Dezertorët nga Rusia në Serbi: Garant të paqes në luftën kundër terrorit

Gjëja më e vështirë që mund t’u ndodhë është se regjimi i Vladimir Putinit kërkon nga regjimi i Aleksandër Vuçiqit ekstradimin e dezertorëve të dënuar në mungesë me shumë vite burg.

Në valën e fundit të emigrimit, pas urdhrit të presidentit rus Vladimir Putin për mobilizim të detyrueshëm, Beogradi u bë strehë e qindra dezertorëve, rekrutëve, të cilët për shkak të refuzimit të tyre për të marrë pjesë në luftë, kërcënohen me burgime të gjata. Fati i këtyre të rinjve, të dashurave të tyre, familjeve të sapokrijuara dhe do të ketë të tjerë deri në mbylljen thuajse të sigurt të kufirit, që diskutohet jozyrtarisht në grupet e emigrantëve, nuk është lajm për Serbinë, një shtet padyshim agresor me mijëra emigrantë të brendshëm – dezertorë në vitet 1990.

Dezertorët shqetësohen për fatin e tyre, për fatin e të afërmve të tyre të afërt që lanë pas në Rusi, dhe ata që erdhën në shkurt të këtij viti (bashkëbiseduesit tanë) nxjerrin në pah cinizmin e Perëndimit ndaj lëvizjes kundër luftës në Rusi. Sikur, thonë ata, Perëndimi dëshiron të arrestohen të gjithë rusët kundër luftës, që burgjet ruse të mbushen, por protestat e ushtarëve potencialë dhe familjeve të tyre të ndalojnë synimet pushtuese të Vladimir Putinit. Ata e kuptojnë frikën e disa vendeve për ardhjen e një numri të madh të emigrantëve, përfshirë këtu edhe Serbinë, ku jetojnë aktualisht, por theksojnë se Serbia është vetëm një hap në rrugën e tyre drejt njërit prej vendeve perëndimore. Dhe ata besojnë se të ndihmosh njerëzit që nuk duan të vrasin, për çfarëdo arsye, është thelbësisht njerëzore, politike, fetare – humanizëm i vërtetë.

Skenari i zi: Nga burgosja deri në amnisti

Në këtë kontekst, ata theksojnë se rebelët e vërtetë janë dezertorët, ata që ikën nga Rusia në vitin 2014 dhe se në mesin e emigrantëve aktualë ka edhe nga ata që mbështesin Putinin, por që po ikin nga lufta. Alternativa serbe, e cila ka përvojë të madhe në ofrimin e mbështetjes për dezertorët, as në fillim të luftërave jugosllave nuk bëri dallim mes motivimit të dezertorëve – mjaftoi që ata nuk donin të vrisnin dhe të flijoheshin. Emigrantët rusë do të mund të mbështeten në mikpritjen dhe marrëdhëniet miqësore të grupeve alternative, ndoshta partive dhe individëve normalë, në mbështetjen modeste publike, por sigurisht jo në marrëdhëniet dashamirëse të botës ksenofobike dhe rusofilëve që përbëjnë shumicën, sepse atje janë gjithashtu grupe militante në Serbi që rekrutojnë vrasës të fundjavës për të shkuar në zemër të aventurave hegjemoniste ruse.

Gjëja më e vështirë që mund t’u ndodhë të rinjve rusë – dezertorë në Serbi është se regjimi i Putinit kërkon nga regjimi i Aleksandër Vuçiqit ekstradimin e dezertorëve të dënuar në mungesë me shumë vite burgim (të mos dyshojmë se do të jetë kështu) dhe po – a mund ta imagjinojmë refuzimin? – filloi gjuetia, me të cilën tashmë po përballej Serbia, kur donte të mbushte njësitë e saj në Sllavoni, gjatë rrethimit të Vukovarit dhe pas tij. Kur tashmë po thyheshin ëndrrat se deri në mëngjes ideologët do të pinin kafe në “Esplanade”.

Prandaj, dezertorët nga Rusia mund të ekstradohen në Rusi dhe të dërgohen për të vuajtur dënimin dhe ata nuk mund të llogarisin në amnisti, e cila, së bashku me rezistencën dhe fjalën kyçe që lidhet me lëvizjet e dezertorëve, nuk mund të llogarisin, edhe kur Putini është në pushtet. Ligjet për amnisti të ish-Republikës Federale të Jugosllavisë (Serbia dhe Mali i Zi) u miratuan nën presionin e Bashkimit Evropian, në të cilin dezertorët rusë nuk mund të llogarisin. Dhe ky presion ka edhe anën tjetër. Nuk ka mundësuar, siç ka shkruar avokatja dhe aktivistja e shquar Biljana Kovaçeviq – Vuço, kundërshtimin e ndërgjegjes, refuzimin për të marrë pjesë në luftë për arsye morale dhe politike.

Të mobilizuarit u bënë një ‘shënjestër legjitime ushtarake’

Ky ligj i miratuar sipas urdhrit të shkruar në Marrëveshjen e Dejtonit, sipas vendeve të Bashkimit Evropian është zbatuar në mënyrë konsekuente, kështu që “kundërshtuesit për shkak të ndërgjegjes të cilëve nuk u është dhënë e drejta e qëndrimit në disa nga ato vende janë dëbuar”. “Pas kthimit në RF të Jugosllavisë, dhe pas fillimit të bombardimeve të NATO-s, ata u mobilizuan dhe u bënë një “shënjestër legjitime ushtarake”. Kundërshtimi afatgjatë ndaj luftës dhe refuzimi për të marrë pjesë në të u ‘shpërblye’ përfundimisht me sakrificën e tyre dhe të shëndrimit në mish për top”, ka shkruar Biljana Kovaçeviq – Vuço.

Fati i dezertorëve rusë është sigurisht në duart e Bashkimit Evropian, por tashmë po afrohet një fund i palavdishëm, në të cilin ata do të lihen në një alternativë. Stasha Zajović, koordinatore e grupit antimilitarist të Beogradit Gratë në të Zeza, thotë se “dezertorët janë një premtim paqeje. Dezertimi duhet të mbështetet, fati i dezertorëve që refuzuan të jenë mish për top në agresionin perandorak të Putinit duhet të trajtohet nga të gjitha vendet e Bashkimit Evropian dhe t’u jepen viza. Ata duhet të veprojnë vetëm në përputhje me Aktin Themelues të Bashkimit Evropian dhe Rezolutën për dezertorët e vitit 1994”, thekson ajo.

Lidhur me protestat në Rusi, ajo thekson se aktualisht “imperativi më i madh moral për të gjithë qytetarët në shtetin agresor është të mbështesë të gjithë njerëzit që nuk duan të shkojnë në luftë. Prej vitesh, që nga viti 2014, jemi në kontakt me grupe grash dhe aktiviste nga Rusia, i admiroj dhe e di që do të bëjnë çmos që të shpëtojnë sa më shumë burra që mos të shkojnë në front”, thotë Stasha Zajoviq.

Rebelim kundër vrasësve masive

Pra, ka vend për krahasim me dezertimin në Serbi nga fillimi i viteve nëntëdhjetë (rezistenca ndaj mobilizimit është shënuar edhe në Mal të Zi); ndryshimi është se nuk ka pasur arrestime masive të kundërshtarëve të luftës në Serbi; rezistenca u shpreh me veprime jo të dhunshme, disa prej të cilave ishin masive, por dezertorët u përballën me përndjekje nga policia ushtarake, në bashkëpunim me “civilët”, dhe një rrjet i gjerë informatorësh, në të folurën e përditshme serbe – thirrës të angazhuar. Këta janë civilët që sjellin ftesat dhe nëse askush nuk e merr ftesën për mobilizim, ata shkruajnë komente sipas gjykimit të tyre (“dëgjohet muzikë nga shtëpia”, “shihet gjatë ditës”, “fqinji thotë se ai po niset për në kolegj në mëngjes”). Mjaft që drejtësia e zellshme e regjimit të dënonte – jo rrallë – pesë vjet burg.

Për dezertorët ushtarakë në Serbi ishte e vështirë në vitin 1991, kur u organizuan protesta të shumta. Megjithatë, veprimet më efektive ishin për të ndihmuar dezertorët që nuk lejoheshin të flinin në shtëpitë e tyre, fshehja e tyre bëhej nga një rrjet alternativ ndihmash. Sido që të jetë, gjatë fushatës në verën dhe vjeshtën e vitit 1991, vetëm rreth pesëmbëdhjetë për qind e të ftuarve iu përgjigjën thirrjeve për mobilizim në Beograd dhe aq më pak në Vojvodinë. Rezervistët e tjerë prisnin të ishin në grupin e madh kundërshtar. (“Kur ata sulmojnë Serbinë – ja ku jemi!”)

Në gjysmën e dytë të vitit 1991 filluan rebelimet e garnizonit, më i madhi në Kragujevc, rreth 7000 njerëz refuzuan të shkonin në fushën e betejës, pastaj rreth 2000 të mobilizuar nga ai garnizon u kthyen nga Sllavonia; pasuar nga Smedereva, Krushevaci, Arandjelovac, Baç, Nishi, Vranja, Valjeva, Velika Plana, Topola, Svilajnac… Është vlerësuar se 140,000 njerëz u mobilizuan në Serbi në 1991 dhe 1992, dhe se të paktën 100,000 të rinj u larguan nga vendi. . Ndaj rreth 10.000 dezertorëve u nis procedimi penal. Të paktën 55.000 të mobilizuar morën pjesë në revoltat e rezervistëve. Nuk mjafton për të përfunduar luftën, për të mposhtur frikën. Mjafton që të gjithë të përballen me ndërgjegjen e tyre.

Kështu kanë thënë Dobrica Qosiq dhe Momo Kapor

Dezertorët ishin nën presionin e prindërve dhe të moshuarve, ekzistonte frika e dënimit nga mjedisi patriarkal dhe publiku dhe propaganda e regjimit krijonte një atmosferë shpifjeje dhe linçimi ndaj tyre. Ideologët serbë të mëdhenj u frymëzuan, të mos dyshojmë se kështu është edhe në Rusi. Dobrica Qosiq, krijuesi kryesor i fushatave hegjemoniste të Serbisë së Madhe, gjithmonë në mënyrë të çuditshme krijuese, e dënoi pacifizmin, duke e quajtur atë “gënjeshtër dhe frikacak”: “Unë e konsideroj neutralitetin sot, kur po bëhet lufta kundër popullit serb, gënjeshtër dhe frikacak moral. . (…) në ditët e luftës së ustashëve kundër popullit serb në Kroaci (…) retorika ideologjike dhe pacifiste është e pakuptimtë (…) është antiserbizëm serb.”

I pari pas të madhit (shefit të pare) në mesin e të pavdekshmëve serbë do t’i mësojë serbët me fjalë pak më të ashpra mes njerëzve të një mendjeje: “Siç thotë profesor Radovan Samarxhiq, serbët kanë pasur gjithmonë një përqindje të lartë të mbeturinave. Serbët që nuk janë as serb”, do të thotë Matija Beçkoviq. Aspak josallant, siç e njihte publiku serb, do të thotë (por pak më vonë) shkrimtari Momo Kapor: “Më duket se në këtë moment Beogradi është, për fat të keq, një qytet i vërtetë me pesë kolona, plot me ngatërrestarë, frikacakë, pacifistë të rremë, përkrahës të kampit të kundërt, por nuk është i gjithë ky shtet i Serbisë, që edhe në këtë moment mund t’ia lejojë vetes atë luks dhe të durojë atë menagjeri në gungën e saj nga e cila mund të shkundet si ai derri nga flamuri i Karagjorgjes që shkund pleshtat e bezdisshme”.

Nuk ka mbetur kush të qëllojë njerëzit

Ata bënë më të mirën, por megjithatë elita politike dhe ushtarake serbe i shkuli flokët: “Një njësi elitare e Divizionit të Gardës përjetoi shpërbërje – mbeti pa ushtri për shkak të largimit të rekrutëve pas kryerjes së shërbimit ushtarak, nuk u arrit të plotsohet me rezervistë. Me sukses u mobilizua vetëm Brigada e Tretë nga Pozharevaci. Ajo e tërhoqi njësinë e Vinkovacit nga bllokada. Brigada e dytë e mekanizuar (nga Valjeva) shpëtoi plotësisht. Ata janë nacionalistë ortodoksë serbë. Tani në Shid qëndron pajisja e plotë e Brigadës së Dytë të Mekanizuar pa ushtri. Sllavonisë i duheshin shumë trupa, nuk kanë këmbësorie”, shënon Borisav Joviq në librin Ditët e fundit të RSFJ-së.

Mbetet një çështje hamendjeje se cili do të ishte rezultati në Sllavoni, në të gjithë Kroacinë dhe më vonë në Bosnje dhe Hercegovinë, nëse përgjigja ndaj mobilizimeve të Sllobodan Millosheviqit do të ishte më domethënëse. Çfarë planesh të reja do të hartoheshin. A do të ëndërrohej publikisht dhe me zë të lartë përtej Karlobagut dhe Viroviticës (siç mërmërihet e vërteta, dihet sot). Dhe për një qasje shkencore plotësuese, shtrohet pyetja pse banorët e aftë për punë të Serbisë deri në vitin 1996 (deri atëherë Millosheviqi nuk kishte pse të vidhte) me fletëvotim rrethonin atë që dërgonte djemtë e tyre në thertore. Për të vrarë fëmijët e të tjerëve./Al Jazeera