Si të (mos) interpretohen emisionet politike ruse

Analiza mjeko-ligjore e emisioneve politike ruse nga analistë që shpresojnë të fitojnë njohuri mbi funksionimin e brendshëm të Kremlinit është rritur në qiell që nga pushtimi i Ukrainës. Megjithatë, ky ekzaminim obsesiv i kompleksit propagandistik-argëtues rus mund të jetë përfundimisht i kotë kur bëhet fjalë për analizimin e lëvizjeve të ardhshme të Putinit në konflikt.

Zakonisht, nuk janë aq shumë diskutimet e përgjithshme për luftën që tërheqin vëmendjen, sa disa lloje të fragmenteve prej saj, qofshin tronditëse – si kërcënimi për përdorimin e armëve bërthamore – ose të egra, si fajësimi i ukrainasve për satanizëm. Shpesh këto janë vetëm citate që korrespondojnë me atë që shumë në Perëndim duan të dëgjojnë, si p.sh. pranimi i dështimit ushtarak të Moskës ose kritika ndaj udhëheqjes së ushtrisë ruse, të cilat më pas interpretohen me entuziazëm si një shenjë mospajtimi brenda elitës ruse.

Ndërsa emisionet e bisedave ruse mund të duken se ofrojnë një paraqitje të shkurtër të klimës së brendshme politike të Rusisë, mund të argumentohet se ato në fakt paraqesin një pamje të shtrembëruar të realitetit politik rus që errësohet aq sa edhe zbulon.

Eshtë e panevojshme të thuhet se emisionet politike ruse janë kryesisht programe propagandistike, funksioni kryesor i të cilave është të ndikojnë në opinionin publik në vend. Një lloj i ri i talk show-ve u shfaq në fillim të viteve 2010, kur, mes protestave masive kundër mashtrimit zgjedhor, Kremlini kuptoi se duhej të rishikonte mënyrën se si përcakton axhendën publike dhe të krijonte një format që mund të angazhonte edhe shikuesit skeptikë.

Studiuesit Vera Tolz dhe Yury Teper e kanë quajtur këtë zhanër “agitainment” – tregon me mesazhe agresive politike dhe ideologjike që gjithsesi përmbushin standardet e prodhimit të formateve ekuivalente të talk show-ve në mbarë botën. Këto talk show ndjekin rregullat e propagandës dhe argëtimit dhe gjithmonë pasqyrojnë konceptet kyçe ideologjike të Kremlinit, por në një format shumë tërheqës.

Punonjësit në transmetuesin shtetëror Channel One kanë konfirmuar se një faktor kyç në përzgjedhjen e të ftuarve për disa emisione është shkalla në të cilën ata mund të bërtasin, jo më pak si pjesë e konkurrencës së ashpër për shikuesit. Konsiderata të tilla komerciale duhet të merren parasysh kur transmetohet gjuhë e hapur urrejtjeje dhe kërcënime për luftë bërthamore – ato shpesh pasqyrojnë nevojën e kanalit për të rritur vlerësimet sesa përpjekjet e Kremlinit për të përcjellë argumente të reja.

Ndërsa zërat kundërshtues në emisionet politike ruse nuk pasqyrojnë tensionet aktuale brenda elitave ruse, ato i shërbejnë një qëllimi tjetër të rëndësishëm – të krijojnë iluzionin e debatit të hapur politik. Ata që kanë për detyrë të rezervojnë mysafirë zakonisht kryejnë intervista paraprake me folës të mundshëm për të siguruar që, edhe nëse pozicionet e tyre janë mjaft liberale, ato nuk minojnë plotësisht narrativat e Kremlinit.

Kritikat e pushtimit priren të shfaqen në emisionet ruse kur forcat ruse në Ukrainë tërhiqen ose përndryshe dështojnë. Në fillim, shumica e programeve të lajmeve thjesht heshtin për pengesat ushtarake të Rusisë – megjithatë, meqenëse injorimi i ngjarjeve tërësisht do të ngjallte dyshime, drejtuesit e emisioneve politike priren të jenë të parët që trajtojnë sfidat në terren, duke pasur parasysh autonominë e tyre relative në krahasim me shumicën e mediave të Rusisë.

Drejtuesit e lajmeve ndjekin shembullin sa herë që Kremlini jep argumente për mediat shtetërore, duke përdorur zakonisht terma si “rigrupim” dhe “rigrupim taktik” në vend të “tërheqjes” dhe “humbjes së territorit”.

Duke pasqyruar ngjarje të tilla, emisionet e bisedave politike minimizojnë hendekun midis propagandës dhe realitetit, duke reduktuar kështu gjasat që shikuesit të jenë dyshues ndaj mbulimit.

Sociologu politik Sam Greene kohët e fundit analizoi se fjalimet e presidentit rus Vladimir Putin ishin krijuar për të rekrutuar, ngatërruar dhe provuar narrativa të reja, por “nuk kishin për qëllim të informonin”. E njëjta gjë vlen edhe për emisionet politike ruse, me një shtesë të rëndësishme: ato gjithashtu duhet të argëtojnë. Pra, nëse një ekspert tjetër sugjeron se mund të jetë një ide e mirë që Rusia të tërhiqet nga Ukraina, mos u mashtroni – kjo nuk është as një rrugëdalje dhe as një revoltë kundër Putinit.

Kontrolli i Kremlinit mbi kanalet televizive ruse është shumështresor: takimet javore midis redaktorëve dhe Kremlinit diskutojnë çështje të rëndësishme dhe këshilltarët diktojnë se si duhet të raportohen ngjarje të caktuara. Por edhe puna e përditshme e gazetarëve rregullohet me autocensurë bazuar në kuptimin e nënkuptuar të linjës zyrtare.

Propagandistët kryesorë të Kremlinit si Vladimir Solovyov dhe Olga Skabeyeva nuk bëjnë përjashtim nga ky rregull. Gjatë marrjes së udhëzimeve, ata gjithashtu ruajnë një shkallë të lartë autonomie dhe kryesisht përcaktojnë përmbajtjen e transmetimeve të tyre, duke zgjedhur qasjen e tyre ndaj historive bazuar në interpretimin e linjës zyrtare dhe duke mos pasur akses të drejtpërdrejtë në vetë procesin e vendimmarrjes.

Përpjekja për të kapur gjendjen aktuale të diskursit në median ruse duke analizuar emisionet e bisedimeve politike ruse është pra kundërproduktive. Ndërsa shfaqja e një narrative të re në një talk show mund të tregojë një strategji të re nga Kremlini, është e rëndësishme të kujtojmë se shfaqje të tilla janë një zhanër më vete dhe nuk janë domosdoshmërisht përfaqësuese të diskursit të medias ruse.

Në përgjithësi, vetëm duke monitoruar të gjithë përmbajtjen relevante të medias mund të përcaktohet nëse media shtetërore ruse miraton ose braktis disa argumente, duke lejuar algoritmet të zbulojnë ndryshime në mbulimin mediatik, si p.sh. braktisja e fundit e “denazifikimit” dhe “çmilitarizimit” si justifikim për luftën në TV.

Prandaj emisionet politike ruse duhet të shihen për atë që janë: pjesë propagandistike të dizajnuara për të argëtuar, për të mbledhur vlerësime, për të formuar opinione dhe – ndoshta më e rëndësishmja – për të ngatërruar shikuesit.

Mungesa e konsistencës në propagandën ruse është padyshim më shumë një avantazh sesa një disavantazh. Ofrimi i interpretimeve të shumta kontradiktore për të njëjtën ngjarje është një taktikë e përdorur qëllimisht nga Kremlini për të ngatërruar dhe paralizuar publikun rus. Ndërsa talk show-at historikisht kanë tendencë të kufizohen tek audienca vendase, vëmendja e shtuar që ata kanë marrë që nga fillimi i luftës, ndërkohë që ka zgjeruar shtrirjen e tyre dhe duke rritur vlerësimet, ka ekzagjeruar ndoshta rëndësinë e tyre./The Moscow Times