Si përfundoi Shqipëria në kryqëzimet kibernetike të Iranit

Në fund të muajit të kaluar, kryeministri shqiptar Edi Rama zhvilloi një vizitë tre-ditore të profilit të lartë në Izrael, ku u takua me Kryeministrin Izraelit Yair Lapid, Presidentin Isaac Herzog, Kryetarin e Knesset Mickey Levy, Ministrin e Financave Avigdor Lieberman dhe kreun e Drejtorisë Kombëtare Kibernetike eë Izraelit, Gaby Portnoy. Të dyja palët diskutuan për rritjen e bashkëpunimit të sigurisë, veçanërisht në fushën kibernetike, dhe organizimin e një samiti të liderëve të Ballkanit në Izrael vitin e ardhshëm.

Vizita e Ramës në Izrael vjen pasi Shqipëria gjeti prova se Irani ishte pas një serie sulmesh kibernetike në korrik dhe shtator që paralizuan përkohësisht shumë shërbime dhe faqe interneti të qeverisë shqiptare. Rama tha se hetimi i qeverisë së tij, cili u krye me ndihmën e FBI dhe Microsoft-it, zbuloi se sulmi kibernetik nuk u krye nga individë apo grupe të pavarura, por nga shteti iranian. Si kundërpërgjigje, Rama dëboi diplomatët iranianë nga vendi.

Për lëvizjen e saj, Shqipëria fitoi lëvdata në Izrael, pasi Izraelitët shpesh kanë shprehur zhgënjimin e tyre për mosgatishmërinë e qeverive Evropiane për t’u përballur me Iranin. “Irani përfaqëson një kërcënim të përbashkët për Izraelin dhe Shqipërinë. Këtë e pamë në sulmet e fundit kibernetike Iraniane kundër Shqipërisë”, tha Lapid. “Izraeli do të ndihmojë në çdo mënyrë në përpjekjet kundër Iranit. Ne e shohim këtë si një interes kombëtar dhe një përgjegjësi historike.” Uashingtoni gjithashtu mbështeti vendimin e Tiranës për të ndërprerë lidhjet me Teheranin dhe sanksionoi Ministrinë e Inteligjencës së Iranit për rolin e saj të dyshuar në sulmet kibernetike. Teherani hodhi poshtë akuzat se qëndronte pas sulmeve kibernetike dhe akuzoi Shqipërinë për bashkëpunim në një fushatë Amerikano-Izraelite kundër Iranit.

Pra, si u gjend Shqipëria e të gjitha vendeve në kryqëzimet kibernetike të Iranit?

Në fakt, të dy vendet kanë qenë në mosmarrëveshje për vite me rradhë, që kur shteti ballkanik priti anëtarët e grupit opozitar iranian Muxhahidët Popullor të Iranit (Mujahideen-e-Khalq, MEK) në mërgim në tokën e saj me kërkesë të Shteteve të Bashkuara. Grupi ka qenë i pranishëm në Shqipëri të paktën që nga viti 2013.

Në vitet 1970, MEK ishte një nga grupet më të rëndësishme në luftën kundër regjimit perandorak në Iran. Ajo luajti një rol të rëndësishëm në Revolucionin Islamik të vitit 1979 përpara se të binte në kundërshtim me Republikën Islamike të sapoformuar të udhëhequr nga Ajatollah Ruhollah Khomeini.

Duke u shndërruar në një grup të fshehtë, të ngjashëm me kultin, MEK jetoi në mërgim nën patronazhin e ish-Presidentit Irakian Saddam Hussein duke filluar në vitet 1980 dhe u caktua si një “Organizatë e huaj terroriste” nga Shtetet e Bashkuara, Bashkimi Evropian, Kanadaja, Japonia dhe Britania e madhe për shkak të vrasjeve të dyshuara të shtetasve amerikanë.

Shtetet e Bashkuara hoqën MEK-un nga lista terroriste në 2003 pas pushtimit të SHBA-së në Irak dhe planifikuan në atë kohë të përdorin MEK-un në një përmbysje të mundshme të regjimit iranian (një plan i shprehur së fundi nga ish-këshilltari i sigurisë kombëtare të SHBA-së, John Bolton në 2018). Megjithatë, një plan i tillë nuk u realizua kurrë. Përmbysja e Huseinit dhe kaosi që pasoi në Irak kërkonte që grupi të gjente një strehë të re dhe Shtetet e Bashkuara i kërkuan Shqipërisë pranonte anëtarë të MEK.

Rreth 3,000 anëtarë të MEK-ut janë aktualisht duke banuar në Kampin Ashraf-3 të Shqipërisë, një strukturë shumë e fortifikuar e mbrojtur nga shërbimet private të sigurisë shqiptare.

Që nga viti 2013, MEK ka mbajtur rregullisht ngjarje dhe samite në Shqipëri që kanë tërhequr republikanët konservatorë amerikanë, duke përfshirë ish-sekretarin e shtetit Mike Pompeo dhe ish-zëvendëspresidentin Mike Pence, të cilët mbajtën një fjalim kryesor në një ngjarje në Shqipëri në qershor. Edhe sot, shumë republikanë dhe punonjës të kongresit ende e shohin MEK-un si një zë të rëndësishëm që bën thirrje për ndryshimin e regjimit në Iran. Mediat shqiptare kanë raportuar edhe për kontakte mes ambasadës izraelite në Tiranë dhe përfaqësuesve të MEK. Së fundmi, në tetor, ambasadori i Izraelit në Shqipëri, Galit Peleg, me sa duket takoi udhëheqësen e MEK, Maryam Rajavi, gjatë udhëtimit të saj në Shqipërinë e Jugut.

Këto kontakte janë ndjekur nga afër në Teheran.

Për arsye të dukshme, Irani nuk është i kënaqur me Shqipërinë për pritjen e MEK-ut, megjithëse Teherani priret t’ia hedhë shumicën e fajit Shteteve të Bashkuara. Zëdhënësi i Ministrisë së Jashtme iraniane, Nasser Kanaani kritikoi Shtetet e Bashkuara për “detyrimin” e qeverisë shqiptare për të pritur MEK-un dhe për “trajnimin dhe pajisjen e tyre në teknologjinë kibernetike.” Grupi, tha ai, ka “shërbyer vazhdimisht dhe ende shërben si një mjet në duart e SHBA për të kryer akte terrori, sulme kibernetike dhe për të zhvilluar luftë psikosociale kundër qeverisë dhe kombit Iranian.”

Këtu lind pyetja se pse Shqipëria me dëshirë e lejon veten të tërhiqet në një nga përplasjet gjeopolitike më të tensionuara në botë midis Shteteve të Bashkuara, Izraelit dhe Iranit, duke rënë dakord të presë një grup kaq të diskutueshëm. Disa analistë shqiptarë më kanë thënë se ideja nuk buron nga një nismë shqiptare, por është një marrëveshje SHBA-Izraelite. Për të parafrazuar vargun tim të preferuar nga filmi i vitit 1997 Wag the Dog: ”Pse Shqipëria? … Pse jo?” Dhe qeveria shqiptare, duke dashur të shfaqë ndjenjat e saj properëndimore, shkoi bashkë me të.

Një ish-diktaturë komuniste që ndërpreu lidhjet me Bashkimin Sovjetik dhe Kinën e Mao Ce Dunit për të ecur në rrugën e saj, Shqipëria është tani një tjetër anëtare e NATO-s në një rajon të rrethuar nga vende anëtare të NATO-s. Duke u përpjekur ta portretizojë veten si një aleat i vendosur i SHBA-së, Shqipëria shpesh e gjen veten të përfshirë në çështje komplekse gjeopolitike larg brigjeve të saj – nga fakti se është i vetmi vend që ka liruar ujgurët nga burgu amerikan në Gjirin e Guantanamos, të cilët janë liruar nga akuzat. për akuzat për terrorizëm, për të pritur gati 4,000 afganë (kryesisht përkthyes dhe personel mbështetës ushtarak të SHBA) për të pritur MEK – një qasje e politikës së jashtme e përkrahur nga forcat kryesore politike në Shqipëri konsiderohet e frytshme.

Analistët shqiptarë më kanë thënë se në këtë mënyrë Shqipëria shpreson të forcojë rolin e saj në rajon dhe lidhjet e saj diplomatike me Shtetet e Bashkuara dhe Izraelin. Në vitin 2011, kryeministri i atëhershëm Sali Berisha e shpalli Iranin një “shtet nazist” dhe mbështeti Izraelin në Kombet e Bashkuara kundër aspiratave palestineze për shtetësi. Si atëherë, ashtu edhe tani, Rama sigurisht luajti me idenë për të fituar akses në Shtetet e Bashkuara përmes Izraelit.

Veprimet e Izraelit në Ballkan mund të përshkruhen si politikë klasike e sigurisë: sigurimi i shtetit përtej kufijve të tij përmes bashkëpunimit ushtarak dhe inteligjencës, marrëveshjeve politike dhe shkëmbimit të informacionit. Izraeli ka krijuar gradualisht dhe në mënyrë diskrete partneritete me vendet e Ballkanit si Rumania, Bullgaria, Shqipëria dhe Serbia. Investimet izraelite, private dhe shtetërore, në Greqi dhe Serbi janë rritur, si dhe numri i turistëve izraelitë që vizitojnë rajonin, duke përfshirë arabët izraelitë që vizitojnë Bosnjën dhe Hercegovinën.

Burimet izraelite më konfirmuan se personi që organizoi vizitën e fundit të Ramës në Izrael ishte Alexander Machkevitch, një biznesmen miliarder dhe kryetar i Eurasian Resources Group, një nga prodhuesit më të mëdhenj në botë të metaleve dhe mineraleve të rëndësishme, i cili punëson rreth 80,000 njerëz. Machkevitch është gjithashtu një shtetas izraelit dhe një mik i mirë i Ramës.

Në vitet e fundit, Izraeli është shfaqur gjithashtu si një nga mbështetësit kryesorë diplomatikë të Republikës shumë autonome të Srpska në Bosnje, ku Lieberman ka një marrëdhënie të ngushtë pune me serbin boshnjak pro-rus të linjës së ashpër Milorad Dodik. Izraeli gjithashtu mban lidhje ushtarake dhe diplomatike me Greqinë, Kroacinë dhe Maqedoninë. Në nivel diplomatik, Izraeli ka angazhuar Ballkanin përmes Craiova State Forum, i cili mbledh së bashku liderët e Serbisë, Rumanisë, Bullgarisë dhe Greqisë dhe është i fokusuar në përmirësimin e bashkëpunimit në infrastrukturë dhe energji.

Një prani diplomatike në Ballkan është jo vetëm joshëse për Izraelin, por edhe logjike. I vendosur gjeografikisht midis Detit të Zi dhe Detit Adriatik, vendi është në udhëkryqin e rrugëve tregtare. Kroacia, Mali i Zi, Shqipëria dhe Greqia kanë të gjitha akses detar në Afrikën e Veriut dhe Lindjen e Mesme; Hungaria dhe Serbia lidhin Gadishullin Ballkanik me Evropën Qendrore; dhe Rumania dhe Bullgaria kanë dalje në Detin e Zi. Eksportet e lulëzuara të Turqisë të destinuara për në Bashkimin Evropian shkojnë të gjitha nëpërmjet Ballkanit, rruga më e shkurtër dhe më ekonomike. Kompania izraelite Elbit Systems hapi së fundmi një shkollë fluturimi në qytetin jugor të Kalamatas që do të trajnojë pilotët grekë për misione luftarake.

Izraeli nuk është i vetmi lojtar i Lindjes së Mesme që bën përfaqësime në Ballkan: përveç Kinës dhe Rusisë, Turqia, Emiratet e Bashkuara Arabe dhe Arabia Saudite gjithashtu kanë bërë depërtime në të kaluarën. Ekspertët e sigurisë në rajon më kanë thënë se Izraeli po përpiqet të gjejë një vend për veten në një rajon që shihet si tabela e re e shahut në një garë të fuqive të mëdha.

Shikuar nga një këndvështrim më i gjerë, Ballkani bie brenda “doktrinës periferike” të Izraelit — strategjia e tij për të tejkaluar fqinjët arabë që shihen si armiqësorë duke forcuar sigurinë dhe lidhjet e tij ekonomike me shtetet myslimane joarabe, duke përfshirë në Ballkan, në Kaukaz dhe Azinë Qendrore. Kjo ishte një pikënisje për marrëdhëniet dhjetëvjeçare të Izraelit me Turqinë dhe Azerbajxhanin.

Ballkani po shfaqet qartë si një rajon i veçantë në të cilin Izraeli dëshiron të luajë një rol udhëheqës. Ai po e vendos veten si një vend lider në inovacionin teknologjik, sektorin e mbrojtjes dhe sigurinë kibernetike. Deri më tani, Izraeli ka arritur të krijojë një sistem të marrëdhënieve dypalëshe të punës me Serbinë, Shqipërinë, Kroacinë dhe Kosovën.

Në rastin e Shqipërisë, të tria palët fitojnë: Shqipëria merr mbështetjen e Izraelit për sigurinë kibernetike dhe inteligjencën dhe dëshmon besnikërinë e saj ndaj Uashingtonit; Izraeli krijon lidhje më të ngushta me një vend tjetër me shumicë myslimane joarabe në periferi të tij; dhe Shtetet e Bashkuara vazhdojnë të trajnojnë një grup në Shqipëri për t’iu kundërvënë armiqve të saj politikisht dhe ushtarakisht – një kartë që duhet të hiqet kur rrethanat e kërkojnë./FP/