Ukraina: Një luftë për të ardhmen e Evropës

Lufta në Ukrainë është një betejë vendimtare për të ardhmen e Evropës, për riorganizimin e saj gjeostrategjik dhe në fund të fundit për arkitekturën e re të sigurisë.

Ajo shënon një ndryshim tektonik në zhvillimin e kontinentit, të shkaktuar si nga llogaritjet e gabuara historike të Putinit, ashtu edhe nga rezistenca e popullit ukrainas. Dhe reagimi i shpejtë, pothuajse instinktiv i Shteteve të Bashkuara, të cilat ofruan ndihmë ushtarake dhe ekonomike, vetëm sa e përshpejtuan atë ndryshim.

Kjo është një luftë që ndryshon sistemin, sepse ka zbuluar skeletin e kalcifikuar të shpërndarjes së fuqisë në Evropë, në dukje të fshehur nën një mbivendosje të institucioneve të krijuara nga dekada të mbinacionalizmit për të kompensuar dobësinë ushtarake të kontinentit pas 1945-ës. Ajo ka zbuluar gjithashtu interesa dhe aleanca konkurruese ndër-evropiane, duke ngritur në të njëjtën kohë pyetjen nëse institucionet ekzistuese janë ende në lartësinë e detyrës.

A mundet NATO dhe Bashkimi Evropian të mobilizojnë Evropën për të sfiduar Rusinë dhe për të kërkuar një çmim shkatërrues për fillimin e një lufte, të cilën kontinenti nuk e ka parë që nga viti 1945? Apo do të ketë sukses Presidenti rus Vladimir Putin në ripushtimin perandorak të Ukrainës, të rivendosë një sferë ndikimi në Evropën Lindore dhe – kur ushtria e tij të riarmatoset pas disa vitesh – ndoshta edhe të sfidojë drejtpërdrejt NATO-n?

Përgjigja perëndimore ndaj luftës deri më tani është karakterizuar nga bujaria dhe nxitimi. Është përcaktuar edhe nga “kujtesa muskulore” politike se ku shtrihet qendra e Europës dhe ku fillon dhe ku mbaron periferia e saj.

Grindja politike e Evropës për Ukrainën sillet rreth asaj se si duhet të duket fundi i lojës, ose më mirë, nëse është ende e mundur që të ketë një finale në përputhje me gjendjen e mëparshme të punëve pasi të pushojnë të shtënat. Kjo është pjesërisht arsyeja pse diskutimi për të ardhmen e Ukrainës është mbizotëruar nga debati i mirënjohur i zgjerimit të BE-së dhe pse çështjet kryesore të vështira të sigurisë – si anëtarësimi i vendit në NATO – janë lënë mënjanë deri tani.

NATO në fund të fundit ka të bëjë me fuqinë e fortë dhe mbrojtjen kolektive, dhe do të jetë shpërndarja e pasluftës e fuqisë së fortë ajo që do të vendosë kuadrin institucional dhe do të përcaktojë arkitekturën e re të Evropës së së ardhmes. Ashtu si në fillim të Luftës së Ftohtë, një qendër e re graviteti do të shfaqet në Evropë – gjithnjë e më shumë në veri-lindje. Vendimi i Finlandës dhe Suedisë për të kërkuar anëtarësimin në NATO është vetëm shembulli më i qartë i këtij ndryshimi që po ndodh.

Megjithatë, historikisht, zgjidhjet institucionale për dilemat e sigurisë shikojnë nga e kaluara, edhe pse pretendojnë se ofrojnë zgjidhje për të ardhmen. Natyrisht, marrëveshjet e sigurisë institucionale mund të forcojnë aleancat, por vetëm nëse ato institucione pasqyrojnë fuqinë dhe interesat reale. Ky realitet na u soll para syve në këtë luftë. Dhe megjithëse kërcënimi i revanshizmit rus në Evropë e ka ringjallur politikisht NATO-n, pa riarmatim real evropian, aleanca e nderuar do të gërryhet deri në pikën e parëndësishme.

Sot, Evropa është në një pikë kthese, sepse ajo mbetet e mbërthyer në një “mendësi institucionale” që po tjetërsohet gjithnjë e më shumë nga realitetet lokale. Në të njëjtën kohë, liderët politikë të kontinentit kuptojnë se ajo që ndodh në Ukrainë – dhe në fund ku përfundon në hartën politike të Evropës – do të përcaktojë rrjedhën e zhvillimit evropian dhe, si rrjedhojë, marrëdhëniet transatlantike.

Sido që të jetë, një gjë është e sigurt: do të ketë pasoja reale dhe të qëndrueshme për të ardhmen e Evropës.

Kur një komb e ka fituar lirinë e tij përmes një sakrifice të tmerrshme dhe të përgjakshme, ndërsa mbron të tjerët në kontinent, nuk mund ta lini thjesht mënjanë dhe të thoni se është një vend skajor. Një Ukrainë fitimtare do të pretendojë vendin e saj në Evropë me sakrificën e saj të madhe, ndërkohë që SHBA dhe shtetet evropiane që luajtën rol kyç në fitoren e saj – veçanërisht ato në krahun lindor të NATO-s – do të fitojnë ndikim.

Marrëzia e Putinit për të bërë gjithçka kundër Ukrainës ka vënë në lëvizje një proces që nuk mund të kthehet mbrapsht. Dhe nuk është vetëm se qendra e gravitetit të Evropës do të zhvendoset në verilindje, por edhe se koncepti dikur i mjegullt i Evropës Lindore si një vend i prapambetur i Perëndimit – një imazh i përforcuar nga luftërat ballkanike të viteve 1990 – është çmontuar plotësisht.

Europa Lindore është tashmë plotësisht evropiane, historia dhe trashëgimia e saj zbulohen rishtazi në universitetet dhe institutet amerikane çdo ditë, me imazhet e Rigës, Varshavës dhe Kievit që popullojnë ekranet tona. Ne shohim politikanë nga Evropa Lindore që tregojnë lidership dhe guxim në një moment nevoje, duke artikuluar qartë imperativat dhe prioritetet e tyre të sigurisë kombëtare, duke ndërmarrë rreziqe reale për të ndaluar Rusinë dhe për të ndihmuar Ukrainën në luftën e saj për liri dhe sovranitet kombëtar.

Lufta në Ukrainë nuk ka mbaruar, por Evropa tashmë ka ndryshuar. Dhe, në të vërtetë, udhëheqësit e saj e kuptojnë këtë. Thjesht do të duhet më shumë kohë që të gjithë të interesuarit ta pranojnë atë, pasi ta bëjnë këtë do të varrosin – ndoshta përgjithmonë – skeletin e kalcifikuar të asaj që kontinenti dukej deri vonë./Politico/