Gjermania mban çelësin për të penguar lëvizjet ruse kundër Ukrainës

Loja politike e Kremlinit kërkon të shfrytëzojë perceptimet e përziera evropiane për presionin e Moskës.

Tridhjetë vjet pas shpërthimit të luftërave jugosllave, aleanca perëndimore po përballet sërish me mundësinë e një konflikti të madh të armatosur në periferi të Evropës. Rusia e Vladimir Putinit ka grumbulluar rreth 100,000 trupa pranë kufirit me Ukrainën. Shërbimet e inteligjencës perëndimore dhe analistët janë të shqetësuar se ai mund të përgatitet për të pushtuar së shpejti.

Ka një ndjenjë rrënqethëse déjà-vuje për të gjitha këto. Megjithatë, në shumicën e aspekteve kyçe, situata e sotme është dukshëm më e keqe se ajo e tre dekadave më parë.

Në vitet 1990, SHBA-ja hezitoi të përfshihej në përfundimin e gjakderdhjes në Ballkan. Megjithatë, sapo vendosi të ndërhynte, një ndjenjë e përgjegjësisë ra mbi fituesin e Luftës së Ftohtë dhe aleatët e saj evropianë. Një Rusi post-sovjetike e demoralizuar dhe gati e falimentuar mbajti distancën e saj, por presioni diplomatik nga Moska ndihmoi që diktatori serb Slobodan Millosheviç të tërhiqte forcat e tij nga provinca e shkëputur e Kosovës, duke i dhënë fund luftës ajrore të NATO-s kundër Beogradit. Gjermania mori pjesë në atë operacion – por vetëm pas një debati të mundimshëm nëse historia e saj e lejonte një gjë të tillë.

Sot, administrata Biden thotë se është e vendosur fort për sigurinë e Evropës dhe sovranitetin e Ukrainës. Megjithatë, ajo është e gjymtuar nga polarizimi politik dhe dhimbshëm e vetëdijshme për ndikimin e saj të kufizuar mbi një elektorat të lodhur nga lufta dhe mosbesues ndaj politikës. Pak skifterë të mbetur në Uashington janë të fokusuar në Kinë. “Përmbajtja” gjen gjithnjë e më shumë favore dypartiake. Tërheqja e trazuar nga Afganistani ka dëmtuar pozitën e SHBA-së në botë dhe ka dëmtuar kohezionin e aleancës.

Rusia, ndërkohë, ka ndihmuar Bjellorusinë për të vënë në funksion migrimin në BE. Ajo ka hedhur në erë një nga satelitët e saj me anë të një raketë, duke krijuar një fushë mbeturinash në orbitën e ulët të tokës që kërcënon infrastrukturën hapësinore të globalizimit. Gazprom, kompani e cila është në pronësi shtetërore nuk është në përputhje me angazhimet e saj për të mbushur objektet e magazinimit të gazit në Gjermani, pavarësisht furnizimeve të ngushta dhe çmimeve në rritje. Putin së fundmi i është referuar luftimeve në rajonin lindor të Donbasit të Ukrainës, ku Rusia ka zhvilluar një luftë me përfaqësues që nga viti 2014 e që ka marrë më shumë se 13,000 jetë, si “gjenocid”.

Një listë dëshirash për garancitë e sigurisë e paraqitur nga Kremlini për SHBA-në dhe NATO-n javën e kaluar përbën një veto për zgjerimin e mëtejshëm të aleancës, heqjen e të gjitha armëve bërthamore amerikane në Evropë, duke përfshirë bombat B-61 në Gjermani, si dhe një tërheqja ushtarake nga territoret e ish Traktatit të Varshavës dhe Bashkimit Sovjetik.

Kjo nuk ka të bëjë më vetëm me Ukrainën. Në fakt, Rusia po kërkon një sferë interesi që fillon në kufirin lindor të Gjermanisë dhe fundin e ndarjes bërthamore në Evropë – propozime të papranueshme për perëndimin. Edhe nëse kjo është thjesht një lojë politike që synon të sjellë negociata diplomatike ose një grusht shteti në Kiev, është jashtëzakonisht e rrezikshme.

Por këtë vit ka edhe një përvjetor tjetër të 30-të: ai i shpërbërjes së Bashkimit Sovjetik, më 26 dhjetor 1991. Në një dokumentar të transmetuar së fundmi, Putin e quajti këtë ngjarje vdekjen e “Rusisë historike”, duke shtuar se ajo e kishte detyruar atë që të punonte një punë të dytë si një shofer taksie. Në një ese të botuar në qershor, ai mohoi kombësinë ukrainase. Prokurorët rusë kanë lëvizur për të ndaluar Memorialin, grupin rus të të drejtave të njeriut, i dedikuar për të dokumentuar krimet e stalinizmit. Po sikur historiani amator Putin të lëvizë për të rishkruar historinë?

NATO dhe BE janë përgjigjur me një ofertë të përgjithësuar të dialogut, kanë refuzuar kërkesat për veto dhe tërheqje dhe kanë paralajmëruar Rusinë për “pasoja masive dhe kosto të rënda” nëse ajo ndërmerr veprime ushtarake kundër Ukrainës – duke e lënë të hapur pikërisht atë që nënkuptojnë me këtë. Paqartësia mund të jetë e qëllimshme, për të mos ofruar një pretekst për përshkallëzim. Mund të jetë gjithashtu një përpjekje për të fshehur ndarjet në Evropë. Mario Draghi, kryeministri i Italisë, ka shprehur skepticizëm në lidhje me një pushtim të mundshëm rus, ndërsa Gabrielius Landsbergis, ministri i jashtëm i Lituanisë, thotë se Moska “me të vërtetë po përgatitet për luftë”.

Sa i përket Gjermanisë, koha kur ajo mund të përdorte historinë e saj si një justifikim për të qëndruar mënjanë ka kaluar. Kombi i ankorimit ekonomik të Evropës është thelbësor për çdo përpjekje perëndimore për të penguar Putinin. Çdo masë e mundshme – sanksione ndaj subjekteve ruse, heqja e Rusisë nga sistemi i pagesave elektronike Swift, anulimi i gazsjellësit Nord Stream 2 – do të ishte financiarisht dhe politikisht i kushtueshëm për qeverinë e re të kancelarit Olaf Scholz.

Por cila është alternativa? Sipas Putinit: lufta në Evropë, e zhvilluar nga një fuqi e madhe bërthamore. Luftërat jugosllave zgjatën një dekadë dhe morën rreth 140,000 jetë. Ballkani mbetet një rajon i trazuar.

Megjithatë, Putini do të bënte mirë të kishte parasysh se dy nga gjashtë ish-republikat e Jugosllavisë komuniste janë tani në BE. Katër janë në NATO. Dhe Millosheviqi përfundoi përpara një gjykate të OKB-së për krimet e luftës në Hagë.

Shkruar nga: Fritz Stern, Kryetar në Institutin “Brookings”

Burimi: Financial Times