Shpikja suedeze, agjensia për t’u mbrojtur kundër lajmeve të rreme, “do të ishte një katastrofë për ne”

Në fillim të vitit, Suedia themeloi Agjencinë për Mbrojtjen Psikologjike, e cila në fakt mbron qytetarët nga lajmet e rreme dhe përpjekjet për ndikim të jashtëm keqdashës. Aktualisht – kryesisht ruse dhe kineze. Në Serbi një gjë e tillë nuk do të ishte e mundur, thonë gazetarët e “fektčekeri”.  Ata mendojnë se nuk është mirë që asnjë vend të merret me një biznes të tillë dhe thonë se ndikimi rus në vendin tonë është një “produkt vendas”.

Përpara se të fillonte pushtimi rus i Ukrainës dhe bashkë me të edhe pushtimi i propagandës, shteti suedez e kuptoi se kohët janë të tilla që i duhet një agjenci që do të mbrojë mendjen e shëndoshë të kombit. Ajo themeloi Agjencinë për Mbrojtjen Psikologjike dhe përshkrimi i punës së saj përfshin luftën kundër lajmeve të rreme dhe manipulimit.

“Kjo është shumë problematike për mua, edhe nëse vjen nga shteti suedez, për të cilin supozojmë se ka institucione më të forta dhe më pak hapësirë për korrupsion”, thotë Marija Vuçiç, gazetare në faqen e Internetit Raskrikavanje.

Ajo ka 45 punonjës, në zyra në dy qytete dhe ka luftuar për nëntë muaj kundër fluksit të dezinformatave që mund të dëmtojnë shoqërinë suedeze. Në faqen e agjencisë shkruhet se i referohet faktorëve të jashtëm. Kryesisht drejt Kinës dhe Rusisë, shkruajnë mediat e huaja.

Çfarë rezultatesh janë dhënë deri më tani nga lufta kundër lajmeve të rreme dhe kush janë këta faktorë të jashtëm që kanë provuar të jenë kërcënimi më i madh për informacionin e shoqërisë suedeze, nuk e dimë. Shpresojmë që në luftën kundër manipulimit ato të jenë më efektive sesa në përgjigjen e pyetjeve të gazetarëve nga Serbia, sepse gjatë tri ditëve të fundit nuk kanë gjetur kohë të na përgjigjen.

Dhe ne pyetëm gazetarët që merren me ekspozimin e gënjeshtrave në hapësirën tonë mediatike se a do të ishte zgjidhje e mirë nëse shteti i ndihmon në këtë punë.

“Për ne, nëse ndodh diçka e tillë, do të ishte një katastrofë e plotë”, tha Vuçiç.

“Në rrethana të tilla siç është aktualisht Serbia, ne mund ta interpretojmë këtë si një arsye të mundshme për censurë, një arsye për konflikt me kundërshtarët politikë ose me ata që shprehin pikëpamjet e tyre në kundërshtim me ato të autoriteteve”, vlerëson redaktori i faqes Fake News  Tragač Stefan Janjiq.

Në vitin 2018, kur krijimi i agjencisë u përmend për herë të parë në Suedi, një ide e ngjashme i erdhi Ministrit tonë të atëhershëm të inovacionit Nenad Popović. Propozimi i tij inovativ për gazetarët dukej shumë problematik.

Dezinformim në favor të shtetit

“Kush do të ishte në atë trup pune, si do të merreshin vendimet? Sigurisht që nuk do të ulesha duke u marrë me dezinformimin në një mënyrë që do të thoja se është në rregull, profesionale. Ata njerëz që përhapin dezinformata në favor të shtetit do të ishin ulur”, shpjegon Marija Vuçiq.

Dezinformimi në favor të shtetit të Rusisë është përhapur prej kohësh në Serbi, shumë kohë para luftës në Ukrainë, vunë në dukje gazetarët dhe studiuesit.

“Ndryshe nga disa vende në të cilat Rusia duhej të investonte fonde në mënyrë që të raportonte në përputhje me politikën e Kremlinit, unë mendoj se procesi në Serbi ishte disi spontan”, tha Janjic.

“Ne kemi tabloide që drejtojnë këtë politikë Rusofile, natyrisht, sepse mbështetet shumë mirë në ndjenjën e njerëzve që e duan Putinin dhe e urrejnë Perëndimin për shkak të bombardimeve dhe çfarëdo”, tha Vuçiq.

Sot mendoj se qeveria është edhe e burgosur e atij rrëfimi që është krijuar gjatë dhjetë viteve të fundit. Ndaj sot, edhe sikur të kishte dëshirë të bënte një lloj largimi nga Rusia, është shumë e vështirë sepse ke opinion publik që ushqehet prej vitesh nga ky rrëfim rus”, thotë politologu Vuk Velebit.

Ajo ushqen opinionin publik përmes tabloideve pro-qeveritare dhe vazhdon të jetë një tregim rus. Ajo brohorit me gjithë zemër Për Vladimir Putinin edhe pse, Mendon Velebit, duke dënuar agresionin rus ndaj Ukrainës në Kombet e Bashkuara, Serbia për herë të parë ka bërë një distancë nga ky vend vëllazëror.

“Dhe ndoshta mund të presim që në periudhën e ardhshme, Rusia do të kërkojë disa mënyra dhe modele për të vazhduar projektimin e ndikimit të saj dhe për të treguar se ajo ende do të thotë diçka në këtë rajon”, shton Velebit.

Edukimi mediatik

Ndoshta ajo tashmë gjeti një mënyrë. Televizioni Russia today, një media e kontrolluar nga Kremlini, po vjen në Serbi. Bashkimi Evropian ka pezulluar transmetimin e Sputnik dhe programeve të tij që nga Marsi. Kjo pritet edhe nga Serbia.

“Nëse mediat ruse vijnë këtu, unë do të thoja pse jo”. Do të ketë një propagandë të paketuar bukur dhe tani i takon shikuesit, por edhe neve gazetarëve të sqarojmë se çfarë është propagandë dhe çfarë është kritika reale”, thotë Alexandra Godfroa, gazetare e redaksisë së politikës së jashtme të televizionit N1.

Asnjë nga këta tre gazetarë nuk është pro ndalimit të punës së një media. Ata janë gjithashtu të bindur se përpjekja për të ndaluar çdo lajm të rremë është e kotë.

“Njerëzit që kanë mosbesim deri diku, në ndonjë fushë, sipas informacioneve që vijnë nga kanalet tradicionale apo nga mediat zyrtare, e kërkojnë dhe e kërkojnë atë informacion tjetër. Dhe nëse e ndaloni atë kanal të moderuar të kërkonte një informacion të tillë, ai do të vijë në atë kanal radikal që nuk keni asnjë shans ta kontrolloni”, thotë Godfroa.

Gazetarët e shohin edukimi mediatik si të vetmen mënyrë të mundshme, edhe pse më të ngadaltë, për të luftuar lajmet e rreme. Edhe vendet më të përparuara nuk kanë zgjidhje efektive, thonë ata, sepse është një rrugë e rrëshqitshme.

“Dhe shumë do të rrëshqasin para se të arrijmë ndonjë zgjidhje të mundshme”, përfundon Janjiq.

Shpikja suedeze, agjencia kundër lajmeve të rreme, ‘do të ishte një fatkeqësi për ne’.