Sa efektive janë sanksionet e Perëndimit ndaj Rusisë?

Tre seritë e mëparshme të Geoeconomic Briefing diskutuan nëse pushtimi i Ukrainës nga Rusia ka aspekte të një “lufte të re.”

Për të kuptuar më mirë konfliktin, është gjithashtu e nevojshme të shqyrtohen sanksionet kundër Rusisë dhe ndikimi i masave të tilla ekonomike në sjelljen ruse.

Kur Rusia po ndërtonte trupa përgjatë kufirit të saj me Ukrainën përpara pushtimit të vendit, Shtetet e Bashkuara përjashtuan dërgimin e trupave në Ukrainë, duke hequr dorë nga mundësia e pengimit të pushtimit të Rusisë me anë të përdorimit të forcës.

Në vend të kësaj, Uashingtoni kërcënoi të vendosë sanksione të rënda ekonomike si një mjet për të parandaluar veprimet e Rusisë.

Nuk është për t’u habitur që kërcënime të tilla të sanksioneve ekonomike nuk funksionuan si pengesë. Në përgjithësi, sanksionet ekonomike kanë për qëllim të apelojnë në racionalitetin ekonomik. Ata kanë për qëllim nxitjen e një kombi për të ndaluar ndërmarrjen e veprimeve të caktuara sepse masa të tilla, nëse vihen në praktikë, do të çonin në dëm ekonomik.

Por një vendim për të filluar një luftë nuk bazohet domosdoshmërisht në racionalitetin ekonomik dhe pushtimi i Ukrainës Nga Rusia drejtohet nga interesat e Sigurisë kombëtare të Moskës dhe ambicia për të zgjeruar territorin e saj, sesa nga arsyetimi ekonomik.

Kjo do të thotë se do të kishte qenë e vështirë të pengohej Rusia — e cila po përpiqej të fillonte një luftë nën logjikën përtej racionalitetit ekonomik — me sanksione ekonomike.

I shpejtë, por jo i fortë

Menjëherë pas pushtimit të Ukrainës nga Rusia, vendet Perëndimore të përqendruara në Grupin  shtatë ishin jashtëzakonisht të shpejta për të vendosur për vendosjen e sanksioneve ekonomike.

Pas pushtimit në shkallë të gjerë filloi në Shkurt. 24, vendet individualisht vendosën grupin e parë të sanksioneve dhe vendet e G7 lëshuan një deklaratë të përbashkët më 11 Mars për të njoftuar masa të mëtejshme, të pasuar nga më shumë përpjekje nga G7 për të vepruar në bashkëpunim për të forcuar sanksionet.

Japonia kishte qenë vonë në bashkimin e përpjekjeve për të vendosur sanksione kur Rusia aneksoi Krimenë në 2014, por këtë herë Tokio mbajti ritmin me veprimin e shpejtë të G7 dhe u vlerësua shumë nga vendet e tjera të G7.

Veprimi nga vendet perëndimore vlen të përmendet në kuptimin që nuk kishte mosmarrëveshje mes tyre, pavarësisht nga nxitimi në marrjen e vendimeve.

Vendet mund t’i kishin dhënë përparësi interesave të tyre dhe të ngurronin të vendosnin sanksione ekonomike, pasi sanksione të tilla mund të shkaktojnë dëme në ekonominë e atyre që i vënë ato dhe mund të sjellin gjithashtu hakmarrje nga Rusia.

Këtë herë, megjithatë, vendet kanë punuar në përputhje me njëra — tjetrën në zbatimin e një sërë sanksionesh, përkundër rrezikut të humbjeve ekonomike, të mbështetura nga kritikat publike mbi Rusinë-jo vetëm për faktin se po shkel ligjin ndërkombëtar, por edhe për aktet e saj mizore dhe çnjerëzore, siç është masakra e dukshme në Bucha, Ukrainë.

Për më tepër, vlen të përmendet se sanksionet e fundit janë vendosur në një gamë jashtëzakonisht të gjerë.

Ato përfshijnë jo vetëm sanksione financiare – veçanërisht bllokimin e bankave kryesore ruse nga sistemi i pagesave ndërkombëtare SWIFT, ngrirjen e aktiveve jashtë Shtetit të Bankës Qendrore ruse dhe parandalimin e Rusisë nga shërbimi i obligacioneve qeveritare të shprehura në valutë — por edhe një sërë masash të tjera të tilla si forcimi i kufizimeve në transaksionet e aseteve të kriptove, kufizimi i tregtimit të mallrave luksoze me Rusinë, kufizimi i qasjes ruse në gjysmëpërçues dhe produkte të tjera të teknologjisë së lartë dhe ngrirja e pasurive të oligarkëve, individëve dhe organizatave ruse me lidhje me administratën e Presidentit Vladimir Putin.

Megjithatë, vendet Evropiane, të cilat mbështeten në gazin natyror të Rusisë, nuk mund të ndalonin importet e gazit natyror menjëherë, që do të thotë se nuk kanë qenë në gjendje të shkaktojnë dëme të thella në ekonominë ruse.

Në të kaluarën, kur vendet Perëndimore vendosën sanksione ndaj vendeve të tilla si Irani dhe Koreja e Veriut, ato shkaktuan pak dëme në ekonomitë e tyre sepse varësia e Perëndimit nga ato vende ishte e ulët.

Sidoqoftë, krahasuar me ato vende, Rusia është një partner tregtar shumë më i madh për vendet Evropiane, veçanërisht në fushën e lëndëve djegëse fosile dhe mineraleve.

Si rezultat, vendosja e sanksioneve ndaj Moskës ka një ndikim të madh në ekonomitë e vetë vendeve zbatuese — diçka që ata nuk e kanë përjetuar me sanksionet e kaluara.

Në këtë kuptim, sanksionet e fundit nuk mund të konsiderohen si efektive krahasuar me sanksionet e kaluara, që do të thotë se është e vështirë për masat për të bërë dëme të mjaftueshme ndaj ekonomisë ruse.

Qëllimi i sanksioneve

Sanksionet e kaluara kishin pasur për qëllim inkurajimin e vendeve për të ndryshuar sjelljen e tyre, për të ndaluar veprime të caktuara dhe për të ardhur në tryezën e bisedimeve.

Sanksionet kundër Iranit dhe Koresë së Veriut u vendosën me qëllim që t’i bënin ata të ndalonin programet e tyre të zhvillimit bërthamor në këmbim të heqjes së masave.

Këto sanksione mund të konsiderohen efektive deri diku, pasi Irani ra dakord për një marrëveshje bërthamore në vitin 2015.

Sidoqoftë, ndërsa masat çuan në nisjen e bisedimeve gjashtë palëshe për të ndihmuar në përfundimin e programit bërthamor të Koresë së Veriut përmes negociatave, korniza nuk po funksionon më.

Koreja e Veriut nuk është rasti i vetëm në të cilin sanksionet ekonomike nuk arritën të japin rezultate të mjaftueshme.

Në rastin e Rusisë, në veçanti, do të jetë e vështirë të bësh Moskën të ndryshojë sjelljen e saj përmes sanksioneve.

Siç u përmend më herët, vendet Evropiane që varen nga Rusia po vendosin sanksione dhe në të njëjtën kohë blejnë gaz natyror nga Rusia, duke krijuar fitime për vendin.

Moska po shfrytëzon strategjikisht gazin natyror për të kërcënuar vendet Evropiane.

Për më tepër, do të ishte e vështirë të rrëzohej regjimi rus ose ta bënte atë të ndryshonte politikat e tij duke shkatërruar ekonominë e vendit përmes sanksioneve dhe duke nxitur pakënaqësinë e publikut.

Kjo sepse edhe nëse Rusia do të dëmtohej ekonomikisht, pakënaqësia publike dhe demonstratat antiqeveritare ka të ngjarë të shtypen me forcë, duke minimizuar çdo ndikim në udhëheqjen në Moskë.

Mbarimi i municioneve

Atëherë cili është qëllimi i sanksioneve kundër Rusisë?

Sanksionet kanë për qëllim rritjen e kostove të luftimit të një lufte dhe heqjen e aftësisë së Rusisë për të vazhduar luftimet.

Ajo që është veçanërisht e rëndësishme është kufizimi i eksporteve në Rusi të produkteve të teknologjisë së lartë duke përfshirë gjysmëpërçuesit dhe gjithashtu parandalimin e vendit nga emetimi i obligacioneve qeveritare jashtë vendit.

Ekonomia ruse që nga rënia e Bashkimit Sovjetik ka qenë shumë e varur nga zinxhirët e furnizimit të vendeve Perëndimore.

Veçanërisht, industria gjysmëpërçuese e Rusisë mungon aq shumë në konkurrencën ndërkombëtare sa që, në fakt, ajo as nuk ekziston. Rusia varet pothuajse tërësisht Taiwan Semiconductor Manufacturing Co. për prodhimin e çipave.

Vendi mbështetet në vendet Perëndimore për përbërës të tillë si ato që përdoren për prodhimin e avionëve dhe ka raporte që pjesët e përdorura në dronët e prodhuar nga rusia devijohen nga pajisjet elektronike të bëra në Perëndim.

Një nga qëllimet e sanksioneve është të parandalojë Rusinë të sigurojë jo vetëm armë, por edhe përbërës për të prodhuar armë zjarri, në mënyrë që prodhimi i armëve të vendit të ndikohet dhe të mbarojë municionet.

Për më tepër, ndërsa Rusia mund të fitojë vazhdimisht të ardhura në valutë të huaj duke shitur naftë bruto dhe gaz natyror në Kinë dhe Indi, po bëhet e vështirë për qeverinë e saj të mbulojë mjaftueshëm kostot masive të luftës dhe përpjekjet për të Rusizuar zonat që ajo zinte vetëm me të ardhurat nga shitjet e energjisë siç ka bërë deri më tani.

Megjithëse vendi ka qenë në gjendje të marrë një sasi të caktuar të ardhurash për shkak të rritjes së çmimeve të naftës së papërpunuar, Moska është detyruar të bëjë zbritje të mëdha në naftën e papërpunuar, duke e bërë më të vështirë financimin e luftës.

Rusia është në një situatë ku duhet të notojë kreditë e luftës, por sanksionet kanë vendosur një pengesë të lartë për vendin për të mbledhur fonde në një mënyrë të tillë. Janë vendosur sanksione në mënyrë që Rusisë t’i mungojnë paratë me të cilat do të vazhdojë luftimet.

Mësime nga sanksionet

Ka shumë mësime që Japonia mund të mësojë nga sanksionet e vendosura ndaj Rusisë. Pika më e rëndësishme është se varësia e tepruar nga vendet me interesa potencialisht konfliktuale vjen me një kosto të madhe.

Ndërsa Japonia u përball me disa probleme në lidhje me projektin e naftës dhe gazit Sakhalin-2, vendosja e sanksioneve ka pasur pak ndikim në ekonominë e saj pasi nuk ka qenë aq e varur nga Rusia si vendet Evropiane.

Megjithatë, çmimet në rritje të naftës së papërpunuar dhe gazit natyror kanë çuar në kosto edhe më të larta në Japoni, e cila tashmë kishte qenë nën presion nga rritja e çmimeve.

Në këtë kuptim, nga perspektiva e sigurisë ekonomike, varësia e tepruar nga vendet me potencial për një konflikt interesash është një çështje që duhet të zgjidhet me shpejtësi.

Është gjithashtu e rëndësishme të kuptohet se sa ato vende po mbështeten në ekonominë Japoneze.

Për të hequr aftësinë e Rusisë për të vazhduar luftimet, mjetet më efektive janë ndalimi i furnizimeve të gjysmëpërçuesve dhe përbërësve të tjerë nga vendet Perëndimore nga të cilat Rusia varet fuqimisht, si dhe sanksionet financiare.

Një listë e tillë sanksionesh do të provohet efektive vetëm kur ata që i vënë ato të jenë të vetëdijshëm se sa shumë mbështetet Rusia në vendet perëndimore.

Qëllimi strategjik i Tokios do të jetë se si mund të krijojë një situatë në të cilën vendet me interesa të mundshme konfliktuale do të mbajnë një marrëdhënie ekonomike me Japoninë dhe do të bëhen kryesisht të varura nga ekonomia japoneze.

Japonia ka ende aftësinë për të prodhuar produkte që nuk mund të imitohen nga vende të tjera.

Rritja e kësaj force dhe pandashmërie dhe bërja e vendeve të tjera të varura nga Japonia është e vetmja mënyrë për të rritur efektshmërinë e sanksioneve./The Japan Times