Pas pushtimit të Ukrainës, një vlerësim për ndikimin rus në Austri

/The Washington Post

VJENE – “Polizei!” bërtitën oficerët kur hynë me force në një apartament në katin e tretë në kryeqytetin austriak, duke lëvizur për të kapur një burrë të trashë që qëndronte pranë një qoshe kuzhine. Sipas raporteve të policisë austriake, i dyshuari – një zyrtar i gjatë në shërbimet e sigurisë së Austrisë – u hodh drejt celularit të tij dhe u përpoq ta thyente atë në dysh.

Të dhënat e telefonit nga bastisja e vitit të kaluar, së bashku me një laptop kompjuter, USB dhe një grup dokumentesh, tani po rezultojnë kritike për një rast shpërthyes që ka fituar një urgjencë të re pas pushtimit rus të Ukrainës, duke nxitur pyetje rreth shkallës në të cilën ndikimi i Moskës arriti të përshkojë këtë komb evropian.

Egisto Ott menaxhonte agjentë të fshehtë në shërbimin e brendshëm austriak të sigurisë dhe gjithashtu shërbeu në Turqi dhe Itali si oficer i inteligjencës, dhe ai dyshohet se i kishte shitur Rusisë sekrete shtetërore, si dhe kishte dhënë informacione për armiqtë e perceptuar të Kremlinit në Perëndim, sipas zyrtarëve evropianë të sigurisë dhe dokumenteve hetimore austriake.

Rasti Ott, thonë zyrtarët e sigurisë, është një nga shumë problemet e brendshme që kontribuan në shpërbërjen e vitit të kaluar të agjencisë vendase të inteligjencës austriake – BVT – dhe ka bërë që agjencitë e tjera evropiane të kufizojnë lidhjet e tyre me Vjenën ose ta ndërpresin atë nga shkëmbimi i inteligjencës për disa çështje që kanë të bëjnë me Rusinë.

“Ndikimi rus në Austri duhet të hetohet tërësisht,” tha anëtarja e parlamentit të opozitës, Stephanie Krisper. “Për shumë vite, lidhjet me Moskën përshkuan sistemin tonë politik. Tani, varësia ekonomike dhe politike nga Rusia më në fund është bërë e dukshme për të gjithë si një kërcënim sigurie”.

Zyrtarët evropianë të sigurisë dhe dokumentet hetimore sugjerojnë se Ott po krijonte një plan me oficerë të tjerë të inteligjencës austriake për të riorganizuar shërbimet e sigurisë si një departament i ri brenda Ministrisë së Jashtme.

Në atë kohë, Ministria e Jashtme drejtohej nga Karin Kneissl, një diplomate dhe akademike e sjellë në qeveri nga Partia e Lirisë së ekstremit të djathtë. Një partner i koalicionit qeveritar nga viti 2017 deri në 2019, Partia e Lirisë krijoi lidhje veçanërisht të ngrohta me Kremlinin, duke dërguar anëtarë në një udhëtim zyrtar të vitit 2017 në Krimenë e aneksuar nga Rusia.

Dasma e Kneissl në vitin 2018 u bë simboli më i dukshëm i përqafimit të Rusisë nga elita politike. Lista e të ftuarve ishte një kush është kush i politikës austriake – përfshirë ish-kancelarin Sebastian Kurz. Megjithatë, ylli i ftuar ishte presidenti rus Vladimir Putin. Gjatë festimeve, Kneissl bëri vals me Putinin dhe u fotografua duke u përkulur para liderit rus ndërsa ai i puthte dorën.

I burgosur për tre javë vitin e kaluar, Ott u lirua dhe u pezullua nga puna në pritje të hetimeve të mëtejshme. Ai ka mohuar publikisht të gjitha akuzat, duke pretenduar një komplot kundër tij për të qenë një sinjalizues i cili dënoi ekseset e departamentit dhe kërkesat nga agjencitë e huaja “miqësore” të inteligjencës që ai tha se ishin “të paligjshme”. Ai ka kundërshtuar rrëfimin zyrtar të bastisjes së banesës së tij në Vjenë, duke pretenduar se oficerët nuk janë deklaruar si policë dhe se fillimisht ka rezistuar sepse i ngatërroi me grabitës. Këtë vit, një gjykatë la në fuqi pretendimin e tij se gjatë arrestimit të tij ishte përdorur forcë e tepruar.

“Ata po më akuzojnë për dhënien e sekreteve shtetërore Rusisë, por unë nuk e kam bërë”, tha Ott për ZackZack, një faqe interneti austriake. Ai shtoi, “Ata kanë shikuar shumë TV”.

Shumë besim në Rusi

Nëse disa vende në Evropë – veçanërisht Polonia dhe shtetet baltike – e shihnin Rusinë nën Putinin si një kërcënim strategjik, Austria ishte ndër ato që në vend të kësaj e pa Moskën si një mundësi të artë.

Në vitet 2000, ngritja e një njeriu të fortë – Putin – në Kremlin u pa në terma pragmatikë në Austri. Rusia renditet ndër investitorët kryesorë të huaj të këtij vendi. Në fund të vitit 2021, kompanitë ruse mbanin asete në vlerë prej 25.5 miliardë dollarësh në vend, duke përfshirë një qendër kryesore për eksportet e rëndësishme evropiane të gazit natyror të Moskës. Austria u bë një investitor i madh në tubacionin Nord Stream 2, i cili do të dyfishonte rrjedhën e gazit natyror rus në Evropë, por Nord Stream 2 u anulua pas pushtimit të Ukrainës nga Rusia, pavarësisht rezistencës fillestare austriake për të hequr dorë nga projekti.

Një derë rrotulluese u hap midis gradave më të larta të qeverisë austriake dhe kompanive të mëdha shtetërore ruse. Dy vjet pas largimit nga qeveria, Kneissl, për shembull, mori një pozicion shumë të paguar në bordin e gjigantit shtetëror rus të energjisë Rosneft. Ajo gjithashtu shkroi kolumne opinionesh për RT (Russia Today), një media propagandistike e Kremlinit.

Ish-kancelari austriak Christian Kern ishte në bordin e Hekurudhave Ruse. Wolfgang Schüssel, një tjetër ish-kancelar i Austrisë, ishte në bordin e Lukoil, një tjetër gjigant energjetik rus.

Kern dhe Schüssel të dy dhanë dorëheqjen nga pozicionet e tyre pas pushtimit të Ukrainës nga Rusia më 24 shkurt. Kneissl dha dorëheqjen nga posti i saj me Rosneft në maj.

Nën dyshimin

Nga viti 2017 deri në vitin 2021, Ott dyshohet se ka bashkëpunuar me një ish-zyrtar të lartë të inteligjencës Austriake, Martin Weiss, si dhe me Jan Marsalek, 42 ​​vjeç, një biznesmen austriak i kërkuar në Gjermani dhe besohet të jetë i fshehur në Rusi, sipas zyrtarëve të sigurisë dhe dokumenteve hetimore.

Një zyrtar evropian i sigurisë tha se Marsalek – i cili u zhduk pasi mori një fluturim privat nga Austria në Bjellorusi në qershor 2020 – banoi për një kohë në një kompleks apartamentesh në Moskë të kontrolluar nga një prej agjencive të inteligjencës ruse. Ai zyrtar tha gjithashtu se Marsalek është pajisur me një identitet të ri rus.

Zyrtarët e sigurisë thanë se Ott kishte qenë i dyshuar për vite përpara arrestimit të tij vitin e kaluar, por se autoritetet austriake nuk ishin kurrë në gjendje të ngrinin një ndjekje penale. Zyrtarët austriakë ishin paralajmëruar nga CIA 10 muaj më parë se Ott dyshohej se u shiste informacione rusëve. Amerikanët rinovuan paralajmërimin e tyre në nëntor dhe kërcënuan të tërhiqeshin nga një konferencë e sigurisë në Holandë nëse Ott lejohej të merrte pjesë, sipas zyrtarëve evropianë të sigurisë.

Ultimatumi i CIA-s i shtyu austriakët të merrnin një urdhër kërkimi për shtëpinë e Ott-it prej 3,200 metrash katrorë në kodrat smerald të jugut austriak, me arsyetimin e “dyshimit për dhënjen e sekreteve shtetërore”.

Kërkimi, megjithatë, nuk arriti të zbulonte prova kryesore, sipas zyrtarëve austriakë. Agjencia e inteligjencës megjithatë kërkoi ta pezullonte atë në pritje të hetimeve të mëtejshme, por një gjykatë administrative për nëpunësit civilë e bllokoi atë veprim. Autoritetet austriake më pas e ricaktuan Ott për të punuar në një akademi policie, ku supozohej se nuk kishte më akses në bazat e të dhënave të inteligjencës perëndimore.

Në një rast, sipas zyrtarëve evropianë, Ott dyshohet se kërkoi informacion nga inteligjenca britanike që mund të ishte përdorur për të përcaktuar nëse një grua e akuzuar më parë si spiune ruse ishte ende në radarin e shërbimeve perëndimore të sigurisë.

Për më tepër, një analizë prej tre faqesh u zbulua në telefonin celular të Ott-it që dukej se vlerësonte mangësitë e operacionit rus në Berlin dhe ofronte rekomandime se si inteligjenca ruse mund të bënte më mirë në të ardhmen. Analiza, për të cilën zyrtarët perëndimorë besojnë se ishte shkruar nga Ott, sugjeroi se një “tradhtarë” ose dezertues mund të kishte dhënë informacion që komprometonte planin pasi Krasikov nuk arriti të ikte pa u zbuluar.

“Ndaloni menjëherë të gjitha operacionet e planifikuara derisa “tradhtari” ose dezertori të jetë eliminuar,” paralajmëroi dokumenti.

Ajo që vjen më pas në rastin Ott është e paqartë. Zyrtarët aktualë dhe ish-zyrtarë të sigurisë jashtë Austrisë mbeten skeptikë se hetimet e ndryshme parlamentare dhe hetime të tjera do të hetohen mjaft thellë.

“Këto janë gjëra që qeveria austriake duhet t’i vërë në dyshim dhe t’i arrijë deri në fund, por unë personalisht nuk e di nëse austriakët do të shkojnë kaq larg,” tha Sonya Seunghye Lim, një ish-shefe e CIA-s në Evropë. “Unë mendoj se qëndrimi i tyre për dekada, duke u kthyer në vitet ’40 dhe ’50, ka qenë gjithmonë se ata nuk do të donin të zbulonin të vërteta të pakëndshme.”