Opozita ruse vdiq me Navalny

E vërteta e trishtë është se mungesa e kundërshtimit serioz masiv ndaj Putinit brenda Rusisë – e lëre më lufta e tij në Ukrainë – flet shumë.

Lideri i opozitës ruse Alexei Navalny u sakrifikua.

Ai u kthye në Rusinë e Presidentit Vladimir Putin, duke e ditur fare mirë se mund të rezultonte fatale. Por kjo është ajo që bëjnë liderët e vërtetë. Ata udhëheqin me shembull, edhe nëse kjo do të thotë se ata janë të gatshëm të sakrifikojnë veten – nëse kjo është ajo që duhet për t’i bërë njerëzit të veprojnë.

“Unë nuk kam frikë, dhe ju nuk duhet të keni frikë,” lexoi një shënim i shkruar me dorë që Navalny e shtypi pas xhamit të bankës së të akuzuarve gjatë një prej paraqitjeve të tij të shumta në gjykatë.

Jo se ky ishte kurrë qëllimi i kthimit të tij: Navalny dhe mbështetësit e tij shpresonin se ai përfundimisht do të dilte nga gulagët e Putinit dhe do ta detyronte Rusinë të shkëputej nga e kaluara e saj e errët e represionit. Burgimi ishte diçka që ai duhej të duronte dhe të rrezikonte në fushatën e tij të gjatë, sfiduese dhe pa kompromis për të trazuar ndërgjegjen e popullit rus dhe për t’i bindur ata të rrëzonin Putinin dhe të çmontonin sistemin që ai dhe miqtë e tij të KGB-së krijuan.

Por vrasja e Navalny-t në moshën 47-vjeçare tani ngre dy pyetje të rëndësishme: A do të përgjigjen rusët dhe do të marrin dorezën që ai hodhi? Dhe a do ta dëgjojnë fuqitë perëndimore thirrjen e bërë nga vajza e tij Darya në një fjalim të mprehtë në Parlamentin Evropian në vitin 2021 dhe do të heqin justifikimet e tyre për përmbajtje dhe mosveprim?

Duke pranuar çmimin prestigjioz Sakharov në emër të babait të saj, studentja e atëhershme 20-vjeçare e Universitetit të Stanfordit tha: “Unë nuk e kuptoj pse ata që janë vlerësuar me çmimin Sakharov sillen kështu: “Nuk e kuptoj pse ata që mbrojnë marrëdhëniet pragmatike me diktatorët nuk mund të hapin thjesht librat e historisë. Ky do të ishte një akt shumë pragmatik dhe pasi ta keni bërë, është shumë e lehtë të kuptosh ligjin politik të pashmangshëm: qetësimi i diktatorëve dhe tiranëve nuk funksionon kurrë”.

Natyrisht, koha do të tregojë se si do të reagojë populli rus dhe nëse vendosmëria e fuqive perëndimore do të forcohet. Por nëse e kaluara është prolog, shenjat nuk janë të mira.

Ditët e fundit ka pasur vetëm protesta të izoluara në të gjithë Rusinë: në Moskë, vajtuesit vendosën buqeta me lule në Murin e Zisë – një monument për viktimat e persekutimit gjatë epokës së Stalinit. Monumentet e improvizuara të Navalny u ngritën gjithashtu në qytete të tjera. Sipas organizatës për të drejtat e njeriut OVD-Info, deri të dielën janë arrestuar mbi 400 persona.

Por në një vend me 143 milionë banorë, ky nuk është një zgjim politik apo një protestë.

Udhëheqësit e opozitës ruse pa dyshim do t’ia atribuojnë këtë frikës – frikës nga zemërimi i Kremlinit, i cili ka nisur një goditje brutale ndaj disidentëve dhe disidentëve, duke vendosur dënime të rënda me burg për ata të pakujdesshëm sa të kritikojnë ose kritikojnë për të paraqitur një kundërshtim. Duke mbyllur kanalet e pavarura të lajmeve, duke censuruar dhe bllokuar platformat e mediave sociale dhe duke përdorur represionin dhe frikësimin, Kremlini ka bërë gjithçka që mundet për të shtypur zërat kritikë dhe për të penguar organizimin e protestave.

Sigurisht që të gjithë këta janë faktorë të mundshëm. E njëjta gjë vlen edhe për ikjen e ndoshta deri në 700,000 rusëve që ikën nga Putini, lufta dhe rekrutimi i tij, duke dobësuar opozitën – edhe pse ekonomia u dobësua nga mungesa e tyre.

Por duke marrë parasysh të gjitha këto, e vërteta e trishtueshme dhe shqetësuese është se edhe pa frikësimin dhe rritjen dramatike të numrit të të burgosurve politikë, mungesa e kundërshtimit serioz masiv ndaj Putinit brenda Rusisë – e lëre më për luftën e tij kundër Ukrainës – flet shumë.

Është dëshmi e mbështetjes së qëndrueshme që gëzon Putini mes shumicës së rusëve, të cilët duket se ndajnë qëndrimin e tij shovinist ndaj Ukrainës, Balltikut dhe Azisë Qendrore. Ata i përmbahen tregimit të tij historik se Ukraina është pjesë e pakthyeshme e “botës ruse”. Dhe ata janë gjithashtu njerëz irredentistë që ankohen për padrejtësitë – mendoni vetëm për sondazhet pas aneksimit të Krimesë në 2014.

Sigurisht, kjo narrativë u formësua, u zbatua dhe u kurua për carët dhe komisarët sovjetikë gjatë shekujve, dhe është përforcuar nga Putini dhe regjimi i tij gjatë dy dekadave të fundit. Por ky nuk është as justifikim dhe as justifikim. Dhe padyshim, kur sistemi i Putinit të bjerë, shumë do të pretendojnë se ata kurrë nuk kanë bashkëpunuar apo miratuar me liderin rus, dhe se ata madje kanë ofruar rezistencë të vogël, të përditshme ku dhe kur kanë mundur.

Megjithatë, ka pak prova që ata nuk janë në të njëjtën gjatësi vale si Vladimiri helmues i brekëve – siç e quajti me lavdi Navalny.

Sipas ish-shefit të shtabit të Navalny-t, shefi i tij e hodhi poshtë termin “disident” sepse ai përgjithësisht lidhet me një grup të vogël disidentësh nga vitet 1960 dhe 1970. “Kishte një ndryshim dramatik midis tyre dhe lëvizjes sonë, sepse ne nuk duam të jemi pakicë dhe nuk jemi,” citohet ai në biografinë e Navalny të David Herzenhorn “Disidenti”.

Por edhe nëse opozita nuk dëshiron të jetë në pakicë, në realitet është.

Në një sondazh të shkurtit 2021 nga Qendra Levada e Moskës, vetëm 19 përqind e rusëve ranë dakord që Navalny të ekspozonte korrupsionin dhe falimentimin moral të Putinit dhe pasuesve të tij, dhe 56 përqind nuk e miratuan.

Sondazhi bëri që Andrei Kolesnikov i Qendrës Ruse të Carnegie të komentonte: “Helmimi gati fatal i Alexei Navalny, kthimi i tij në Rusi dhe burgimi i tij i mëvonshëm vetëm sa e kanë thelluar mosbesimin dhe refuzimin e publikut rus ndaj tij”. Shpjegimi i tij për këtë ishte se Navalny “po i shtynte konformistët nga zona e tyre e rehatisë”.

Ndoshta është kështu, por duket se protestat që nga viti 2011 kanë dështuar të mobilizojnë shtresat e gjera të mesme dhe të ulëta të Rusisë, shumë prej të cilave varen nga vendet e punës në qeveri – diçka që ka mbetur problem për liderin e opozitës ruse. Dhe edhe nëse rusët janë bindur, detyruar dhe shtyrë në konformizëm masiv, ndoshta është sepse ata duan ta lejojnë atë.

Ata duan t’i besojnë Putinit – qoftë nga frika, dembelizmi apo bindja.

Po fuqitë perëndimore? A do të çojë vdekja e Navalny në vendosmëri dhe veprim më të madh? Ka pasur shumë zemërim që nga e premtja, me shumë politikanë dhe zyrtarë perëndimorë që deklaruan në unison se Putin ishte fajtori. Zyra e Jashtme Britanike e ftoi të dërguarin rus në Londër dhe presidenti i Këshillit Evropian Charles Michel shkroi në internet: “BE e mban regjimin rus përgjegjës të vetëm për këtë vdekje tragjike.

Por qysh në vitin 2021, presidenti amerikan Joe Biden kishte paralajmëruar për pasoja “shkatërruese” për Rusinë nëse Navalny vdiste në burg. Dhe mbetet e paqartë se çfarë tjetër ka Perëndimi në kutinë e veglave të tij që në fakt është i gatshëm të përdorë. Frika e përshkallëzimit ushtarak nga Rusia, duke përfshirë një sulm bërthamor, i ka frenuar fuqitë perëndimore gjatë dy viteve të fundit. Dhe ndërsa njëfarë kujdesi është i kuptueshëm, duket se ata shumë shpesh kanë vepruar në këtë mënyrë kur ndoshta duhet të kishin qenë më të patrembur.

Tani ndihma e SHBA-së për Ukrainën është ngecur në Kongres dhe aleatët e NATO-s në Evropë po mashtrojnë mendjen se si të mbyllin boshllëkun e financimit – veçanërisht pasi vdekja e Navalny kërcënon paketën e propozuar të ndihmës prej 61 miliardë dollarësh nga SHBA për Kievin, me sa duket nuk ka ndryshuar.

Megjithatë, ka frikë se vdekja e Navalny nuk do të jetë e fundit. Navalny bëri pazare për jetën e tij, duke shpresuar se gatishmëria e tij për të vdekur do t’i ndryshonte gjërat – se rusët do të vinin në vete dhe do të bënin gjënë e duhur. Dhe ai nuk ishte i vetmi që bëri një bast kaq të kushtueshëm.

Prandaj tani duhet të mendojmë për gazetarin, historianin dhe aktivistin e opozitës Vladimir Kara-Murza, i cili është ende në burg dhe po lufton me përkeqësimin e shëndetit. Një tjetër disident trim i burgosur në gulagët e Putinit, një tjetër lider që është kthyer në Rusi për të thënë mjaft më.

/www.politico.eu