Vendet e NATO-s pezullojnë pjesëmarrjen në paktin e sigurisë të epokës së Luftës së Ftohtë pas tërheqjes së Moskës

Traktati mbi Forcat Konvencionale në Evropë (CFE), i nënshkruar në nëntor 1990, vendosi kufizime të verifikueshme për kategoritë e pajisjeve ushtarake konvencionale që NATO dhe Pakti i atëhershëm i Varshavës mund të vendosnin. Kjo kishte për qëllim të parandalonte rivalët e Luftës së Ftohtë që të grumbullonin forcat e tyre në ose pranë kufijve të tyre të përbashkët.

NATO shpjegoi se ngrirja e pjesëmarrjes së vendeve anëtare që kanë nënshkruar CFE-në ishte e nevojshme sepse një situatë në të cilën shtetet aleate i përmbahen traktatit, por Rusia jo, do të ishte e paqëndrueshme.

Moska kishte deklaruar tashmë tërheqjen e saj nga traktati më 7 nëntor dhe akuzoi SHBA-në për minimin e sigurisë së pas Luftës së Ftohtë me zgjerimin e NATO-s.

Lëvizja e shumëpritur erdhi pasi ligjvënësit në Moskë miratuan një projekt-ligj të propozuar nga Presidenti Vladimir Putin për t’i dhënë fund CFE-së.

Zëdhënësi i Departamentit Amerikan të Shtetit, Matthew Miller, deklaroi se Shtetet e Bashkuara “mbështesin plotësisht” vendimin e vendeve të NATO-s për të pezulluar angazhimet e tyre dhe se kjo është “në përputhje me të drejtat tona sipas ligjit ndërkombëtar”.

Masa ishte në përgjigje të “një ndryshimi thelbësor në rrethanat e shkaktuara nga kombinimi i tërheqjes së Rusisë nga Traktati CFE dhe luftës së saj të vazhdueshme agresioni kundër Ukrainës, një tjetër Shtet Palë CFE, duke përdorur pikërisht forcat që kontrata synon të kufizojë”. Tha Miller në një deklaratë.

Miller shtoi se tërheqja e Rusisë nga Traktati CFE nuk duhet të ketë ndikim praktik në strukturën e saj të forcës, pasi vendi nuk i ka përmbushur detyrimet e traktatit që nga viti 2007.

Si Miller, ashtu edhe këshilltari amerikan për sigurinë kombëtare, Jake Sullivan, thanë se veprimet e Rusisë treguan mospërfilljen e vazhdueshme të Moskës për kontrollin e armëve.

Sullivan shtoi se pezullimi i angazhimeve të CFE do të forcojë “aftësinë parandaluese dhe mbrojtëse të NATO-s duke hequr kufizimet që prekin planifikimin, operacionet dhe stërvitjet.”

Ministria e Jashtme kritikoi gjithashtu tërheqjen e Moskës: “Rusia po shkatërron një tjetër shtyllë të arkitekturës sonë evropiane të sigurisë dhe kontrollit të armëve.”

Megjithatë, në një deklaratë, ajo theksoi se Berlini dhe aleatët e tij nuk po tërhiqen nga traktati dhe se në rast të një “ndryshimi themelor në sjelljen ruse, ri-zbatimi i CFE-së mbetet i mundur”.

Njoftimet e CFE-së vijnë pas veprimeve që kanë dobësuar traktatet e tjera kyçe të kontrollit të armëve.

Javën e kaluar, Putin nënshkroi një ligj që revokonte ratifikimin nga Rusia të Traktatit Gjithëpërfshirës të Ndalimit të Testeve Bërthamore. Në shkurt, Moska pezulloi pjesëmarrjen e saj në Traktatin e Ri START, pakti i fundit i mbetur i kontrollit të armëve midis Shteteve të Bashkuara dhe Rusisë.

Të dy vendet u tërhoqën gjithashtu nga Traktati i Forcave Bërthamore me Rreze të Mesme (INF) në 2019 dhe akuzojnë njëri-tjetrin për shkelje. Traktati INF, i nënshkruar në vitin 1987, ndalon prodhimin, testimin dhe vendosjen e raketave me bazë tokësore dhe balistike me rreze veprimi nga 500 deri në 5500 kilometra./RFE/