Rrugëve të propagandës serbe: A ju kujtohet ‘nëna serbe nga fshati Prekale’?

Një nga mashtrimet më të mëdha propagandistike të ndërtuara nga fabrika serbe e gënjeshtrave në vitet 1980 filloi me ardhjen krejtësisht aksidentale të një ekipi gazetaresk nga gazeta e Beogradit Politika në fshatin Prekale të Kosovës (komuna e Istokut).

Ishte shtatori i vitit 1988, në një kohë kur “udhëheqësi” serb Sllobodan Millosheviq tashmë ishte vendosur fort në krye të Komitetit Qendror të Partisë Komuniste të Serbisë dhe po drejtonte në masë të madhe luftën për një “Serbi të unifikuar” me propagandë dhe “popullin” të organizuar masivisht në një lëvizje populiste si levat kryesore të pushtetit. Në këtë histeri të përgjithshme të Serbisë së Madhe, Serbia luftoi në disa fronte: kundër “autonomistëve” në Vojvodinë, “udhëheqjes burokratike” malazeze, “republikave perëndimore” që “mbështetën separatizmin dhe terrorizmin shqiptar” (Sllovenia dhe Kroacia) dhe vazhdoi Fushata e tërbuar kundër shqiptarëve të Kosovës, të cilët që nga marsi i vitit 1981 ishin shpallur “rreziku më i madh për Serbinë dhe Jugosllavinë”.

Paqësimi i Kosovës dhe nënshtrimi i Jugosllavisë ndaj interesave serbe ishte objektivi kryesor, brenda të cilit “revolucioni antiburokratik” dhe projekti i “Serbisë së unifikuar” ishin vetëm një fazë, hapi i parë drejt qëllimit përfundimtar, rezultati përfundimtar i të cilit. ishte krijimi i një “Serbie të Madhe”.

Në këtë atmosferë, gazetarët e Politikës së Beogradit (e përditshmja serbe më e përhapur, më e lexuar, më e respektuar dhe me ndikim të kohës), nën drejtimin e drejtorit dhe kryeredaktorit Živorad Žika Minović (një njeri me besim të veçantë të Millosheviqit), vrapoi në të gjithë Kosovën, duke mbledhur “terror dhe gjenocid” kundër serbëve dhe malazezëve.

Në kërkim të historive dhe fotografive interesante për të vërtetuar “rrezikimin” e serbëve dhe malazezëve atje, fotoreporteri Mioljub Jelesijevic nga ekipi i Politica takoi Vera Racic, një grua serbe, në fshatin Prekale, e cila kishte gjetur veten dhe fëmijët e saj në një fushë pranë shtëpisë së saj dhe bëri disa foto. Por shpejt e kuptoi se gjithçka dukej krejt e zakonshme dhe se një foto e tillë “idilike” nuk mund t’i shërbente aspak qëllimit, ndaj mendoi se si ta bënte foton “më të gjallë”. Një ide origjinale i erdhi në mendje. Ai për një kohë të shkurtër huazoi një pushkë gjuetie nga një fqinj i fshatit (Vera Raciq) dhe kështu u krijua një nga imazhet më të njohura të “heroinës serbe”, “Nëna nga fshati Prekale”, duke mbajtur foshnjën e saj në krahë dhe duke marshuar trimërisht nëpër fushë me pushkë në supe, e vendosur për ta mbrojtur atë me fëmijët dhe familjen e saj.

Në fotografinë origjinale, ajo është e rrethuar nga tre fëmijë të tjerë – të gjithë djem dhe një vajzë (12-14 vjeç), por në fotografitë e publikuara ato janë lënë jashtë (pasi një nga djemtë mban një mjet bujqësor për të mbledhur sanë ose kashtë. – një sfurk, dhe vajza mban enë me ujë si kovë të mbushura me disa lloj bimësh – të cilat të treja me sa duket i kanë zgjedhur në livadh). Dy personat e vetëm në qendër të vëmendjes ishin nëna dhe foshnja, të cilët (së bashku me pushkën në shpatull) dhanë një përshtypje krejtësisht të ndryshme dhe zgjuan emocione.

Fotoreporteri Jelesijevic ndoshta nuk e kishte idenë se sa i famshëm do të bëhej dhe çfarë do të çonte manipulimi i tij.

Makina propagandistike serbe i ra në dorë “Nëna nga Prekala”, saqë për pak ditë ajo ishte në ballinën e Politikës dhe në dublikatat e të gjitha gazetave javore dhe ditore. Së shpejti u shtyp një poster i posaçëm dhe fotografia qarkulloi në të gjithë Jugosllavinë dhe në botë, duke zënë vende të shquara në ekspozita fotografike, duke u përfshirë në lloj-lloj konkurse “për fotografinë më të mirë”, të kurorëzuar me çmime të shumta – me një fjalë fama rreth “Nëna nga Prekala”, e gatshme për të mbrojtur me pushkë foshnjën që mban në krahë, është kthyer në simbol të “rrezikimit të qenies serbe” në Kosovë, por edhe të gatishmërisë për të sakrifikuar dhe mbrojtur veten me çdo kusht.

Kështu – pas “mbytjes në shtyllë të Gjorgje Martinoviqit”, propaganda serbe ndërtoi një tjetër mit, këtë herë me ndihmën e një fotoje të vetme të sajuar gazete.

Mashtrimi u zbulua vite më vonë, krejt rastësisht.

Vera Raciq (si një “serbe e rrezikuar”), pasi u bë “e famshme”, filloi të merrte ndihmë materiale nga Serbia, Evropa dhe bota, kështu që ajo dhe burri i saj Vukoja ndërtuan një shtëpi të re, rinovuan mobiljet e tyre dhe filluan të jetojnë në kushte më të vaforshme”. Dhe kjo nuk i ka pëlqyer fqinjit të tyre dhe pronarit të pushkës së gjuetisë, i cili nuk kishte gjithçka për të fituar, edhe pse familja Raçiq kishte grumbulluar një pasuri falë rekuizitave të tij.

Dhe fqinji serb vendosi të kërkonte drejtësi përmes gjykatave dhe kërkoi nga fqinjët e tij “të rrezikuar”, Raçiq, një pjesë të kompensimit material që ai mendonte se i takonte, pasi mbështetja e tij (pushka e gjuetisë) kishte luajtur një rol të madh në gjithë historia. Burri nuk kishte asnjë arsye të besonte se miti i “nënës së Prekales” nuk do të ekzistonte nëse nuk do t’ia dorëzonte me kaq dëshirë dhe dashamirësi pushkën fotoreporterit të Politikës.

Nuk dihet (të paktën nuk është raportuar në mediat serbe) se si ka përfunduar çështja gjyqësore dhe nëse fqinji i familjes Raciq ka marrë ndonjëherë një copë byreku për kontributin e tij në skenografinë dhe krijimin e kultit e “Nënës së Prekales”

Fakti që ky falsifikim u zbulua, megjithatë, nuk e ka penguar që miti i “Nënës së Prekales” të vazhdojë deri më sot dhe, si shumë trillime të tjera të propagandës serbe, të futet në thesarin kombëtar të “martirizimit dhe heroizmi” i fqinjëve tanë lindorë, ai “qiellor” dhe “i zgjedhur” që prej kohësh ka fshirë të gjithë kufijtë midis së vërtetës dhe gënjeshtrës, mitit dhe realitetit, trillimit dhe realitetit.

Më 24 mars 2017, një pllakë përkujtimore relievore prej bronzi (përmasat 1000 x 700 mm) me figurat e 9 “grave të famshme” nga historia serbe, me mbishkrimin: “Duke vëzhguar djepat, ju ruani fatin e popullit”. u zbulua në ndërtesën e Shtëpisë së Ushtrisë Serbe në Beograd.

Në këtë pllakë përkujtimore, përveç nënës së Shën Savës (Anastasia), princeshës Milica, Diana Budisavljeviq e të tjerëve, vend ka edhe Vera Raçiq, “nëna nga fshati Prekale”.

Serbia është një vend ku propaganda nuk ka kufij dhe skrupuj. Në luftën për ‘interesin kombëtar’ lejohet gjithçka, edhe gënjeshtrat, falsifikimet dhe mashtrimet më të neveritshme.

Kështu ishte, kështu ka mbetur. Për fat të keq./Zlatko Pinter/Kamenjar.com