Thirrjet për anëtarët e NATO-s për të ndihmuar Ukrainën të rrëzojë dronët dhe raketat ruse po bëhen gjithnjë e më të forta

NATO, ndihma dhe mbështetja ushtarake e së cilës për Ukrainën ka qenë vendimtare në luftën e saj me Rusinë, po përballet me thirrje në rritje për të bërë më shumë për të penguar sulmet me raketa ruse dhe dron, disa prej të cilave kanë shkelur hapësirën ajrore të anëtarëve të NATO-s.

Rumania dhe Letonia, të dyja anëtare të NATO-s, raportuan së fundmi se dronët ushtarakë rusë shkelën hapësirën e tyre ajrore. Asnjë nga shtetet nuk ndërhyri ushtarakisht, megjithëse Rumania kishte avionë ushtarakë që frenonin dronin dhe më vonë tha se nuk kishte legjislacionin e nevojshëm për të ndërhyrë.

Rumania tha gjithashtu se “pjesë të një droni rus” u gjetën në një “vend goditjeje” në periferi të fshatit Periprava në Tulcea, në kufirin Rumani-Ukrainë. Letonia tha se droni hyri në hapësirën ajrore të vendit nga Bjellorusia dhe u rrëzua në komunën e Rezekne.

Që nga fillimi i pushtimit rus në shkurt 2022, dronët dhe raketat që besohet se kanë origjinën në Rusi kanë hyrë ose janë rrëzuar në fqinjët e Ukrainës – duke përfshirë Poloninë, Bullgarinë, Rumaninë, Kroacinë dhe tani Letoninë gjithashtu të rralla.

Rumania pësoi veçanërisht. Vendi ndan një kufi prej 650 kilometrash me Ukrainën dhe territori i tij shtrihet vetëm disa qindra metra nga portet e Danubit ukrainas që janë shënjestruar shpesh nga sulmet ruse.

Kjo zbehet në krahasim me atë që ka vuajtur Ukraina. Që nga fillimi i pushtimit në vitin 2022, Ukraina është goditur nga rreth 15,000 sulme ajrore ruse ose drone, me numrin e sulmeve duke u rritur në mënyrë dramatike që nga mesi i vitit 2023.

Rusia gjuan raketa dhe drone drejt objektivave në Ukrainë çdo ditë dhe, sipas vlerësimit të fundit nga Shkolla Ekonomike e Kievit, tashmë ka shkaktuar të paktën 155 miliardë dollarë dëme në infrastrukturën civile.

Pushtimi rus ka vrarë mijëra civilë ukrainas, ka shkatërruar qytete dhe ka detyruar miliona njerëz të largohen nga shtëpitë e tyre.

Ndoshta zyrtari më i lartë perëndimor që bëri thirrje për një përgjigje më të fuqishme perëndimore ndaj raketave dhe dronëve rusë ishte Ministri i Jashtëm polak Radek Sikorski. Në një intervistë të fundit me Financial Times të Britanisë, Sikorski tha se Polonia kishte një “detyrë” të rrëzonte raketat ruse mbi Ukrainë.

NATO ka hedhur poshtë kërkesa të tilla.

“Që nga pushtimi rus i Ukrainës, fragmente të dronëve dhe raketa ruse janë gjetur disa herë në territorin aleat. Këto veprime janë të papërgjegjshme dhe potencialisht të rrezikshme”, tha në një deklaratë me shkrim për Radion Evropa e Lirë një zyrtar i NATO-s, i cili nuk deshi të përmendet emri.

“Ndërsa ne njohim të drejtën e secilit aleat për të mbrojtur hapësirën e vet ajrore, ajo që bëjnë aleatët individualë për të mbështetur Ukrainën mund të jetë gjithashtu e rëndësishme për NATO-n në tërësi. Partnerët e aleancës do të vazhdojnë të konsultohen për hapat e mëtejshëm për të mbrojtur dhe mbrojtur territorin e aleancës. Ajo që është e qartë është se NATO nuk do të ndërhyjë në konflikt”, vazhdoi zyrtari.

Megjithatë, disa analistë ushtarakë besojnë se ndihma e Kievit për lëshimin e dronëve dhe raketave mbi Ukrainë, si dhe përgjimi dhe eliminimi i kërcënimeve ajrore që depërtojnë në territorin e vendeve fqinje, nuk do të përbënte një përshkallëzim. Ata argumentojnë se dështimi për të marrë këto masa vetëm e trimëron më tej presidentin rus Vladimir Putin.

“Rusia na ka bërë presion në shumë mënyra dhe ka gjithnjë e më shumë besim se ne nuk do të bëjmë asgjë”, tha Ben Hodges, një gjeneral-lejtnant amerikan në pension dhe ish-komandant i forcave amerikane në Evropë. “Ka kaluar shumë kohë për të ndërmarrë hapa më aktivë për të ndihmuar Ukrainën të fitojë dhe për të mbrojtur njerëzit e pafajshëm”, tha Hodges për Radion Evropa e Lirë.

“Të gjitha vendet kanë të drejtën absolute për vetëmbrojtje dhe kontroll të hapësirës së tyre ajrore, tokësore dhe detare. Kina dhe Rusia i shkelin në mënyrë rutinore këto hapësira. “Shtetet kanë të drejtën sipas ligjit ndërkombëtar të lëshojnë raketa të paidentifikuara në hapësirën e tyre ajrore,” argumentoi Alexander Crowther, një kolonel i pensionuar i ushtrisë amerikane dhe studiues i lartë në Qendrën për Analizën e Politikave Evropiane (CEPA), një institut me bazë në Uashington, në një koment për Radion Evropa e Lirë.

Kjo vjen në një kohë kur Perëndimi, përkatësisht Shtetet e Bashkuara, po peshojnë nëse do ta lejojnë Ukrainën të përdorë raketa të furnizuara nga Perëndimi për të sulmuar objektivat ushtarakë më thellë brenda Rusisë, veçanërisht tani që Rusia thuhet se po lëshon më shumë raketa vdekjeprurëse të marra nga Irani.

Zyrtarët ukrainas ushtruan presion ndaj Sekretarit të Shtetit të SHBA Antony Blinken dhe homologut të tij britanik David Lammy për këtë çështje gjatë një vizite në Kiev më 11 shtator.

Zyrtari i NATO-s, i cili foli për Radion Evropa e Lirë për sfondin, tha se aleanca ushtarake ka dhënë “kontribute të paprecedentë në mbrojtjen e Ukrainës, duke shpenzuar rreth 40 miliardë euro në vit për mbështetjen ushtarake për Ukrainën”.

Mburoja e mbrojtjes ajrore të NATO-s

Fredrik Wesslau, një ish-diplomat suedez dhe bashkëpunëtor në Qendrën e Stokholmit për Studimet e Evropës Lindore, së fundi paraqiti një propozim në revistën amerikane Foreign Affairs se si NATO mund të mbronte krahun e saj lindor dhe të siguronte mbrojtjen ajrore shumë të nevojshme për Ukrainën perëndimore.

“Ideja është që të stacionohen forcat tokësore dhe ajrore nga aleatët e NATO-s, p.sh. sistemet Patriot ose F-16 [aeroplanët luftarakë], në vende strategjike në Poloni, Sllovaki dhe Rumani në anën e tyre të kufirit me Ukrainën dhe të përdoren këto asete. të përgjojë dronët dhe raketat ruse që fillimisht hyjnë në hapësirën ajrore të këtyre aleatëve, por edhe për t’i kapur mbi territorin ukrainas ndërsa ata shkojnë drejt NATO-s dhe aleatëve të NATO-s”, shpjegoi Wesslau në një intervistë për Radion Evropa e Lirë.

Disa analistë kanë argumentuar se plane të tilla paraqesin sfida logjistike.

“Nëse doni të goditni objektiva mbi hapësirën ajrore të Ukrainës, duhet të ketë një lloj mekanizmi koordinues në mënyrë që armët ukrainase të mos përplasen me armët e NATO-s dhe identifikimi i raketave ruse të jetë i qartë për të gjitha palët,” tha William Taylor, ish ambasadori në NATO, i tha së fundmi transmetuesit australian ABC News.

Përfshirja e të paktën dy sistemeve të komandës dhe kontrollit dhe identifikimi i objektivave miqësore dhe armike nga shumë vende “do ta bënte të vështirë”, tha Taylor. “Në skenarin më të mirë, ekziston vetëm një sistem.

“Epo, unë mendoj se që kjo të funksionojë duhet të ketë një nivel integrimi me mbrojtjen ajrore të Ukrainës,” kundërshtoi Wesslau. “Dua të them, në një farë mase kjo tashmë ekziston sot, por unë mendoj se ideja është që kjo mburojë e mbrojtjes ajrore të operohet nga një koalicion i vullnetarëve.”

“Unë e kuptoj që NATO nuk dëshiron të përballet me Rusinë, por shtetet individuale mund të mbrojnë hapësirën e tyre ajrore. Vini re se në vitin 2015, Turqia, një anëtare e NATO-s, rrëzoi një avion rus që shkeli hapësirën e saj ajrore”, shtoi Crowther, duke iu referuar një incidenti që Putin e përshkroi si një “thikë pas shpine”.

Shtetet e Bashkuara kanë treguar tashmë se janë të gatshme të marrin masa të tilla diku tjetër, tha Hodges.

“Ne po e bëjmë këtë në Detin e Kuq për të mbrojtur transportin ndërkombëtar nga raketat Houthi dhe qytetarët izraelitë nga raketat iraniane. “Pse nuk mund të mbrojmë civilët e pafajshëm ukrainas nga raketat ruse?”

Më shumë se 300 raketa dhe dronë u hodhën nga Irani drejt Izraelit vonë në mbrëmjen e 13 prillit, por praktikisht të gjitha u kapën para se të arrinin në territorin izraelit. Forcat amerikane, britanike dhe izraelite shkatërruan pothuajse të gjitha predhat.

“Shahedët (dronët ushtarakë iranianë) në qiejt mbi Ukrainë tingëllojnë identike me ato në Lindjen e Mesme. Ndikimi i raketave balistike, nëse nuk kapen, është i njëjtë kudo”, shkroi presidenti ukrainas Volodymyr Zelenskiy në Twitter më 15 prill.

Më vonë po atë ditë, zëdhënësi i Këshillit të Sigurisë Kombëtare të Shtëpisë së Bardhë, John Kirby, u pyet nga gazetarët se pse Shtetet e Bashkuara dhe aleatët e saj rrëzuan dronët iranianë mbi Izrael, por jo mbi Ukrainë.

“Dy konflikte të ndryshme, hapësirë ajrore të ndryshme, kërcënime të ndryshme. Dhe Presidenti e ka bërë të qartë që nga fillimi i konfliktit në Ukrainë se Shtetet e Bashkuara nuk do të përfshihen në një rol luftarak në këtë konflikt”, tha Kirby.

Megjithatë, frontet mund të ndryshojnë, megjithëse gradualisht, pasi aleatët perëndimorë të Ukrainës nuk janë më aq të kujdesshëm.

“Mendoj se sa më shumë të mos përgjigjemi, aq më i madh bëhet rreziku në një farë mënyre, sepse është shumë e qartë se Rusia po nxit dhe po teston, dhe nëse nuk ka përgjigje, ajo vazhdon të shtyjë. Dhe në një mënyrë që rrit aksionet dhe rrezikun e përshkallëzimit,” shpjegoi Wesslau.

“Disa aleatë janë kundër, disa janë pro, por unë mendoj se kjo është një nga ato çështje që do të bëhen më të rëndësishme me kalimin e kohës, ndërsa shohim gjithnjë e më shumë nga këto inkursione nga dronët dhe raketat ruse.”/Rferl/