Kolumne – “Më mirë se aleancë”, Rusia dhe Kina një hap më afër kundër SHBA-së

Nga Peter Apps

Javën e kaluar, Presidenti i SHBA-së, Joe Biden hapi “Samitin për Demokraci” në të cilin morën pjësë 100 vende, duke përshkruar modelet autoritare të Rusisë dhe Kinës si “sfida përcaktuese e kohës sonë”. Udhëheqësit e këtyre dy kombeve mbajtën videokonferencën e tyre të mërkurën për të treguar një front të bashkuar si përgjigje.

Pas një njoftimi për një bazë të mundshme ruso-kineze në hënë, një samit trepalësh Indiano-Kinezo-Rus në sfondin e përkeqësimit të marrëdhënieve midis Perëndimit dhe Moskës e Pekinit, thirrja midis Presidentëve Vladimir Putin dhe Xi Xinping ishte Takimi i tyre i 37-të virtual apo fizik që nga viti 2013.

Të dy do të takohen për herë të parë personalisht që nga viti 2019 në Lojërat Olimpike Dimërore në shkurt. Duke e quajtur njëri-tjetrin “mik i dashur” dhe “mik i vjetër”, ata i kanë afruar vendet e tyre më pranë njëri-tjetrit gjatë pandemisë, duke u paraqitur si një kundërpeshë në rritje, gjithnjë e më e bashkuar ndaj një SHBA-je të paparashikueshme dhe një Perëndimi të lëkundur.

Kjo përfshinte diskutimin e një “infrastrukture të pavarur financiare” të mërkurën, që do të reduktonte efektet e çdo sanksioni të Shteteve të Bashkuara ose Perëndimit. Zyrtarë të tjerë informuan perspektivat për një bazë të përbashkët hënore ruso-kineze dhe një samit trepalësh Rusi-Kinë-Indi, të gjitha pa mëdyshje që synojnë kufizimin ose balancimin e shtrirjes së Uashingtonit dhe aleatëve të tij.

Se sa larg shkon kjo me të vërtetë, mbetet shumë më pak e qartë. Deklarata kineze nuk iu referua as NATO-s dhe as Ukrainës, në të cilën Kina është aktualisht investitori më i madh i huaj dhe për të cilën Shtetet e Bashkuara dhe aleatët e saj shqetësohen se mund të jetë në prag të një pushtimi të ri nga forcat ruse.

Deklarata ruse, në të kundërt, përmbante një shprehje mbështetjeje për pozicionin e Kinës ndaj Tajvanit, të cilin ajo e konsideron një provincë mashtruese dhe ka kërcënuar gjithnjë e më shumë se do të përdorë forcën ushtarake kundër. Kjo mund të tregojë se cili nga dy kombet ka nevojë më të madhe për mbështetje të menjëhershme – edhe pse Pekini është pothuajse me siguri i lumtur që ka Putinin si mysafirin e huaj të profilit më të lartë në Lojërat Olimpike pas një bojkoti diplomatik të udhëhequr nga SHBA.

ALEANCAT E KOMPLIKUARA

Në të vërtetë, as partneriteti Rusi-Kinë dhe as numri shumë më i madh i aleancave, miqësive dhe marrëdhënieve të tjera të ndërlikuara të Shteteve të Bashkuara nuk janë të thjeshta dhe as ka gjasa të bëhen të tilla. Ndërsa tensionet në rritje me Shtetet e Bashkuara shtynë në mënyrë të pashmangshme Rusinë dhe Kinën së bashku, ato kanë interesat dhe aleancat e tyre konkurruese – jo më pak marrëdhëniet e tyre të ndërlikuara me Indinë, një mik i Rusisë por armik strategjik i Kinës.

Ato gjithashtu kanë rivalitetin e tyre të gjatë në Azinë Qendrore, si dhe të dyja përpiqen të ndërtojnë sfera të reja ndikimi në Ballkan në veçanti. Megjithatë, aleancat e Amerikës janë të paktën po aq komplekse – siç tregoi ndoshta padashur Samiti për Demokraci.

Lista e ftesave i përjashtoi dukshëm anëtarët e NATO-s – Hungarinë dhe Turqinë – të akuzuara se po bëhen gjithnjë e më autoritare, si dhe aleatët e tjerë të SHBA-së si Arabinë Saudite, Egjiptin dhe Emiratet e Bashkuara Arabe dhe Singaporin, për të cilët mund të thuhen gjëra të ngjashme.

Qëndrimi gjithnjë e më agresiv i Rusisë në Evropën Lindore dhe ai i Pekinit në Azinë Juglindore kanë shtyrë në mënyrë të pashmangshme shumë nga aleatët e Amerikës më afër njëri-tjetrit, veçanërisht në Azi ku Japonia, India dhe Australia tani formojnë “Kuad” së bashku me Shtetet e Bashkuara. Megjithatë, ajo që do të bënin aleatët e Amerikës në rast të një sulmi ndaj Tajvanit është shumë më pak e qartë.

Në zona të tjera, si Moska dhe veçanërisht Pekini kanë arritur të tërheqin aleatët dikur besnikë të SHBA-së në një pozicion më kompleks. Këtë javë, doli se shitja e avionëve amerikanë F-35 në Emiratet e Bashkuara Arabe ka të ngjarë të vihet në pritje, pjesërisht për shkak të shqetësimeve që teknologjia e tyre sekrete mund të gjejë rrugën e saj drejt Pekinit, i cili ka ndërtuar marrëdhënien e tij gjithnjë e më të ngushtë me kombin e Gjirit.

MAKTH AMERIKAN?

Në Evropë, Franca iu përgjigj me tërbim për t’u shtyrë nga një marrëveshje nëndetëse me Australinë nga formimi i partneritetit të ri AUKUS me Shtetet e Bashkuara dhe Mbretërinë e Bashkuar. Uashingtoni gjithashtu ndonjëherë ka luftuar për të sjellë shtetet evropiane në një front të bashkuar kundër Rusisë, duke përfshirë përfundimin e tubacioneve kryesore të gazit dhe Ukrainës.

Ironikisht, retorika e fundit e Rusisë dhe kërcitja e shpatës ushtarake ndaj Ukrainës kanë dhënë unitetin më të madh në vite, duke e shtyrë Gjermaninë t’i bashkohet Uashingtonit në kërcënimin për të bllokuar hapjen e gazsjellësit Nord Stream 2.

Ditët e fundit, Moska u ka kërkuar shteteve të NATO-s dhe Shteteve të Bashkuara të bëjnë një sërë lëshimesh që nuk ka gjasa t’i bëjnë, duke përfshirë zotimin për të mos zgjeruar më tej në Evropën Lindore ose për të mbështetur vendet ish-sovjetike si Gjeorgjia dhe Ukraina. Por Shtetet e Bashkuara kanë thënë gjithashtu se nuk do të dërgojnë trupa nëse Rusia kryen një pushtim.

Kjo i bën më të rëndësishme deklaratat ruso-kineze mbi krijimin e rrjeteve të reja financiare të ndara nga Shtetet e Bashkuara dhe Perëndimi – Shtetet e Bashkuara janë zotuar se agresioni ushtarak do të sillte sanksione gjymtuese, potencialisht duke përfshirë potencialisht ngrirjen e Rusisë nga sistemi bankar ndërkombëtar SËIFT. Rrjetet më të sofistikuara financiare ruso-kineze mund ta bëjnë këtë më të vështirë, megjithëse ato do të duhej të adoptoheshin nga vende të tjera të mëdha për të qenë efektive.

Tabloidi nacionalist i Kinës Global Times – botuar nga Partia Komuniste Kineze dhe gjithmonë duke shtyrë një linjë me vendosmëri anti-amerikane – lidhi konfrontimet mbi Ukrainën dhe Tajvanin fort së bashku në një editorial, duke paralajmëruar se ndërsa Shtetet e Bashkuara mund të vendosin sanksione, ajo do të tregohej e pavullnetshme për të mbrojtur qoftë me forcë serioze ushtarake amerikane.

“Megjithëse SHBA-ja ka një avantazh për sa i përket fuqisë, ajo nuk mund të shtypë as Kinën, as Rusinë”, tha ai. “Pasja e një përplasjeje strategjike me cilindo nga dy vendet do të sjellë kosto të padurueshme për SHBA-në. Është një makth për Uashingtonin kur Kina dhe Rusia bashkojnë duart”.

Këto fjalë përmbajnë në mënyrë të pashmangshme një element të mendimit të dëshiruar. Megjithatë, ajo që është e qartë është se si Moska ashtu edhe Pekini presin që konfrontimet e tyre me Shtetet e Bashkuara dhe aleatët e saj të intensifikohen dhe besojnë se qëndrimi së bashku u jep atyre mundësinë më të mirë për t’i tejkaluar ato konfrontime dhe për t’i fituar ato.