Humbjet e Rusisë në Ukrainë janë në favor të Turqisë

Dimitar Beçev

Me Kremlinin të zhytur në luftë, Turqia po zgjeron me mjeshtëri ndikimin e saj, në dëm të Moskës.

Qoftë Siria apo Kaukazi i Jugut, Ankaraja po përgatitet të mbushë hapësirën e ndikimit të krijuar nga dobësimi i Moskës (AP)

“Kthimi i Krimesë në Ukrainë, pjesë e pandashme e së cilës është në thelb një kusht sipas ligjit ndërkombëtar”. Në vetvete, ai koment i drejtpërdrejtë i presidentit turk Rexhep Tajip Erdogan, të cilin ai e bëri përmes video-lidhjes në Samitin e Platformës së Krimesë muajin e kaluar, nuk befason askënd që ndjek nga afër marrëdhëniet turko-ruse.

Megjithatë, kjo është dëshmi e aktit më kompleks balancues të Erdoganit midis mbështetjes së tij për sovranitetin ukrainas dhe refuzimit të tij për t’iu bashkuar sanksioneve kundër Rusisë. Treguesi është mundësia që Turqia po ndjek për të përdorur lidhjet e saj me Rusinë në një kohë kur Kremlini është duke ngecur në Ukrainë.

Qoftë Siria apo Kaukazi i Jugut, Ankaraja po përgatitet të mbushë hapësirën e ndikimit të krijuar nga dobësimi i Moskës.

Që nga fillimi i agresionit rus kundër Ukrainës, Turqia ka luajtur rolin e një ndërmjetësi, siç tregohet në marrëveshjen e korrikut, të cilën e ndërmjetësoi me OKB-në, e cila lejon kalimin e anijeve të grurit ukrainas nga Odessa. Lidhjet e saj tregtare me Rusinë po lulëzojnë. Por Erdogan mbetet i qëndrueshëm në mbështetjen e tij për Kievin, duke përfshirë çështjen e Krimesë, shtëpia historike e tatarëve të Krimesë (një komunitet që Turqia e konsideron të llojit t ë vet). Dërgesat e Turqisë të dronëve Bayraktar për forcat e armatosura të Ukrainës janë treguesi më i mirë i mbështetjes ushtarake për Kievin.

Revanshizmi rus

Turqia është ndjerë e kërcënuar nga zgjerimi rus në Detin e Zi që nga lufta e vitit 2008 në Gjeorgji. Hap pas hapi, Moska ka fituar kontrollin mbi shtetet tampon, krijimi i të cilave në fillim të viteve 1990 çoi në një ribashkim të paprecedentë të Rusisë dhe Turqisë.

Ndjenja e dobësisë së Ankarasë, e kombinuar me një mosbesim të thellë ndaj aleatëve të saj perëndimorë, e ka shtyrë atë të kërkojë pajtimin me fqinjin e saj gjigant, imperialist në vend që të përballet me të. Në të njëjtën kohë, Turqia megjithatë kultivoi aleanca me shtete të tjera të Detit të Zi që kishin frikë nga revanshizmi rus, si Ukraina, Gjeorgjia, Azerbajxhani, Rumania dhe Moldavia.

Është e rëndësishme të pranohet se ky vend tani ka vendosur të shkojë një hap më tej.

Merrni për shembull Sirinë veriore. Që nga maji, Erdogan ka shpallur një operacion për ndjekjen e Njësive të Mbrojtjes së Popullit (YPG) nga zonat e Tal Rifaat dhe Manbij. Forcat turke dhe aleatët e tyre të Ushtrisë Kombëtare Siriane kanë rritur presionin ndaj luftëtarëve kurdë përgjatë vijës së kontaktit në perëndim të lumit Eufrat, si dhe rreth Kobanit, Ain Issa dhe Tal Tamer në lindje. Së bashku, Erdogan po udhëheq një përpjekje të ashpër diplomatike për të fituar pëlqimin e Rusisë dhe Iranit.

Siria ishte fokusi i samitit të tij trepalësh në Teheran më 21 korrik, ku ishin të pranishëm edhe presidenti rus Vladimir Putin dhe presidenti iranian Ebrahim Raisi, si dhe në takimin mes Erdoganit dhe Putinit në Soçi më 5 gusht.

Për të marrë miratimin rus dhe iranian për një ofensivë të hapur, ai po paraqet një rivendosje të mundshme të lidhjeve me qeverinë e liderit sirian Bashar al-Assad si një kundërveprim. Por nëse Putin refuzon të mbështesë operacionin e ri, nuk është e paimagjinueshme që forcat turke të bëjnë një lëvizje të njëanshme.
Frika e Jerevanit

Një tjetër skenar ku Turqia po përparon në kurriz të Rusisë është Kaukazi i Jugut. Në korrik, Ankaraja dhe Jerevani ranë dakord të hapin kufirin, të mbyllur për shtetasit e vendeve të treta që nga fillimi i viteve 1990 dhe të lejojnë pista ajrore për fluturime mallrash. Diplomatët turq dhe armenë po negociojnë vendosjen e marrëdhënieve diplomatike.

Frika nga Turqia është arsyeja kryesore për angazhimin armen me Rusinë në aspektin e politikës së jashtme dhe të sigurisë. Por pasi Azerbajxhani mundi armenët në Nagorno-Karabakh në nëntor 2020 me ndihmën e Turqisë, vlera e asaj aleance me Rusinë ra.

Në fund të fundit, Moska qëndroi neutrale dhe i la forcat armene të mbroheshin. Tani udhëheqja armene po eksploron në mënyrë pragmatike një lidhje me Turqinë që do të sillte përfitime ekonomike dhe strategjike.

Tiparet e përbashkëta nga Siria në Armeni tregojnë se Turqia po e largon në mënyrë metodike Rusinë nga fqinjësia dhe rajonet e saj ku Moska ka pasur një avantazh strategjik ndaj rivalëve të saj gjeopolitikë në vitet e fundit.

Sigurisht, Moska është në gjendje të pengojë përpjekje të tilla. Sado të ndarë që janë, rusët kanë ende miq në iranianët dhe në Asad në Siri, si dhe një partneritet të përshtatshëm me YPG-në.

Rusia gjithashtu ka ende një kontigjent prej 2,000 paqeruajtësve në Karabakh, të cilët mund të luajnë një rol kyç në formësimin e konfliktit atje. Moska ka gjithashtu ndikim ekonomik mbi Jerevanin: tregtia dypalëshe ka qenë në rritje që kur Armenia u bë një derë e pasme për Rusinë për të anashkaluar sanksionet perëndimore. Të hënën, luftime të reja shpërthyen midis Azerbajxhanit dhe Armenisë, megjithëse më vonë u njoftua për një armëpushim.

Megjithatë, kushdo që mendon se lufta në Ukrainë është në fund të fundit një konflikt që përfshin Moskën, Kievin dhe kryeqytetet perëndimore, duhet të shikojë pak më tej. Nëse zgjerimi rus ndalet, kombi tjetër është i gatshëm të zgjerojë ndikimin e tij diplomatik./Al Jazeera/