëm për atë që do të vijë më pas.

“E vetmja gjë që nuk ishte në listë ishte një kërkesë për kthimin e Alaskës,” tha Michael Kofman, një ekspert kryesor në ushtrinë ruse dhe drejtor i programit të studimeve për Rusinë në CNA, një institut me bazë në Uashington. “Unë mendoj se ai dëshiron një refuzim të SHBA për të justifikuar përdorimin e forcës dhe për të dhënat historike.”

Por cili është fundi i lojës së Putinit?

Nuk është sekret se ai është i hidhëruar për humbjen e perandorisë sovjetike të Rusisë, të cilën ai dikur e quajti “katastrofa më e madhe gjeopolitike e shekullit”. Shumë vëzhgues veteranë të Rusisë besojnë se qëllimi i tij është ta kthejë atë histori – në masën e mundshme – duke e rikthyer Ukrainën në krahun rus, një synim që ai tashmë e ka arritur me Bjellorusinë. Një kurs i tillë do të largonte mundësinë që Ukraina të mund të anëtarësohej ose në BE ose në NATO, të cilën Putin e konsideron si një kërcënim për vazhdimin e pushtetit të tij, dhe do të rivendoste një tampon të rëndësishëm midis Rusisë dhe aleancës perëndimore.

“Unë jam i bindur se sovraniteti i vërtetë i Ukrainës është i mundur vetëm në partneritet me Rusinë,” shkroi Putin në një ese të botuar në korrik, në të cilën ai iu referua gjithashtu rusëve dhe ukrainasve si “një popull”.

Për Putinin, si një student i mprehtë i historisë që e do lulëzimin simbolik, viti 2022, njëqindvjetori i themelimit të Bashkimit Sovjetik, do të ishte koha e përkryer për të lëvizur kundër Ukrainës.

Megjithëse as Uashingtoni dhe as Evropa nuk po heqin dorë nga shpresa për një zgjidhje diplomatike, është e vështirë të shihet se çfarë mund t’i ofrojë Perëndimi udhëheqësit rus në vend të kontrollit të Ukrainës.

Vlen gjithashtu të kujtohet se Putini nuk është shmangur saktësisht nga përdorimi i forcës në të kaluarën e afërt, duke e kapur Perëndimin në befasi në çdo hap të rrugës, nga pushtimet e tij në Gjeorgji dhe Ukrainë e deri te vendosjet ushtarake të Rusisë në Siri.

Për më tepër, nëse Putini do të tërhiqej pa u gjuajtur asnjë e shtënë pas ridislokimit të mijëra trupave në të gjithë Rusinë (me shpenzime masive), ai do të dukej si një lider, lëvorja e të cilit është më e keqe se kafshimi i tij – një reputacion jo i mirë për një autoritar . Vetë elita krah tij mund të fillonte të vinte në dyshim mendjen e tij.

Kjo është arsyeja pse presidenti i SHBA Joe Biden dhe shumë aleatë të NATO-s besojnë se një lloj konflikti i armatosur është i pashmangshëm, nëse për asnjë arsye tjetër veçse për të justifikuar rritjen dhe për t’i dhënë Putinit më shumë kontroll mbi të ardhmen e Ukrainës në tryezën e negociatave në rrugë.

Skenarët variojnë nga krijimi i një “ure tokësore” për në Krime deri në një pushtim i të gjithë Ukrainës. Shumë e konsiderojnë opsionin e parë të pamjaftueshëm për Putinin për të realizuar qëllimin e tij për të kontrolluar të ardhmen politike të Ukrainës dhe këtë të fundit shumë të komplikuar në planin afatgjatë.

Për të vlerësuar më mirë mendimin strategjik të Kremlinit, POLITICO foli me analistë ushtarakë dhe zyrtarë të mbrojtjes në të dy anët e Atlantikut.

Ndërsa ata nuk pajtohen për shumë nga detajet, kishte konsensus se skenari ideal i Putinit do të ishte një Ukrainë e ndarë që e lë atë me kontrollin e vendit në lindje të lumit Dnieper, i cili rrjedh afërsisht në mes të Ukrainës, nga kufiri Bjellorusi në Deti i Zi.

Në një prelud të një pushtimi, Moska do të prodhonte një lloj justifikimi për një sulm, siç është mbrojtja e sigurisë së qytetarëve rusë në rajonin e Donbass. Mund të fillojë me përleshje përpara se të rritet si kërpudha në atë që SHBA u ka thënë privatisht aleatëve të saj se ka të ngjarë të kthehet në “luftë gjithëpërfshirëse”.

Me mijëra trupa të vendosura në Bjellorusi, e cila është më pak se 200 kilometra në veriperëndim të Kievit, si dhe përgjatë kufijve të Rusisë me Ukrainën dhe në Krime, Rusia mund të kryejë një sulm të njëkohshëm të shumëanshëm, duke dërguar forca të mekanizuara në të gjithë pjesën e ngrirë të vendit. Një objektiv kyç do të ishte Kievi, të cilin rusët mund ta sulmonin nga të dyja anët e Dnieper, si dhe nga ajri.

Forcat ruse do të kishin një qasje të ngjashme me qendrat e tjera kryesore urbane, si Kharkiv, qyteti i dytë më i madh i Ukrainës, i vendosur në verilindje të vendit më pak se 50 kilometra nga kufiri. Përveç forcave të rregullta, grumbullimi rus përfshin gjithashtu njësi të gardës kombëtare ruse, misioni i të cilave do të ishte të ndihmonin në menaxhimin e një pushtimi duke siguruar rendin në qytete dhe duke ndihmuar inteligjencën ruse të grumbullonte disidentët e dyshuar dhe cilindo tjetër që ata dyshojnë se do t’i rezistonte atyre. Të arrestuarit do të dërgoheshin në kampe burgu, ose në Ukrainë ose në Rusi.

Një pyetje e madhe është se në sa rezistencë do të hasnin rusët. Moska duket se po vë bast që ukrainasit në lindje, ku rusishtja është gjuha mbizotëruese, të rrokullisen dhe të pranojnë një bashkim me kushërinjtë e tyre veriorë, një supozim që disa vëzhgues mendojnë se është një gabim i madh.

“Rusët po nënvlerësojnë vendosmërinë e Ukrainës,” tha Gustav Gressel, një analist rus në Këshillin Evropian për Marrëdhëniet me Jashtë, i cili mendon se ukrainasit do të bënin një luftë të ashpër.

Por kjo do t’i linte rusët me dy opsione: të tërhiqen dhe të pranojnë një zgjidhje diplomatike, ose të dyfishohen.

“Ndjenja ime më thotë se Putini do të dyfishohet sepse e vetmja mënyrë që ai mund të arrijë qëllimin e tij politik për të vendosur kontrollin mbi Ukrainën është të nënshtrojë vendin dhe ta pushtojë atë”, tha Gressel.

Kjo do të nënkuptonte viktima të konsiderueshme nga të dyja palët, duke përfshirë shumë civilë ukrainas.

Edhe nëse Rusia do të merrte shpejt Kievin dhe do të vendoste kontrollin mbi gjysmën lindore të vendit, rreziku i një kryengritjeje të zgjatur, të mbështetur nga Perëndimi, do të mbetej. Por nuk është e sigurt që ukrainasit e rregullt janë të përgatitur për të shkuar në atë rrugë. Së pari, një vend i sheshtë nuk i përshtatet taktikave guerile.

“Mund të ndodhë që rusët të kenë arritur në përfundimin se një okupim është i menaxhueshëm,” tha Kofman i CNA.

Në të vërtetë, Rusia ka një rekord të nënshtrimit të kryengritjeve, veçanërisht në Çeçeni. Një vështrim në Grozny, kryeqytetin çeçen, të cilin Rusia e ka rrafshuar me tokë, do t’i jepte kujtdo kohë të mendohej në lidhje me luftimin e forcave ruse. Nëse rusët do të pranonin një trajtim të tillë të ukrainasve është një pyetje tjetër.

Me një qeveri marionete në Kiev, që do të ishte miqësore ndaj Moskës dhe kontrollin e Ukrainës lindore, gjysma perëndimore, kryesisht pjesa ukrainisht folëse, do të bëhej një lloj shteti, një tampon midis sferave ruse dhe NATO-s.

Nëse kjo ndodh, Putini mund të ketë hequr kërcënimin që ai beson se një Ukrainë e lirë paraqet për sundimin e tij, por kostot do të ishin të mëdha nga të gjitha anët.

Një sulm dhe pushtim rus i lindjes do të shkaktonte një valë refugjatësh në Ukrainën perëndimore dhe në Evropë. Ukrainasve u lejohet udhëtimi pa viza në BE, duke e bërë të mundshme që shumë do të udhëtonin atje për të aplikuar për azil.

Perëndimi, i cili deri më tani ka qenë i ndarë kur bëhet fjalë për sanksione të mëtejshme kundër Rusisë, do të ishte më i bashkuar se në çdo kohë që nga Lufta e Ftohtë.

Edhe në Gjermani, ku establishmenti politik është përkulur për t’i dhënë Putinit përfitimin e dyshimit, batica do të kthehej. Nëse ka një gjë që e majta gjermane nuk do ta pranojë, është konflikti i armatosur, veçanërisht kur vriten civilë.

“Një pushtim do ta bashkonte NATO-n si kurrë më parë”, tha një zyrtar i lartë gjerman i mbrojtjes.

Kjo ka të ngjarë të çojë në më shumë trupa amerikane në Evropë dhe pezullimin e marrëveshjes së Perëndimit me Rusinë për të mos krijuar baza të përhershme të NATO-s në Baltik ose në Evropën Qendrore dhe Lindore. Diskutimet në Finlandë dhe Suedi për anëtarësimin në NATO do të intensifikoheshin.

Rezistenca e Gjermanisë për të shpenzuar më shumë në fushën e mbrojtjes do të zhdukej.

Shtetet e Bashkuara, forcat e të cilave do të shtriheshin pak midis Evropës dhe Azisë, do të kërkonin që evropianët të marrin më shumë përgjegjësi për sigurinë e tyre.

Mjedisi i sigurisë së Evropës do të ndryshonte rrënjësisht, duke i kthyer me gjasë konfliktet e zjarrta diku tjetër në kontinent, si në Bosnje dhe Hercegovinë, përsëri në qendër të vëmendjes. Rusia do mund të përdorte ndikimin e saj atje.

Një pyetje e madhe është nëse Putini është i përgatitur të përballojë goditjen masive që do të merrte ekonomia ruse në vazhdën e një pushtimi.

Perëndimi do të vendoste sanksione shumë më të ashpra ndaj Rusisë se çdo gjë që ekziston aktualisht. Përtej hapave fillestarë të tillë si anulimi i projektit të gazsjellësit Nord Stream 2 dhe pezullimi i Rusisë nga sistemi ndërkombëtar i pagesave financiare i njohur si SËIFT, SHBA mund të vendosë sanksione gjymtuese ndaj bankave ruse, duke e bërë të pamundur funksionimin ndërkombëtar të tyre.

Këto lëvizje do ta bënin Rusinë edhe më të varur nga Kina, duke e hapur Putinin ndaj presionit nga Pekini.

Por Rusia, e cila është një furnizues kryesor i gazit dhe naftës në Perëndim, nuk do të ishte e vetmja që ndjen dhimbje. Sanksionet mbi sektorin energjetik të vendit do të kishin të ngjarë të rrisnin çmimet globale të mallrave, diçka që konsumatorët do ta ndjenin pothuajse menjëherë në pompën e gazit dhe në faturat e tyre të ngrohjes.

Ndërsa disa shqetësohen se një tjetër pushtim rus i Ukrainës do ta kthente Evropën në Luftën e Ftohtë, kjo mund të jetë vetëm gjysma e drejtë. Për pjesën më të madhe të Luftës së Ftohtë, marrëdhëniet midis Lindjes dhe Perëndimit ishin të qëndrueshme, të qeverisura nga një sërë marrëveshjesh për kontrollin e armëve dhe traktate të tjera. Ajo që mund të jetë përpara premton të jetë shumë më e paparashikueshme. Ndryshe nga koha e Luftës së Ftohtë, SHBA do të duhej të ndante vëmendjen e saj midis Azisë dhe Evropës.

Një shqetësim tjetër i madh është se Kina mund të përdorë një krizë në Ukrainë për të provuar të marrë Tajvanin me forcë, një hap që do ta shtynte botën në një krizë edhe më të thellë.

“Patjetër që do të bëhet shumë më e errët dhe më keq përpara se të përmirësohet”, parashikoi Kofman. “Ne do të kthehemi në një botë shumë të vjetër që disa prej nesh shpresonin të mos e shihnin më.”

Burimi: POLITICO