Pas mobilizimit, Kremlini po i kthehet diplomacisë së ‘bombës së pistë’

Rusia ka rritur pretendimin, ndërkombëtarisht dhe brenda vendit, se Ukraina po përgatitet të përdorë një “bombë të pistë”. Ky është një përshkallëzim i madh i diplomacisë dhe retorikës ushtarake. A do të pasojë përshkallëzimi i fushëbetejës?

Më 23 tetor, Ministri i Mbrojtjes Sergei Shoigu telefonoi homologët e tij francezë, turq, britanikë dhe amerikanë, në atë mënyrë, për të paralajmëruar se Ukraina po planifikonte të përdorte një bombë të pistë në territorin e saj. Të nesërmen, shefi i Shtabit të Përgjithshëm Valery Gerasimov ia përsëriti këtë homologut të tij amerikan, gjeneralit Mark Milley. Pretendimi është i pabazuar dhe Rusia nuk ka ofruar asnjë provë për ta mbështetur atë.

Një bombë e ndyrë – një eksploziv konvencional që përfshin materiale radioaktive që do të shpërndaheshin nga shpërthimi – është një armë e paprovuar e pothuajse asnjë dobi ushtarake. Edhe nëse Ukraina nuk do të kishte momentum në fushën e betejës, do të kishte pak arsye që ajo të mendonte ta përdorte një të tillë. Qeveritë perëndimore e kanë kundërshtuar me vendosmëri pretendimin e pambështetur të Rusisë.

Që nga telefonatat e Shoigut, figura të tjera të larta ruse kanë përforcuar pretendimin për bomba të pista, duke përfshirë ministrin e Jashtëm Sergei Lavrov dhe kreun e forcës së mbrojtjes nga rrezatimi, kimike dhe biologjike në Ministrinë ruse të Mbrojtjes, Igor Kirillov. Është bërë shpejt një temë dominuese në lajmet dhe programet e bisedave të televizionit shtetëror rus (edhe pse jo të gjithë të ftuarit kanë qenë të informuar rreth kësaj). Kjo është një përpjekje e përbashkët për të futur një kërcënim të imagjinuar në popullatën e gjerë.

Kjo stuhi e diplomacisë ushtarake dhe propagandës së brendshme vjen në sfondin e dy zhvillimeve, një në fushën e betejës dhe një në shtëpi. Në fushën e betejës, Rusia, pasi ka pësuar humbje të mëdha rreth Kharkiv-it në verilindje, është nën presion rreth Khersonit në jug dhe po humbet gjithashtu terren rreth Bakhmutit, zona e saj e vetme me fitime të fundit.

Në fund të tetorit, Shoigu e informoi Putinin se mobilizimi kishte përfunduar. Ashtu si njoftimi i tij i vonuar dhe ngurrues vetëm një muaj më parë tregoi se Kremlini e kuptoi sa keq po shkonte lufta, fundi i mobilizimit tregon se Kremlini i kupton rreziqet me të cilat përballet duke imponuar kërkesa të tepruara ndaj shoqërisë ruse.

Mobilizimi provokoi ankth të thellë në të gjithë vendin, megjithatë ai nuk e ndryshoi rrjedhën e luftës dhe Kremlini tani po kërkon mënyra më pak ndërhyrëse për të organizuar shoqërinë rreth sjelljes së saj. Më 19. Tetor pasi vendosi ligjin ushtarak në katër rajone të okupuara të Ukrainës, Putin prezantoi “nivele të reja alarmi” në të gjithë Rusinë. Këto u japin autoriteteve kompetenca të reja të konsiderueshme dhe të përcaktuara në mënyrë të paqartë për të kufizuar ose detyruar lëvizjet e qytetarëve, kontrollin e aseteve dhe monitorimin e komunikimeve. Ndërsa kjo i ngjan një forme të “ligjit ushtarak”, do të jetë më pak efektiv se drafti ushtarak për të ndihmuar Kremlinin të ndjekë penalisht luftën.

Është më e qartë se kurrë se Rusia – e humbur në fushën e betejës dhe e paaftë për të mobilizuar shoqërinë – nuk mund ta fitojë luftën. Ajo mund vetëm të shpresojë të ndalojë luftën dhe të kufizojë humbjet e mëtejshme duke imponuar kosto dhe duke bërë kërcënime. Ajo kërkon ta bëjë këtë duke u përshkallëzuar përtej fushëbetejës, me sulme me raketa për të shkatërruar një të tretën e furnizimit me energji elektrike të Ukrainës; me dronë iranianë për të terrorizuar popullsinë urbane; me sulme të dyshuara dhe zbulim të infrastrukturës së lidhjes së Perëndimit; dhe duke minuar digën Nova Kakhovka në Kherson, e cila i jep mundësinë për të përmbytur të gjithë zonën – një tërheqje “tokë e mbytur” për të plotësuar taktikat e saj më tradicionale të tokës së djegur.

Por asnjë nga këto nuk është ndryshimi i lojës. Dhe Rusia e di se përshkallëzimi bërthamor është ajo që alarmon më shumë Perëndimin. Veprimet e saj të rrezikshme në termocentralin bërthamor të Zaporizhzhia kanë ngjallur shqetësime për muaj të tërë. Në shtator, Putini përforcoi kërcënimet që bëri në fillim të luftës për të përdorur armë bërthamore. Shtetet perëndimore që atëherë kanë përcjellë, publikisht dhe privatisht, paralajmërimet e tyre kundër një gjëje të tillë. Rusia tani po lëshon paralajmërimet e veta, krejtësisht të pabesueshme, për një bombë të pistë ukrainase. Çfarë shpreson të arrijë?

Nuk ka gjasa që ky të jetë një prelud i një sulmi me flamur të rremë ekuivalent të drejtpërdrejtë – pra, përdorimi i një bombe të pistë nga vetë Rusia. Kjo do të shkaktonte neveri ndërkombëtare, duke shkelur tabunë bërthamore duke shpërndarë materiale radiologjike për përfitime të papërfillshme ushtarake. Shqetësimi i vërtetë është se Rusia mund të përdorë një armë të vërtetë bërthamore. Kirillov pa dashje e la të kuptohet për këtë duke pretenduar se një bombë e pistë ukrainase do të ishte një “provokim” që do të mashtronte Perëndimin duke menduar se Rusia kishte shpërthyer “një armë të zbërthimit me rendiment të ulët” – pavarësisht nga lehtësia e dallimit të shpërthimeve konvencionale nga ato bërthamore.

Tre aspekte të thirrjeve të Shoigut e thellojnë këtë shqetësim. Së pari, përveç Turqisë – të cilën Rusia e sheh si një lajmëtar në Perëndim dhe ndërmjetësues i marrëveshjeve – ai telefonoi vetëm shtetet bërthamore perëndimore. Ai nuk e quajti Gjermaninë jo-bërthamore, e cila, si një lidhje potencialisht më e dobët në aleancën perëndimore, përndryshe do të ishte një objektiv i qartë i një përpjekjeje për të ndikuar në politikën perëndimore. Së dyti, Shoigu paralajmëroi kundër “përshkallëzimit të pakontrolluar” – një referencë e qartë për përdorimin e mundshëm të armëve bërthamore përtej atyre të përdorura për qëllime të kufizuara, taktike. Së treti, ai (dhe burime të tjera ruse) akuzuan vendet perëndimore, veçanërisht Mbretërinë e Bashkuar, për ndihmën e Ukrainës për të ndërtuar një bombë të pistë.

Paralajmërimet e Rusisë kanë dy shpjegime të mundshme. E para është se Shoigu dhe propagandistët shtetërorë të Rusisë po dyfishojnë bllofin bërthamor të Putinit me shpresën për të detyruar Perëndimin të vendosë një armëpushim ndaj Ukrainës. Nëse përgjigja e Perëndimit, si më parë, është të bëjë të qarta pasojat për Rusinë dhe jo të kërkojë një kompromis, kjo do të jetë hera e tretë që thirret bllofi bërthamor i Rusisë në këtë luftë.

E dyta është se kjo është një përpjekje e vërtetë, por jashtëzakonisht e ngathët për të krijuar një pretekst për përshkallëzimin bërthamor. Ndërsa Rusia përballet me humbje të mëtejshme në terren, shqetësim në rritje në vend dhe izolim të konsiderueshëm jashtë vendit – duke përfshirë sanksione të rënda dhe në rritje – ajo përballet me logjikën e zvogëlimit të zgjedhjeve: ose t’i japë fund luftës duke u tërhequr plotësisht nga Ukraina, ose të përdorë – në rrezik të tmerrshëm për të vetë – mjeti më shkatërrues i disponueshëm për ta luftuar atë.

Ky artikull u botua fillimisht nga Instituti Ndërkombëtar për Studime Strategjike./The Moscow Times