A mundet EPC ta mbajë Evropën të bashkuar përballë kërcënimit rus?

Komuniteti Politik Evropian (EPC) është tashmë një fakt. Me samitin e Pragës më 6 tetor, ku morën pjesë liderë të 44 vendeve, u hap ky klub pan-evropian. EPC, i cili u propozua për herë të parë nga presidenti francez Emmanuel Macron në një fjalim para Parlamentit Evropian, përfshin 27 vendet anëtare të Bashkimit Evropian, si dhe fqinjët e tij: nga Ukraina në Azerbajxhan dhe nga Bosnja dhe Hercegovina në Gjeorgji.

Është gjithashtu domethënëse që ky forum përfshin Britaninë e Madhe dhe Turqinë, dy lojtarët kryesorë në “Evropën e gjerë”, të cilat të dyja janë jashtë Bashkimit Evropian. Kryeministrja Liz Truss dhe Presidenti Rexhep Tajip Erdogan u shfaqën në Pragë.

Me një përbërje të tillë, Macron kishte arsye të mira për të qenë i kënaqur. Lindi një organizatë e re që kujdeset për sigurinë dhe stabilitetin në Evropë, dhe Franca është në krye të saj. Pallati Elysee mendon se ka një vizion dhe një plan. Nga këndvështrimi i Francës, EPC vret dy zogj me një gur.

Nga njëra anë, EPC tërheq fqinjët në orbitën e BE-së – madje edhe raste të vështira si Britania e Madhe pas Brexit-it dhe Turqia, e cila është në luftë me një numër vendesh anëtare të BE-së, përfshirë Francën. Për më tepër, EPC përfshin Ukrainën e shkatërruar nga lufta dhe shtete të tjera në hapësirën post-sovjetike që shpresojnë për anëtarësim në BE, si Moldavia dhe Gjeorgjia.

Një aleancë e gjerë dhe e lirshme

Nga ana tjetër, është një aleancë e gjerë dhe e lirshme, sepse EPC-ja lë hapësirë të mjaftueshme për përshpejtimin e integrimit brenda BE-së, veçanërisht thelbin e saj, që është eurozona.

COVID-19 ka çuar në një solidaritet më të madh fiskal në formën e huamarrjes së përbashkët. Parisi është i përkushtuar për thellimin e mëtejshëm të institucioneve dhe politikave të përbashkëta, veçanërisht nëse kjo ndodh nën udhëheqjen e tij. E gjithë kjo kontribuon në qëllimin e dëshiruar të “autonomisë strategjike”, idenë se “Evropa” (d.m.th., BE) duhet të investojë në kohezionin e brendshëm dhe të përpiqet të veprojë në mënyrë të pavarur në çështjet ndërkombëtare në një kohë kur bipolariteti SHBA-Kinë po merr. formë.

Pyetja kryesore është nëse EPC funksionon për vendet jashtë Bashkimit Evropian. A shohin ata një vlerë të shtuar në këtë apo, përkundrazi, pranojnë të luajnë një rol për të kënaqur Bashkimin Evropian dhe/ose Francën? Përgjigja ndryshon në varësi të vendit ku jeni në hartë.

Për Ukrainën, Moldavinë dhe Gjeorgjinë, EPC është një ndryshim i mirëpritur. Kjo i fut më tej ata në rendin rajonal me në qendër BE-në dhe forcon rrjetin tashmë ekzistues të traktateve dhe modeleve institucionale që i lidh ata me klubin prej 27 anëtarësh. Në qershor, Këshilli Evropian i dha statusin e kandidatit Kiev dhe Kishinau.

Tani EPC përfaqëson një kufi simbolik, por të qartë midis tyre dhe Rusisë, e cila po përdor të gjitha mjetet në dispozicion, përfshirë luftën, për të rindërtuar perandorinë e saj. Pra, zgjidhja konceptuale e Macron do të thotë vërtet diçka në lindje të Evropës.

Gjërat janë shumë më të paqarta në Ballkanin Perëndimor, i cili ka ngecur në “dhomën e pritjes” të BE-së për gati dy dekada. Presidenti francez u përpoq të bindte vendet e Ballkanit se anëtarësimi në EPC nuk do të dëmtonte rrugën e tyre të aksesit. Fakti që Republika Çeke, e cila aktualisht mban presidencën e Këshillit të Bashkimit Evropian, priti mbledhjen themeluese, duhet të kishte dërguar një mesazh të fortë në këtë drejtim.

Udhëheqësit e Ballkanit Perëndimor pajtohen mirë. Privatisht, ata janë çdo gjë tjetër veçse të ngazëllyer për atë që mund të rezultojë të jetë një zëdhënës për Organizatën për Siguri dhe Bashkëpunim në Evropë (OSBE) në rastin më të mirë, dhe në rastin më të keq një shpërqendrim nga BE-ja.

Pritjet janë të larta si për Turqinë ashtu edhe për Britaninë e Madhe. Për këto dy vende, EPC është një mundësi politike për t’u rikthyer në Evropë dhe për të ndikuar në çështjet rajonale. Na u dha një paraqitje e shkurtër e asaj që mund të kishte kur në Pragë, Erdogan u ul në holl me liderët e Armenisë dhe Azerbajxhanit, Nikol Pashinyan dhe Ilham Aliyev.

Bllokimi në Irlandën e Veriut

I shoqëruar nga kryeministri hungarez Viktor Orbán, presidenti turk u duk se ndërmjetësonte mes dy shteteve të Kaukazit Jugor, një rol që zakonisht i rezervohet Rusisë.

Truss përdori takimin e Pragës për të rivendosur marrëdhëniet me Macron, duke u zotuar të mbajë një samit MB-Francë vitin e ardhshëm dhe të diskutojë çështjet aktuale, duke përfshirë krizën aktuale të energjisë që prek të dy vendet. Në terma afatgjatë, EPC mund të sigurojë bazën për një afrim hap pas hapi midis Londrës dhe BE-së.

Megjithatë, EPC mund të hasë probleme në përmbushjen e rolit të saj si një katalizator për një marrëdhënie më të ngushtë dhe më bashkëpunuese midis Turqisë dhe MB. Marrëdhëniet e BE-së me Ankaranë dhe Londrën janë të tensionuara.

Mosmarrëveshjet e Turqisë me anëtarët e Bashkimit Evropian, Greqinë dhe Qipron në Mesdheun Lindor nuk do të zgjidhen së shpejti dhe, në fakt, mund të përkeqësohen me afrimin e zgjedhjeve greke dhe turke të planifikuara për verën e vitit 2023.

Britania dhe Bashkimi Evropian nuk po japin asnjë tregues se do të kapërcejnë ngërçin mbi përmbajtjen e Protokollit të Irlandës së Veriut, të cilin Londra dëshiron ta rishikojë për të hequr kufirin doganor në Detin Irlandez që tani ndan Ulsterin nga pjesa tjetër e vendit. Ndoshta do të duhej një qeveri laburiste për t’i vendosur marrëdhëniet në një bazë më të fortë, gjë që pa dyshim do t’i jepte një shtysë edhe EPC-së.

Historia e fundit e diplomacisë franceze në Evropë ofron shembuj të shumtë kur vizionet e larta u përplasën me gurët e realitetit të ashpër politik. Unioni për Mesdheun e Presidentit Nicolas Sarkozy humbi vrullin menjëherë pas fillimit të tij në 2008. “Konfederata Evropiane” e Presidentit Francois Mitterand, një lloj pararendës i EPC, mbeti në fazën e draftit gjatë fillimit të viteve 1990./AL JAZEERA