Putini është duke rrezikuar shumë

Vendimi i tij për të mbledhur një forcë pushtuese përgjatë kufirit të Rusisë me Ukrainën sugjeron se ne jemi gati të hyjmë në një fazë të re të rrezikshme të marrëdhënieve ndërkombëtare, shkruan Thomas Wright, një shkrimtar kontribues në The Atlantic, një bashkëpunëtor i lartë në Institutin Brookings dhe bashkë-autor.

Kur shtetet shtyjnë kundër shteteve të tjera që ata i shohin si kërcënues ose të fuqishëm, shkencëtarët politikë e quajnë këtë sjellje “balansim”. Në një përmbledhje esesh të titulluar Amerika e pakrahasueshme, disa profesorë sugjerojnë se ky akt bazë i konkurrencës gjeopolitike kishte munguar që nga rënia e Bashkimit Sovjetik, sepse Shtetet e Bashkuara ishin shumë më përpara se të gjithë të tjerët.

Sot, megjithatë, balancimi sigurisht se është kthyer – dhe përshkruhet gjerësisht me frazën mjaft të papërsosur dhe amorfe, konkurrencë të fuqive të mëdha. Rusia aneksoi Krimenë në vitin 2014, ndërhyri ushtarakisht në Siri dhe ndërhyri në zgjedhjet presidenciale të SHBA-së në vitin 2016. Ndërkohë, Kina ka ndërtuar ishuj artificialë në Detin e Kinës Jugore dhe ka bërë përparime të shpejta në teknologjitë ushtarake, duke kaluar ndonjëherë edhe Shtetet e Bashkuara. Rusia dhe Kina filluan të balancojnë ndërsa u bënë më të fortë, por edhe sepse Vladimir Putin dhe Xi Jinping shqetësoheshin se nëse liberalizmi perëndimor do të kishte sukses globalisht, ai mund të përbënte një kërcënim ekzistencial për regjimet e tyre.

Pas Luftës së Ftohtë, Shtetet e Bashkuara mundën, dhe ndonjëherë i trajtuan, preferencat gjeopolitike të fuqive rivale apo edhe miqësore si një mendim i mëvonshëm. Këtë nuk mund ta bëjë më. Në fakt, grumbullimi rus i një force pushtuese prej 175,000 personash përgjatë kufirit të saj me Ukrainën sugjeron se ne jemi gati të hyjmë në një fazë të re të rrezikshme të rivalitetit ndërkombëtar.

Askush nuk e di pse Putini duket se po zgjedh këtë moment për të shkuar pas Ukrainës. Një pushtim nuk mund t’i atribuohet në mënyrë të besueshme një veprimi specifik perëndimor ose një ngjarjeje nxitëse, siç është një ndërhyrje në Siri ose Bashkimi Evropian që i ofron Ukrainës një marrëveshje asociimi në vitin 2013. Disa kanë argumentuar se Putini është i frustruar që Ukraina nuk po respekton zotimet e saj sipas marrëveshjet e Minskut të 2014 dhe 2015 për t’i dhënë rajoneve të dominuara me rusë një veto mbi marrëdhëniet e Ukrainës me Perëndimin – por prap, ky nuk është një zhvillim i ri.

Një interpretim është se Rusia po përdor kërcënimin me pushtim për të detyruar një diskutim të vërtetë për zbatimin e marrëveshjeve të Minskut dhe të ardhmen e sigurisë evropiane.

Skenari më i errët është pushtimi i menjëhershëm. Në një ese të korrikut të titulluar “Mbi unitetin historik të rusëve dhe ukrainasve”, Putin argumentoi se të dy vendet përbënin “një popull” dhe se “sovraniteti i vërtetë i Ukrainës është i mundur vetëm në partneritet me Rusinë”.

Analistët perëndimorë kanë vërejtur prej kohësh se vendosmëria ruse dhe kineze mund të jetë kundërproduktive. Përpara aneksimit të Krimesë nga Rusia, Ukraina ndihej e ndarë mes Perëndimit dhe Rusisë. Më pas, Ukraina filloi të lëvizte në mënyrë të qëndrueshme gjeopolitike drejt perëndimit. Në mënyrë të ngjashme, goditja e Kinës ndaj Hong Kongut forcoi qëndrimet në Tajvan kundër bashkimit paqësor sipas modelit “një vend, dy sisteme”. Një pushtim do të ishte përgjigja e Putinit ndaj kësaj kritike – nëse aktet e vogla të agresionit krijojnë ndjenja antiruse, ai thjesht do të dyfishohoj atë dhe do të imponojë vullnetin e tij.

Ky është një rrezik I madh. Nëse Rusia nuk shkatërron shpejt forcat ukrainase, konflikti mund të zgjatet, me ndihmën ushtarake perëndimore që derdhet në Ukrainë. Viktimat e pashmangshme civile dhe shkatërrimi i pronës mund të ndezin opinionin publik në pjesën lindore të Ukrainës, gjë që mund të çojë në një kryengritje.

Ka pakë gjasa që udhëheqësit jo-atlantikë të mbajnë një qëndrim të fortë në favor të Ukrainës dhe kundër Rusisë, por ata duhet të dinë se nëse Putini merr Ukrainën, Rubikoni do të jetë kapërcyer. Fuqitë aziatike (India dhe Japonia) shpresojnë në planin afatgjatë të zbehin bashkëpunimin ruso-kinez. Një pushtim i tillë do ta bënte Rusinë gjithnjë e më të varur nga Kina dhe ndoshta politikisht borxhli ndaj saj për mbështetjen gjatë kësaj krize. India dhe Japonia kanë një interes strategjik për të parandaluar që kjo të ndodhë. Në përgjithësi, shkatërrimi i shtetit ukrainas do të shkaktonte një përshpejtim rivaliteti midis Shteteve të Bashkuara dhe Rusisë, veçanërisht nëse Putin do të hakmerrej për ndihmën ushtarake perëndimore për Ukrainën. Kjo do të rezultonte në presion masiv ndaj aleatëve të SHBA-së të cilët nuk janë pjesë e NATO-s për të reduktuar lidhjet me Moskën dhe për ta izoluar atë.

Kjo krizë nuk ka të bëjë vetëm me marrëveshjet e Minskut apo mosmarrëveshjen mes Rusisë dhe Ukrainës. Bëhet fjalë nëse jemi të gatshëm të shohim një përshkallëzim dramatik të konfrontimit ushtarak midis fuqive të mëdha, që do të tronditë rendin ndërkombëtar deri në themel. Përpjekja diplomatike për ta parandaluar këtë duhet të jet