Mali i Zi gënjeu se kishte ngrirë pasuritë e rusëve që u futen në listë të zezë nga BE për shkak të luftës në Ukrainë

Në vazhdën e pushtimit të plotë të Ukrainës nga Rusia në shkurt 2022, Mali i Zi, dikur një aleat i ngushtë i Moskës, njoftoi pas pak zvarritjesh se po i bashkohej sanksioneve perëndimore kundër Kremlinit. Menjëherë pas kësaj, Podgorica, një anëtare e NATO-s dhe aspirante për t’u anëtarësuar në BE, pretendoi se kishte konfiskuar asetet e rusëve që ishin futur në listën e zezë nga Brukseli.

Vendimi u paralajmërua nga mediat, duke bërë tituj në të gjithë rajonin e Ballkanit dhe u përfshi në një raport zyrtar të Komisionit Evropian, organi më i lartë ekzekutiv i BE-së. Kishte vetëm një problem: Nuk ishte e vërtetë.

Në vend të dhjetëra, Podgorica kishte ngrirë vetëm pasuritë — një apartament dhe një hapësirë magazinimi — të një shtetasi rus të sanksionuar nga BE, një ish-udhëheqës separatist në Ukrainën lindore, ka mësuar Shërbimi Ballkanik i Radios Evropa e Lirë. Të tjerët u përfshinë gabimisht.

Moska në Adriatik

Për vite me radhë, Mali i Zi — në veçanti bregdeti i tij në bregdetin e Adriatikut — ka tërhequr rusët e pasur që kërkojnë të parkojnë një pjesë të pasurisë së tyre në pasuri të paluajtshme. Edhe tani, mbështetja e Malit të Zi ndaj sanksioneve perëndimore nuk duket se po i pengon rusët të rrëmbejnë apartamente, vila dhe ndërtesa të tjera në Mal të Zi.

Shtetasit rusë zotërojnë rreth 19,000 prona në Mal të Zi, sipas të dhënave të vitit 2022 nga Administrata e Regjistrimit të Tokave, duke përfshirë oligarkun Oleg Deripaska, i cili është sanksionuar nga Perëndimi.

Në shumicën e rasteve, përcaktimi i pronarëve aktualë është i ndërlikuar pasi shumë nga asetet mund të jenë në emër të anëtarëve të familjes ose kompanive, siç është rasti i Deripaskës. Por në qershor 2022, ministri i atëhershëm i Brendshëm Filip Adzic njoftoi një fitore të madhe për Podgoricën në goditjen e shtetasve rusë të sanksionuar që mbanin prona në Mal të Zi.

“Për 44 prona, Administrata e Regjistrimit të Tokës nxori vendime që kufizojnë mbajtjen e pronës në Mal të Zi. Ai zbatohet për 34 shtetas rusë që janë sanksionuar,” tha Adziç në atë kohë.

Ky sukses i supozuar u përfshi në raportin vjetor të Komisionit Evropian për Malin e Zi të lëshuar katër muaj më vonë.

Megjithatë, entuziazmi fillestar nuk ishte i justifikuar. Pas qasjes dhe analizimit të dokumenteve zyrtare, Shërbimi Ballkanik i Radios Evropa e Lirë ka mësuar se në vend të 34, vetëm një shtetasi rus të sanksionuar nga BE-ja i është ngrirë prona në Mal të Zi. 33 të tjerët nuk ishin në asnjë listë sanksionesh, por ndodhi që të ndajnë emrat dhe mbiemrat e atyre që ishin. Pasuritë e tyre janë ngrirë përkohësisht derisa gabimi është kuptuar dhe më pas është korrigjuar.

Në përgjigje të pyetjeve të Shërbimit Ballkanik të Radios Evropa e Lirë, Administrata e Regjistrimit të Tokave të Malit të Zi shpjegoi se ishte një gabim i sinqertë, pa qëllim për të mashtruar, dhe kryesisht për shkak të konfuzionit fillestar dhe informacionit jo të plotë mbi të cilin rusët në listën e zezë të BE-së në të vërtetë kishin pasuri në Mali i Zi.

Ministria e Brendshme, e cila fillimisht kishte njoftuar goditjen më të gjerë të aseteve ndaj rusëve të sanksionuar, nuk iu përgjigj kërkesave të Radios Evropa e Lirë për koment.

Administrata e Regjistrimit të Tokave tha në një deklaratë se kishte ekzaminuar të gjithë listën e shtetasve rusë, të cilët, në atë kohë, ishin sanksionuar nga BE, duke kërkuar përputhje të mundshme me rusët që zotëronin pasuri në Mal të Zi. Në këtë kërkim u gjetën 34 persona, emrat dhe mbiemrat e të cilëve përputheshin me ato në listën e zezë të BE-së.

“U morën vendime…për të ngrirë aksesin në pronë [në Mal të Zi] për shkak të rrezikut të vlerësuar që pronat e poseduara në fjalë mund të shiten ose të përdoren si kolateral për të siguruar kredi bankare,” tha në deklaratë Administrata e Regjistrimit të Tokës.

Ines Mrdovic, një aktiviste e Aksionit për të Drejtat Sociale, një OJQ malazeze që mbron qeverisjen e mirë, fajëson institucionet malazeze.

“Është e gabuar t’i ofrohet BE-së informacione që nuk pasqyrojnë situatën në terren”, tha Mrdovic për Radion Evropa e Lirë.
Identiteti i një shtetasi rus, pasuritë e të cilit ishin ngrirë saktë në Mal të Zi nuk u bë kurrë publik. Megjithatë, dokumentet zyrtare të parë nga Shërbimi Ballkanik i Radios Evropa e Lirë tregojnë se ka të ngjarë të ishte Marat Bashirov, një strateg politik rus, i cili ishte një udhëheqës i lartë në rajonin e Luhanskut të Ukrainës, i cili është pjesërisht i pushtuar nga separatistët e mbështetur nga Rusia.

Bashirov ka një apartament me përmasa 33 metra katrorë në Becici në bregdetin Adriatik të Malit të Zi. Ai është gjithashtu bashkëpronar me disa individë të tjerë të një depoje në të njëjtën ndërtesë.

Zyrtarët malazezë e ngatërruan trajtimin e tyre të të gjithë çështjes, thotë Mrdovic, duke vepruar në një mënyrë që nuk ishte mjaft transparente as për qytetarët e saj dhe as për partnerët evropianë.

“Ne futemi në situata ku dikush thotë një gjë dhe një tjetër diçka tjetër. Dhe pastaj pyet veten se çfarë është në të vërtetë e saktë. Në çdo rast, është e tmerrshme që partnerëve tanë evropianë nuk u jepet informacion i plotë dhe i saktë,” thotë Mrdovic.

Orientimi drejt perëndimit

Mali i Zi ka forcuar lidhjet me Perëndimin në vitet e fundit, duke u bashkuar me NATO-n në 2017 dhe duke aplikuar për anëtarësim në BE në 2008. Shkuarja e vendit drejt Perëndimit ka acaruar Rusinë, aleatin e saj tradicional. Në vitin 2016, qeveria pro-perëndimore akuzoi forcat e mbështetura nga Rusia për një përpjekje për grusht shteti në prag të zgjedhjeve parlamentare.

Në tetor, Parlamenti Evropian miratoi një rezolutë për Malin e Zi, duke përshëndetur respektimin e sanksioneve të BE-së ndaj Rusisë, duke shprehur gjithashtu shqetësimin për numrin e madh të qytetarëve rusë, përfshirë shumë oligarkë, të cilët janë vendosur në Mal të Zi.

“Ne u bëjmë thirrje autoriteteve malazeze të sigurojnë që vendi të mos bëhet një qendër për kompanitë dhe individët që duan të anashkalojnë sanksionet,” thuhet në rezolutë.

Në një vizitë në Podgoricë më 31 tetor, presidentja e Komisionit të BE-së, Ursula von der Leyen i kërkoi Malit të Zi që të çojë përpara procesin e tij të integrimit në Bashkimin Evropian.

“Mali i Zi ka qenë për një kohë të gjatë vendi më i përparuar i Ballkanit Perëndimor në rrugën e pranimit në BE dhe jam i lumtur të shoh që ju jeni të vendosur të mbani…pozitën,” tha von der Leyen pas bisedimeve me Presidentin Jakov Milatoviç.

Malit të Zi iu dha statusi i kandidatit për në BE në 2010, por ka mbyllur vetëm tre nga 33 kapitujt e pranimit — fusha të qeverisjes ku ata që shpresojnë BE-në duhet të prezantojnë politika dhe reforma të reja në mënyrë që të përputhen me standardet e bllokut.

Delegacioni i BE-së në Podgoricë nuk iu përgjigj kërkesave të Radios Evropa e Lirë për koment lidhur me këtë çështje.

Në vitin 2023, Freedom House e përcaktoi Malin e Zi si një regjim hibrid dhe jo si një demokraci “për shkak të një krize kushtetuese të shkaktuar nga mosfunksionimi i ri politik, me rënien e dy qeverive në vazhdimësi të shkurtër, lëvizjet antikushtetuese që penguan proceset zgjedhore dhe Gjykatën Kushtetuese, dhe një bllokadë për formimin e një qeverie të re”./The Geopost/