Lajme të rreme për Ukrainën në tabloidet serbe: Në luftën informative, e vërteta bëhet e parëndësishme

Sot është e vështirë t’i përgjigjemi pyetjes nëse një luftë informacioni po zhvillohet në sfondin e një lufte të vërtetë, apo nëse një luftë e vërtetë armësh po zhvillohet në sfondin e një lufte informacioni. Lufta në Ukrainë vërtetoi në fakt tezën se informacioni i rremë është në vijën e parë të frontit dhe se gjëja më e vështirë është të arrish tek e vërteta.

“Në fund, e vërteta bëhet e parëndësishme. E vetmja gjë që ka rëndësi është dueli që zhvillohet në rrjetet sociale”, thotë në një intervistë për Zërin e Amerikës Stefan Janjiq nga portali FakeNews “Tragaq”, i cili merret me lajmet e rreme në mediat serbe.

Sipas tij, pandemia e koronavirusit është një sfond ideal për përhapjen e lajmeve të rreme dhe kriza e Ukrainës është një fushëbetejë e vërtetë ku të gjitha palët në konflikt përdorin lajmet e rreme si një armë legjitime.

“Në ditët e mëparshme, ne kishim një pjesë të vogël të atyre fotove dhe videove që ose janë të vjetruara, ose nga ndonjë vendndodhje tjetër, ose të keqinterpretuara. Madje disa raste të çuditshme ku sekuenca të caktuara nga videolojërat, ose sekuenca të caktuara nga disa seri, si p.sh. Game of Thrones, paraqiten si regjistrime autentike nga fusha e betejës”, thekson Janjic, duke theksuar se është pothuajse e pamundur të përcaktohet se çfarë është në mediat vendase, lajme të rreme”, dhe çfarë e vërtete.

Faqja e parë e “Informer”, e publikuar pak ditë para pushtimit rus të Ukrainës, është shembulli më i mirë se sa larg janë gati të shkojnë krijuesit e lajmeve të rreme. Titulli “Ukraina pushtoi Rusinë” nuk kaloi pa u vënë re, thotë bashkëbiseduesi i Zërit të Amerikës.

“Faqja e parë ku “Informer” njofton se Ukraina ka pushtuar Rusinë ka tërhequr vëmendjen e mediave botërore si shembull i një absurditeti të pabesueshëm, në fakt nuk e di as çfarë mund të vërtetosh. Është kaq absurde të bësh fact-check, pra disiplina e verifikimit të fakteve, mbetet e pafuqishme përballë një informacioni të tillë”.

Me shpërthimin e luftës në Ukrainë, tabloidët vendas shkuan një hap më tej, duke marrë nga mediat ruse tekste të tëra për krimet e supozuara të ukrainasve në Donbas dhe Lugansk. Në fillim të kësaj jave, tabloidët dhe portalet në Serbi dhe Mal të Zi publikuan një artikull për atë që gjetën ushtarët rusë pasi hynë në Donbas, duke pretenduar se ishin zbuluar varre masive me afro 300 viktima, të cilat dyshohet se ishin kryer nga nazistët ukrainas kundër popullsisë ruse.

Në pamje të parë shihet se teksti nuk citon burime për akuzat e bëra, as nuk ka bashkëbisedues që flasin për krime të supozuara dhe sipas Stefan Janjiq, redaksia e FakeNews “Tragac” nuk është marrë fare me këto tekste dhe nuk ka kontrolluar të dhënat.

“Shpesh kur flas me kolegët e mi nga jashtë, ata pyesin se sa para po investon Rusia në propagandën ruse në Serbi, dhe sigurisht që nuk mund t’i përgjigjem kësaj pyetjeje sepse nuk kam informacion të saktë, por më duket se nuk është e nevojshme të investosh para, thjesht për faktin se tabloidët shohin një fitim shumë të qartë për të publikuar këtë lloj informacioni, këtë lloj interpretimi”, thekson Janjic dhe shton se artikuj të tillë nuk mund të ndihmojnë në mënyrë eksplicite Rusinë, por janë histori për një audiencë në Serbi që pranon tregime të tilla.

Edhe pse Serbia e ka mbështetur zyrtarisht integritetin territorial të Ukrainës, sipas bashkëbiseduesit të Zërit të Amerikës, është e qartë se tabloidët kanë vazhduar ta mbështesin Rusinë në mënyrë eksplicite, se gëzimi i asaj lufte mund të lexohet ndër rreshta, sepse është një lloj diskursi që ata e kanë ushqyer me vite dhe kanë dëshiruar të ndodhë një lloj konflikti, thekson Janjiq

“Nëse fillojmë vetëm me mënyrën se si shfaqen imazhet e këtyre aktorëve në faqet e para të tabloidëve vendas, ato filtra të famshëm që ata përdorin nëse doni të portretizoni dikë si një armik me kontrast të fortë ngjyrash, kështu që ju mund ti portretizoni ata si Hitlerin, dhe nga ana tjetër është fituesi, dikush që është i fuqishëm, në këtë rast Putini. Pra gjithçka është aq e njëanshme, sa më duket se çdo apel, çdo thirrje për të përmirësuar përmbajtjen dhe harmonizuar me parimet e raportimit profesional me Kodin e Gazetarëve të Serbisë, se e gjithë kjo është e kotë dhe se fatkeqësisht këto përmbajtje të frikshme të njëanshme dhe të pasakta kanë një audiencë shumë të gjerë këtu në Serbi”.

Sipas tij, në mediat serbe nuk ka të pavendosur – ka vetëm ata që janë më të kujdesshëm në atë që publikojnë dhe ata që janë më pak të kujdesshëm.